Aguilar Kodes

Aguilar Kodes
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
	Aguilar Kodesen ikuspegi orokorra.
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Vianaldea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Aguilar de Codés
Alkatea	Jesus Angel Amescua Martinez de Rituerto (Agrupacion Independiente Aguilar de Codes)
Posta kodea	31xxx
INE kodea	31008
Herritarra	aguilartar
Geografia
Koordenatuak	42°36′46″N 2°23′21″W / 42.6128°N 2.3892°W
Azalera	18,16 km²
Garaiera	731 metro
Distantzia	84,5 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	76 (2023: 0)
Dentsitatea	0,04 bizt/km²
Zahartzea	% 44
Ugalkortasuna	‰ 153,85
Ekonomia
Jarduera	% 0 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 7,55 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 6,50 (2018: %4,67)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.aguilardecodes.es/

Aguilar Kodes^[1] ([aɣuilaɾ koðes̺] euskaraz Euskaltzaindiaren arabera; Arranotegi [aranoteɣi] euskaraz baina ez ofizialki) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrako merindadekoa. 94 biztanle zituen 2014. urteko erroldan.

Izena

Euskaltzaindiaren 1979ko Euskal Herriko udalen izendegia bi forma eman zituen herriarentzat, Agilar eta Arranotegi: bata, grafia euskaratua; eta bestea, asmakuntza.^[5] Hala ere, Nafarroa Garaiko herrien izenak arautu dituen Euskaltzaindiaren 155. arauak Aguilar Kodes finkatu zuen euskara baturako araututako izentzat, 2008an.^[6]

Geografia

Aguilar Kodes Lizarrako merindadearen mendebaldeko muturrean dago, Arabarekiko mugan.

Aguilar Kodesen ikuspegia

Herrigunearen kanpoaldean, Viana eta Kanpezu batzen dituen errepidetik gertu, eta itsasoaren mailatik 736 metrora, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak jarritako meteorologia estazioa dago.^[7]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Udalerri mugakideak

Aguilar Kodesek mugakide ditu Cabredo eta Genevilla eta Arabako Santikurutze Kanpezu, iparraldean; Azuelo, ekialdean; Aras, Viana eta Arabako Oion, hegoaldean; eta Lapoblación eta Marañón, mendebaldean.

Auzoak

Herriak auzo hauek ditu: Kale Nagusia, Solana, Auzo Berria, Etxe Merkeak eta Gurutzeko kalea

Historia

1219an Antso Azkarrak hiribildua eratu zuen. Lehen Karlistaldian hainbat borroka izan ziren herriaren inguruetan, eta Tomas Zumalakarregik zuzendutako gizonek herrian hartu behar izan zuten babesa behin baino gehiagotan.

Ekonomia

Parke eolikoa

Sakontzeko, irakurri: «Nafarroako parke eolikoak»

Aguilar Kodes eta Azuelo udalerrien artean, Las Llanas de Codés izeneko gunean, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak eraikitako bi parke eoliko daude, Codés Aguilar eta Codés Azuelo izenekoak. Lehenak 50,00 megawatteko potentzia dauka; eta bigarrenak, 43,20 megawattekoa. Parkeen jabea Acciona Energia da gaur egun.

Demografia

Aguilar Kodesko biztanleria

Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko hiru etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %2,73 (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).

Politika

Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Aguilar Kodesen»

Udaletxea

HELBIDEA: Herriko Plaza, z. g.

2023-2027 legegintzaldia

Alkateak

Hauek izan dira Aguilar Kodesko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
	1979	1983		Independenteak^[8]
	1983	1987		Aliantza Popularra/Alderdi Demokrata Popularra/Batasun Liberala^[8]
	1987	1991		Nafarroako Alderdi Sozialista^[8]
	1991	1995		Kudeaketa batzordea^[8]
	1995	1999		Kudeaketa batzordea^[8]
	1999	2003
	2003	2007		Nafar Herriaren Batasuna^[8]
Amparo Labeaga Diaz de Cerio	2007	2011		Agrupacion Independiente Aguilar de Codes^[8]
Amparo Labeaga Diaz de Cerio	2011	2015		Agrupacion Independiente Aguilar de Codes^[8]
Carlos Diaz de Cerio Perez^[8]	2015	2019		Independenteak
Jesus Angel Amescua Martinez de Rituerto^[8]	2019	2023		Agrupacion Independiente Aguilar de Codes^[9]
Jesus Angel Amescua Martinez de Rituerto	2023	Jardunean		Agrupacion Independiente Aguilar de Codes

Azpiegiturak

Garraioak

La Estellesa autobus konpainiak Aguilar Kodes eta Iruñea bitarteko autobus linea ustiatzen du. Lineak bi zerbitzu ditu Aguilar Kodesko noranzkoan, eta lau zerbitzu kontrako noranzkoan. Linearen ibilbidea honako hau da:

Aguilar Kodes - Cabredo - Marañon - Genevilla - Zuñiga - Antzin - Murieta - Lizarra - Villatuerta - Zirauki - Mañeru - Gares - Obanos - Legarda - Zizur Nagusia eta Iruñea

Zerbitzuak

Aguilar Kodes Kodes Mendizerrako Zerbitzuen Mankomunitateko kidea da. Erakundearen egoitza nagusia Aguilar Kodesen bertan dago, Plaza Nagusian.

Euskara

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Aguilar Kodes eremu ez-euskaldunean dago. Hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 2,04k zekiten euskaraz hitz egiten.

Jaiak

Gurutzearen Kofradiaren prozesioa, 1937. urtean. Indalecio Ojangurenen argazkia.

Aguilar Kodesko jaiak Santa Barbararen eta San Kristobalen omenez ospatzen dira. Erromeriak antolatzen dituzte izen bereko baselizetara.

Ondasun nabarmenak

Gurutze Santuaren parrokia
San Bartolome baseliza
San Kristobal baseliza
San Jose baseliza

Aguilartar ezagunak

Joaquin Martinez de Zuñiga (1760-1818), elizgizon eta historialaria.
Juan Antonio Guergué (1789-1839), militarra.
Domingo Hergueta (1856-1940), historialaria.

Erreferentziak

↑ ^a ^b Euskaltzaindia: 155. araua: Nafarroako udal izendegia.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
↑ Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
↑ Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
↑ Euskal herriko udalen izendegia. Euskaltzaindia D.L. 2011 ISBN 978-84-95438-74-4. PMC 796264874. (Noiz kontsultatua: 2020-05-10).
↑ «Aguilar Kodes» EODA (Euskaltzaindia) (Noiz kontsultatua: 2020-05-10).
↑ Nafarroako Meteorologi Agentziaren webgunea.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).
↑ «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Nafarroa

(Gaztelaniaz) Aguilar Kodesko Udalaren webgunea.
(Gaztelaniaz) Aguilar Kodesi buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
Herriko sarrera, Google Street View zerbitzuan.

Datuak: Q1635769
Multimedia: Aguilar de Codés / Q1635769
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Aguilar Kodes

[155araua-1] Euskaltzaindia: 155. araua: Nafarroako udal izendegia.

[Udalbiltza-2] Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.

[Udalbiltza2-3] Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).

[4] Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..

[5] Euskal herriko udalen izendegia. Euskaltzaindia D.L. 2011 ISBN 978-84-95438-74-4. PMC 796264874. (Noiz kontsultatua: 2020-05-10).

[6] «Aguilar Kodes» EODA (Euskaltzaindia) (Noiz kontsultatua: 2020-05-10).

[7] Nafarroako Meteorologi Agentziaren webgunea.

[:0-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-09).

[:4-9] «LIZARRAKO ESKUALDEKO HAUTESKUNDE BATZORDEA Aurkeztutako hautagai-zerrendak» NAO 78. zenbakia, 2019ko apirilaren 24a, asteazkena (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]