Talde Lokala
Talde Lokala Esne Bidea eta bere inguruko galaxiek sortzen duten galaxia-taldearen izena da. Guztira 3 megaparsec (10 milioi argi-urte; 9×1019 kilometro) neurtzen ditu diametroan[1], bere masa 2×1012 eguzki masa ingurukoa da (4×1042 kg). Bi galaxia bildumaz osatuta dago, haltera baten formarekin. Alde batetik, Esne Bidea eta bere galaxia-sateliteak daude lobulu bat osatzen, eta Andromeda galaxia eta bere sateliteak beste lobuluan. Bi bilduma horiek 800 kiloparseceko distantziara daude elkarren artean (3×106 ly; 2×1019 km) eta bata besterantz ari dira mugitzen 123 km/s-ko abiaduran[2]. Taldea beste talde handiago baten parte ere bada, Virgo superkumulua, ziurrenik Laniakea superkumuluaren parte dena. Talde lokalean dagoen galaxia kopuru osoa ezezaguna da, batzuk Esne Bidearen atzean geratzen baitira Lurreko behatzaile batentzat; hala ere, 80 kide ezagutzen dira, gehienak galaxia nanoak.
Talde Lokala | |
---|---|
Behaketa | |
Gorputz-gurasoa | Supermultzo Lokal |
Aurkitzailea | Edwin Hubble |
Abiadura erradiala | 35 km/s |
Bi kiderik handienak, Andromeda eta Esne Bidea galaxiak, galaxia espiralak dira, biak 1012 eguzki-masa ingururekin. Galaxia bakoitzak galaxia-satelite sistema bat du:
- Andromeda galaxiaren satelite-sistemak Messier 32, Messier 110, NGC 147, NGC 185, Andromeda I, And II, And III, And V, And VI (edo Pegasoko galaxia nano esferoidala), And VI (edo Kasiopeako galaxia nanoa), And VIII, And IX, And X, And XI, And XIX, And XXI eta And XXII dira, eta beste hainbat galaxia nano oso ahul[3].
- Esne Bidearen taldeak Sagittarius Nano Eliptikoa, Magallaesen Hodei Handia, Magallaesen Hodei Txikia, Canis Major Galaxia Nanoa (eztabaidagarria, batzuek beste galaxia bat dela diote), Ursa Minor galaxia Nanoa, Draco Galaxia Nanoa, Carina Galaxia Nanoa, Sextans Galaxia Nanoa, Sculptor Galaxia Nanoa, Fornax Galaxia Nanoa, Leo I, Leo II, Ursa Major Galaxia Nanoa I eta Ursa Major Galaxia Nanoa II, eta beste hainbat galaxia nano oso ahul[4].
Triangeluko galaxia (M33) Talde Lokaleko hirugarren kiderik handiena da, gutxi gora behera 5×1010 M☉ masarekin (1×1041 kg), eta hirugarren galaxia espirala da taldean[5]. Ez dago argi ea Triangeluko galaxia Andromeda galaxiaren kidea den edo ez. Bi galaxiak 750.000 argi-urteko distantziara daude, eta orain dela 2.000-4.000 milioi urteko tartean gertu igaro ziren bata bestearekiko, Andromedaren diskoan izarren sorrera bultzatuz. Pisces Nanoa Andromeda eta Triangelutik distantzia berdinera dago, beraz bietako baten satelitea izan liteke[6].
NGC 3109 talde lokaleko kidea den edo ez ez dago argi. Sextans A eta Antlia Galaxia Nanoarekin batera mugitzen da, baina Talde Lokalarekiko duen distantzia hain handia izanik, neurketa zaila da. Talde Lokaleko beste kide batzuk, ziurrenik, bilduma handietako grabitatetik independenteak dira: IC 10, IC 1613, Fenix Galaxia Nanoa, Leo A, Tucana Galaxia Nanoa, Cetus Galaxia Nanoa, Pegasus Galaxia Nano Irregularra, Wolf–Lundmark–Melotte, Aquarius Galaxia Nanoa eta Sagittarius Galaxia Nano Irregularra[7].
Behaketaren historia
aldatu"Talde Lokala" terminoa Edwin Hubblek sortu zuen The Realm of the Nebulae 1936ko liburuaren VI. atalean[8]. Bertan adierazi zuen bazela "nebulosen talde txiki tipiko bat eremu orokorretik isolatuta agertzen zena" eta zehaztu zuen, argitsuenetik hasita, bere kideak zirela Messier 31, Esne Bidea, Messier 33, Magallaesen Hodei Handia, Magallaesen Hodei Txikia, Messier 32, NGC 205, NGC 6822, NGC 185, IC 1613 eta NGC 147. Era berean, IC 10 taldeko kide posibletzat jo zuen.
Mapa
aldatuObjektuen zerrenda
aldatuIzena | Mota | Konstelazioa | Oharrak |
---|---|---|---|
Galaxia espiralak | |||
Andromeda galaxia (M31, NGC 224) | SA(s)b | Andromeda | Taldeko galaxiarik handiena[9] Diametroa (D25 isofoto): 152,000 argi urte Masa: (1.5±0.5)×1012 M☉ Izar kopurua: ca. 1012. |
Esne Bidea | SBbc | Sagittarius (zentrua) | Taldeko bigarren galaxiarik handiena, eta izan liteke ere taldeko galaxiarik masiboena. [10] Diametroa (D25 isofoto): 87,400 argi urte Masa: (1.54±0.1)×1012 M☉ Izar kopurua: (2.5±1.5)×1011. |
Triangeluko galaxia (M33, NGC 598) | SA(s)cd | Triangulum | Hirugarren galaxiarik handiena, barrarik gabeko galaxia espiral bakarra eta Andromeda galaxiaren ustezko satelitea. Diametroa (D25 isofoto): 60,000 argi urte Masa: 5×1010 M☉ Izar kopurua: 4×1010. |
Magallaesen galaxia espiralak | |||
Magallaesen Hodei Handia (LMC) | Irr/SB(s)m | Dorado | Taldeko laugarren kiderik handiena, Esne Bidearen satelitea eta Magaalesen galaxia espiral bakarra talde lokalean Masa: 1×1010 M☉ Diametroa (D25 isofoto): 32,200 argi urte |
NGC 3109 | SB(s)m | Hydra | Antlia-Sextans Taldearen kidea |
Elliptical galaxies | |||
M32 (NGC 221) | E2 | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea, zulo beltz supermasibo bat duela ematen du. |
Galaxia irregularrak | |||
Wolf–Lundmark–Melotte (WLM, DDO 221) | Ir+ | Cetus | Magallaesen Hodei Handiaren eta Magallaesen Hode Txikiaren arteko tamaina. |
IC 10 | KBm edo Ir+ | Cassiopeia | |
Magallaesen Hodei Txikia (SMC, NGC 292) | SB(s)m pec | Tucana | Esne Bidearen satelitea. 6. galaxiarik handiena Talde Lokalean. Masa: 7 × 109 M☉ |
Pisces Nanoa (LGS3) | Irr | Pisces | Triangeluko galaxiaren balizko satelitea |
IC 1613 (UGC 668) | IAB(s)m V | Cetus | |
Phoenix Nanoa | Irr | Phoenix | |
Leo A (Leo III) | IBm V | Leo | |
Aquarius Nanoa (DDO 210) | IB(s)m | Aquarius | Lurretik 3,2 milioi argi-urtera. Nahiko isolatua espazioan, baina 1999an Talde Lokaleko kidea zela ebatzi zen.[11] |
SagDIG (Sagittarius Galaxia Irregular Nanoa) | IB(s)m V | Sagittarius | Barizentroko koordenatuetatik urrunen dagoen objektua talde Lokalean.[11] |
NGC 6822 (Barnarden galaxia) | IB(s)m IV-V | Sagittarius | |
Pegasus Nanoa (Pegasus Irregular Nanoa, DDO 216) | Irr | Pegasus | |
UGC 4879 (VV124) | IAm | Ursa Major | Talde Lokaleko galaxiarik isolatuena, taldearen mugan. |
Sextans A (UGCA 205) | Ir+V | Sextans | Antlia-Sextans Taldearen kidea |
Sextans B (UGC 5373) | Ir+IV-V | Sextans | Antlia-Sextans Taldearen kidea |
Leo P | Irr | Leo | Antlia-Sextans Taldearen kidea, oso metaltasun txikia (Z = 0.03ZMW) |
AGC 198606 | Irr? | Leo | Galaxia nano oso ahula, gasetan aberatsa |
AGC 215417 | Irr? | Leo | Galaxia nano oso ahula, gasetan aberatsa |
AGC 219656 | Irr? | Leo | Galaxia nano oso ahula, gasetan aberatsa |
AGC 249525 | Irr? | Boötes | Galaxia nano oso ahula, gasetan aberatsa, Talde Lokalaren mugan |
AGC 268069 | Irr? | Serpens | Galaxia nano oso ahula, gasetan aberatsa |
Galaxia eliptiko nanoak | |||
M110 (NGC 205) | dE6p | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea eta 5. handiena, 9.300 eguzki masekin. |
NGC 147 (DDO 3) | dE5 pec | Cassiopeia | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Dwarf spheroidal galaxies | |||
Boötes I | dSph | Boötes | |
Cetus Nanoa | dSph/E4 | Cetus | |
Canes Venatici I Nanoa and Canes Venatici II Nanoa | dSph | Canes Venatici | Esne Bidearen satelitea[12][13] |
Andromeda III | dE2 | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
NGC 185 | dE3 pec | Cassiopeia | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda I | dE3 pec | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Sculptor Nanoa (E351-G30) | dE3 | Sculptor | Esne Bidearen satelitea |
Andromeda V | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda II | dE0 | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Fornax Nanoa (E356-G04) | dSph/E2 | Fornax | Esne Bidearen satelitea |
Carina Nanoa (E206-G220) | dE3 | Carina | Esne Bidearen satelitea |
Leo I (DDO 74) | dE3 | Leo | Esne Bidearen satelitea |
Sextans Nanoa | dE3 | Sextans | Esne Bidearen satelitea |
Leo II (Leo B) | dE0 pec | Leo | Esne Bidearen satelitea |
Ursa Minor Nanoa | dE4 | Ursa Minor | Esne Bidearen satelitea |
Draco Nanoa (DDO 208) | dE0 pec | Draco | Esne Bidearen satelitea |
SagDSG (Sagittarius Nanoa Spheroidal Galaxy) | dSph/E7 | Sagittarius | Esne Bidearen satelitea |
Tucana Nanoa | dE5 | Tucana | |
Cassiopeia Nanoa (Andromeda VII) | dSph | Cassiopeia | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Pegasus Nanoa Spheroidal Galaxy (Andromeda VI) | dSph | Pegasus | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Ursa Major I Nanoa and Ursa Major II Nanoa | dSph | Ursa Major | Esne Bidearen satelitea |
Leo IV | dSph | Leo | Esne Bidearen satelitea |
Leo V | dSph | Leo | Esne Bidearen satelitea |
Leo T | dSph/Irr | Leo | Esne Bidearen satelitea |
Boötes II | dSph | Boötes | Esne Bidearen satelitea |
Boötes III | dSph | Boötes | Esne Bidearen satelitea |
Boötes IV | dSph | Boötes | Esne Bidearen satelitea |
Coma Berenices | dSph | Coma Berenices | Esne Bidearen satelitea |
Segue 2 | dSph | Aries | Esne Bidearen satelitea |
Hercules | dSph | Hercules | Esne Bidearen satelitea |
Pisces II | dSph | Pisces | Esne Bidearen satelitea |
Reticulum II | dSph | Reticulum | Esne Bidearen satelitea |
Reticulum III | dSph | Reticulum | Esne Bidearen satelitea |
Eridanus II | dSph | Eridanus | Ustez, Esne Bidearen satelitea |
Grus I | dSph | Grus | Esne Bidearen satelitea |
Grus II | dSph | Grus | Esne Bidearen satelitea |
Tucana II | dSph | Tucana (konstelazioa) | Esne Bidearen satelitea |
Hydrus I | dSph | Hydrus | Esne Bidearen satelitea |
Draco II | dSph | Draco | Esne Bidearen satelitea |
Carina III | dSph | Carina | Esne Bidearen satelitea |
Triangulum II (Laevens 2) | dSph | Triangulum | Esne Bidearen satelitea |
Carina II | dSph | Carina | Esne Bidearen satelitea |
Pictor II | dSph | Pictor | Esne Bidearen satelitea |
Horologium II | dSph | Horologium | Esne Bidearen satelitea |
Virgo I | dSph | Virgo | Esne Bidearen satelitea |
Aquarius II | dSph | Aquarius | Esne Bidearen satelitea |
Crater II | dSph | Crater | Esne Bidearen satelitea |
Hydra II | dSph | Hydra | Esne Bidearen satelitea |
Antlia II | dSph | Antlia | Esne Bidearen satelitea |
Pegasus III | dSph | Pegasus | Esne Bidearen satelitea |
Pegasus IV | dSph | Pegasus | Esne Bidearen satelitea[14] |
Pegasus W | dSph | Pegasus | Izarren sorrera berriki hasi da, oraindik eraldatzen egon liteke |
Cetus III | dSph | Cetus | Esne Bidearen satelitea |
Tucana B | dSph | Tucana | [15] |
Perseus I Nanoa Galaxy (Andromeda XXXIII) | dE | Perseus | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Antlia Nanoa | dE3/dSph/Irr? | Antlia | Antlia-Sextans Taldearen kidea |
Andromeda IX | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda X | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XI | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XII | dSph | Andromeda | Possible Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XIII (Pisces III) | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XIV (Pisces IV) | dSph | Pisces | Possible Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XV | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XVII | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XIX | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XX | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXI | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXII | dSph | Pisces | Triangeluko Galaxiaren balizko satelitea |
Andromeda XXIII | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXIV | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXV | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXVI | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXVII | dSph | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea[16] |
Andromeda XXIX | dSph | Pegasus | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXX (Cassiopeia II) | dSph? | Cassiopeia | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXXI (Lacerta I) | dSph? | Lacerta | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXXII (Cassiopeia III) | dSph? | Cassiopeia | Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXXIV (Pegasus V) | dSph | Pegasus | Andromeda Galaxiaren satelitea[17] |
Andromeda XVI (Pisces V) | dSph | Pisces | Possible Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXVIII | dSph? | Pegasus | Possible Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XXXIII (Perseus I) | dSph? | Perseus | Possible Andromeda Galaxiaren satelitea |
Andromeda XVIII | dSph | Andromeda | |
Centaurus I | dSph | Centaurus | Esne Bidearen satelitea[18] |
Pisces VII (Triangulum III) | dSph? | Pisces | Triangeluko Galaxiaren balizko satelite izateko hautagaia[19] |
Identifikazio zailekoak | |||
Virgoko Izar Korrontea | dSph (remnant)? | Virgo | Esne Bidearekin batzeko bidean |
Canis Major Nanoa | Irr? | Canis Major | Baliteke galaxia nano bat izatea, Esne Bidearekin batzeko bidean |
Hydra 1 | Hydra | Baliteke galaxia nano bat izatea, Esne Bidearekin batzeko bidean | |
Tucana III | dSph edo klusterra? | Tucana | Esne Bidearen satelitea, grabitazionalki aldatzen |
Tucana IV | dSph edo klusterra? | Tucana | Esne Bidearen satelitea |
Tucana V | dSph edo klusterra? | Tucana | Agian ez da existitzen |
Columba I | dSph edo klusterra? | Columba | Esne Bidearen satelitea |
Segue 1 | dSph edo Globular klusterra | Leo | Esne Bidearen satelitea |
Cetus II | Cetus | Sagitarioko grabitazio indarraren eragina izan liteke | |
Willman 1 | dSph edo Globular klusterra | Ursa Major | 147,000 argi urte away |
Horologium I | dSph edo Globular klusterra | Horologium | Esne Bidearen satelitea. Horologium Superklusterrarekin ez nahastu. |
Pictoris | dSph edo Globular klusterra | Pictor | Esne Bidearen satelitea |
Phoenix II | dSph edo Globular klusterra | Phoenix | Esne Bidearen satelitea |
Indus I (Kim 2) | dSph edo Globular klusterra | Indus | Esne Bidearen satelitea |
Eridanus III | dSph edo Globular klusterra | Eridanus | Esne Bidearen satelitea edo SMC[20] |
Sagittarius II | dSph edo Globular klusterra | Sagittarius | Esne Bidearen satelitea |
Andromeda VIII | dSph? | Andromeda | Andromeda Galaxiaren satelitea, grabitazioaren eraginpean |
Antlia B | Antlia | Antlia-Sextans Taldearen kidea | |
Kidetza eztabaidagarrikoak | |||
Andromeda IV | Irr | Andromeda | M31ren bikotea zela uste zen. Bere distantzia 22 eta 24 milioi argi urtekoa dela dakigu orain, ez dago Andromedatik gertu.[21] |
GR 8 (DDO 155) | Im V | Virgo | 7,9 milioi argi urtera.[22] |
IC 5152 | IAB(s)m IV | Indus | 5,8 milioi argi urtera, izatekotan, oso kanpoan dagoen kidea[23] |
NGC 300 | SA(s)d | Sculptor | 6.07 milioi argi urtera |
NGC 55 | SB(s)m | Sculptor | 6.5 milioi argi urtera[24] |
NGC 404 | E0 edo SA(s)0− | Andromeda | 10 milioi argi urtera[25] |
NGC 1569 | Irp+ III-IV | Camelopardalis | IC 342 galaxia taldekoa. 11 milioi argi urtera[26] |
NGC 1560 (IC 2062) | Sd | Camelopardalis | 8-12 milioi argi urtera |
Camelopardalis A | Irr | Camelopardalis | 12 milioi argi urtera[24] |
Argo Nanoa | Irr | Carina | |
ESO 347-8 (2318–42) | Irr | Grus | |
UKS 2323-326 (ESO 407-18) | Irr | Sculptor | 7.2 million argi urtera[24] |
UGC 9128 (DDO 187) | Irp+ | Boötes | |
KKs 3 | dSph | Hydrus | |
Objects in the Local Group no longer recognised as galaxies | |||
Palomar 12 (Capricornus Nanoa) | Capricornus | Kluster globularra, lehenago galaxia esferoidal nano gisa sailkatua. | |
Palomar 4 (Ursa Major Nanoa) | Ursa Major | Kluster globularra, lehenago galaxia esferoidal nano gisa sailkatua. | |
Palomar 5 (Serpens Nanoa) | Serpens | Kluster globularra, lehenago galaxia esferoidal nano gisa sailkatua. | |
Palomar 3 (Sextans C) | Sculptor | Kluster globularra, lehenago galaxia esferoidal nano gisa sailkatua.[27] | |
Segue 3 | Pegasus | Kluster globularra, lehenago galaxia esferoidal nano gisa sailkatua.[28] | |
Laevens 1 (Crater Nanoa) | Crater | Kluster globularra, lehenago galaxia esferoidal nano gisa sailkatua.[29] | |
DES J2038-4609 (Indus II) | Indus | Ziurrneik izarren alineazio bat baino ez da[30] |
Erreferentziak
aldatu- ↑ (Ingelesez) Redd, Nola Taylor. (2018-12-18). «Astronomers track dwarf galaxies to better understand the Milky Way’s make-up and evolution» Proceedings of the National Academy of Sciences 115 (51): 12836–12838. doi: . ISSN 0027-8424. PMID 30568025. PMC PMC6304947. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ (Ingelesez) Karachentsev, I. D.; Kashibadze, O. G.. (2006-01-01). «Masses of the local group and of the M81 group estimated from distortions in the local velocity field» Astrophysics 49 (1): 3–18. doi: . ISSN 1573-8191. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ (Ingelesez) Kalirai, Jason S.; Beaton, Rachael L.; Geha, Marla C.; Gilbert, Karoline M.; Guhathakurta, Puragra; Kirby, Evan N.; Majewski, Steven R.; Ostheimer, James C. et al.. (2010-02). «THE SPLASH SURVEY: INTERNAL KINEMATICS, CHEMICAL ABUNDANCES, AND MASSES OF THE ANDROMEDA I, II, III, VII, X, AND XIV DWARF SPHEROIDAL GALAXIES*,†» The Astrophysical Journal 711 (2): 671. doi: . ISSN 0004-637X. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ Koposov, Sergey E.; Belokurov, Vasily; Torrealba, Gabriel; Evans, N. Wyn. (2015-05-28). «BEASTS OF THE SOUTHERN WILD: DISCOVERY OF NINE ULTRA FAINT SATELLITES IN THE VICINITY OF THE MAGELLANIC CLOUDS» The Astrophysical Journal 805 (2): 130. doi: . ISSN 1538-4357. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ «Imagine the Universe!» imagine.gsfc.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ Miller, Bryan W.; Dolphin, Andrew E.; Lee, Myung Gyoon; Kim, Sang Chul; Hodge, Paul. (2001-12). «The Star Formation History of LGS 3» The Astrophysical Journal 562 (2): 713–726. doi: . ISSN 0004-637X. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ a b McConnachie, Alan W.. (2012-06-05). «THE OBSERVED PROPERTIES OF DWARF GALAXIES IN AND AROUND THE LOCAL GROUP» The Astronomical Journal 144 (1): 4. doi: . ISSN 0004-6256. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ (Ingelesez) Hubble, Edwin Powell. (1982-01-01). The Realm of the Nebulae. Yale University Press ISBN 978-0-300-02500-2. (Noiz kontsultatua: 2023-12-19).
- ↑ Kalirai, Jason S.; Beaton, Rachael L.; Geha, Marla C.; Gilbert, Karoline M.; Guhathakurta, Puragra; Kirby, Evan N.; Majewski, Steven R.; Ostheimer, James C. et al.. (2018). «Evidence for an Intermediate-Mass Milky Way from Gaia DR2 Halo Globular klusterra Motions» The Astrophysical Journal 8732: 118. doi: . Bibcode: 2019ApJ...873..118W..
- ↑ Watkins, Laura L.; van der Marel, Roeland P.; Sohn, Sangmo Tony; Evans, N. Wyn. (2019). «Evidence for an Intermediate-Mass Milky Way from Gaia DR2 Halo Globular klusterra Motions» The Astrophysical Journal 8732: 118. doi: . Bibcode: 2019ApJ...873..118W..
- ↑ a b van den Bergh, Sidney. (April 2000). «Updated Information on the Local Group» The Publications of the Astronomical Society of the Pacific 112770: 529–536. doi: . Bibcode: 2000PASP..112..529V..
- ↑ Zucker, D. B.; Belokurov, V.; Evans, N. W.; Wilkinson, M. I.; Irwin, M. J.; Sivarani, T.; Hodgkin, S.; Bramich, D. M. et al.., L103 or. doi: . Bibcode: 2006ApJ...643L.103Z..
- ↑ Martin, N. F.; De Jong, J. T. A.; Rix, H. W.., 1075–1092 or. doi: . Bibcode: 2008ApJ...684.1075M..
- ↑ Cerny, W.; Simon, J. D.; Li, T. S.; Drlica-Wagner, A.; Pace, A. B.; Martínez-Vázquez, C. E.; Riley, A. H.; Mutlu-Pakdil, B. et al.. (2023). «Pegasus IV: Discovery and Spectroscopic Confirmation of an Ultra-faint Nanoa Galaxy in the Constellation Pegasus» The Astrophysical Journal 9422: 111. doi: . Bibcode: 2023ApJ...942..111C..
- ↑ Sand, David J.; Mutlu-Pakdil, Burçin; Jones, Michael G.; Karunakaran, Ananthan; Wang, Feige; Yang, Jinyi; Chiti, Anirudh; Bennet, Paul et al.. (2022). «Tucana B: A Potentially Isolated and Quenched Ultra-faint Nanoa Galaxy at D ≈ 1.4 MPC» The Astrophysical Journal Letters 935: L17. doi: ..
- ↑ «A Nanoa disrupting - Andromeda XXVII and the North West Stream» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 4902: 2905–2917. doi: . Bibcode: 2019MNRAS.490.2905P..
- ↑ Collins, Michelle L. M.; Charles, Emily J. E.; Martínez-Delgado, David; Monelli, Matteo; Karim, Noushin; Donatiello, Giuseppe; Tollerud, Erik J.; Boschin, Walter. (2022). «Pegasus V/Andromeda XXXIV–a newly discovered ultrafaint Nanoa galaxy on the outskirts of Andromeda» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters 5151: L72–L77. doi: . Bibcode: 2022MNRAS.515L..72C..
- ↑ Mau, S.. (2020). «Two Ultra-faint Milky Way Stellar Systems Discovered in Early Data from the DECam Local Volume Exploration Survey» The Astrophysical Journal 8902: 136. doi: . Bibcode: 2020ApJ...890..136M..
- ↑ Martínez-Delgado, David; Karim, Noushin; Charles, Emily J E.; Boschin, Walter; Monelli, Matteo; Collins, Michelle L M.; Donatiello, Giuseppe; Alfaro, Emilio J.. (2022). «Pisces VII: Discovery of a possible satellite of Messier 33 in the DESI legacy imaging surveys» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 5091: 16–24. doi: . Bibcode: 2022MNRAS.509...16M..
- ↑ Conn, Blair C.; Jerjen, Helmut; Kim, Dongwon; Schirmer, Mischa. (2018). «On the Nature of Ultra-faint Nanoa Galaxy Candidates. I. DES1, Eridanus III, and Tucana V» The Astrophysical Journal 8522: 68. doi: . Bibcode: 2018ApJ...852...68C..
- ↑ Nowakowski, Tomasz. (22 December 2015). Andromeda IV turns out to be a solitary gas-rich Nanoa galaxy. .
- ↑ Tolstoy, Eline. (1999). «The stellar content of Local Group galaxies, Proceedings of the 192nd symposium of the International Astronomical Union» The Stellar Content of Local Group Galaxies 192: 218. ISBN 978-1886733824. Bibcode: 1999IAUS..192..218T..
- ↑ Ziljstra, A. A.; Minniti, Dante. (April 1999). «A Nanoa Irregular Galaxy at the Edge of the Local Group: Stellar Populations and of IC 5152» Astronomical Journal 1174: 1743–1757. doi: . Bibcode: 1999AJ....117.1743Z..
- ↑ a b c «Cosmicflows-2: The Data» The Astronomical Journal 1464: 86. 2013 doi: . Bibcode: 2013AJ....146...86T..
- ↑ Jensen, Joseph B.; Tonry, John L.; Barris, Brian J.; Thompson, Rodger I.; Liu, Michael C.; Rieke, Marcia J.; Ajhar, Edward A.; Blakeslee, John P.. (February 2003). «Measuring Distances and Probing the Unresolved Stellar Populations of Galaxies Using Infrared Surface Brightness Fluctuations» Astrophysical Journal 5832: 712–726. doi: . Bibcode: 2003ApJ...583..712J..
- ↑ Grocholski, Aaron J.; Aloisi, Alessandra; van der Marel, Roeland P.; Mack, Jennifer; Annibali, Francesca; Angeretti, Luca; Greggio, Laura; Held, Enrico V. et al.. (20 October 2008). «A New Hubble Space Telescope to NGC 1569: Starburst Properties and IC 342 Group Membership» Astrophysical Journal Letters 6862: L79–L82. doi: . Bibcode: 2008ApJ...686L..79G..
- ↑ Pal3. .
- ↑ Fadely, R.; Willman, B.; Geha, M.; Walsh, S.; Muñoz, R. R.; Jerjen, H.; Vargas, L. C.; Da Costa, G. S.., 88 or. doi: . Bibcode: 2011AJ....142...88F..
- ↑ Voggel, Karina; Hilker, Michael; Baumgardt, Holger; Collins, Michelle L.M.; Grebel, Eva K.; Husemann, Bernd; Richtler, Tom; Frank, Matthias J.. (2016). «Probing the boundary between star klusterras and Nanoa galaxies: A MUSE view on the dynamics of Crater/Laevens I» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 4603: 3384–3397. doi: . Bibcode: 2016MNRAS.460.3384V..
- ↑ Cantu, Sarah A.; Pace, Andrew B.; Marshall, Jennifer; Strigari, Louis E.; Crnojevic, Denija; Simon, Joshua D.; Drlica-Wagner, A.; Bechtol, K. et al.. (2021). «A Deeper Look at DES Nanoa Galaxy Candidates: Grus I and Indus II» The Astrophysical Journal 9162: 81. doi: . Bibcode: 2021ApJ...916...81C..
Kanpo estekak
aldatu