Eridanus (konstelazioa)
Eridanus edo Eridano[1][oh 1] —latinez: Eridanus— gaur egungo 88 konstelazioen artean seigarren handiena da. Claudios Ptolemaiosek sailkatutako 48etako bat ere bada[2].
Eridanus .svg){kind=small} | |
|---|---|
 | |
| Datuak | |
| Laburdura | Eri |
| Genitiboa | Eridani |
| Sinbologia | Ibaia  |
| Eremua | 1138 gradu karratu (6. maila) |
| Izar kantitatea (magnitudea < 3) | 4 |
| Izarrik distiratsuena | α Eridani (Achernar) (itxurazko magnitudea +0,45) |
| Konstelazio mugakideak | Cetus (konstelazioa), Fornax, Fenix, Hydrus, Tucana (konstelazioa), Horologium (konstelazioa), Caelum, Lepus (konstelazioa), Orion eta Taurus |
| Behaketa | |
| Igoera zuzena | 3,25 h |
| Deklinazioa | -29º° |
| Ikuspen onena 21:00etan (9 PM): Abendua | |
| +32° eta −-90° latitude bitartean ikusgai. | |
DeskribapenaAldatu
Bere hegoaldereneko muturrean lehen magnitudeko Achernar (α Eridani) izarra dago. Acharnar oso izar berezi bat da, ezagutzen den lauenetako bat bait da. Behaketek diotenez, bere erradioa %50 luzeagoa da ekuatorean poloetan baino. Hau abiadura handian errotatzen duelako gertatzen da.
Eridanus konstelazioko beste izar ezagun bat Epsilon Eridani da, zientzia fikzioan ezagun egin dena gure eguzkiaren antzekoa izateagatik eta gertu egoteagatik. Ezagutzen zaio bere inguruan orbitatzen duen planeta bat behintzat, Jupiter bezalako gasezko erraldoi bat dena.
MitologiaAldatu
Eridanus bi greziar mitorekin lotuta dago, biak konstelazioaren formarekin lotuak. Batzuetan, Eridanus Aquariusen urekin isurtzen zen ibaitzat hartzen zen. Kasu horietan Aquariusek Eridanusi begiratzen zion (Aquariusen izarren angelua eta lotura aldatzea eskatzen zuena, bere ura Eridanusera isur zedin).
Eridanus, batez ere, Faetonen mitoarekin lotzen da, Heliosen (Eguzkia) gurdi hegalaria hartu zuena, baina berau kontrolatzeko haina indar izan ez zuena, norantza ezberdinetan joanez. Emaitza, gurdia, batzuetan, Lurrera asko hurbiltzen dela da, basamortuak sortuz eta gizakien larruazala errez (etiopiarren larruazala azaltzen duen mito bat). Zeusek Faeton tximista bat botata eroraraziz parte hartu zuen. Konstelazioa, jatorrian, Faetonek zeharkatutako bidearen zatitzat hartu zen; ondoren, erori zen ibaitzat hartua izan zen, Eridano. Antzinaroko mitografoek ibai hori Po edo Nilo ote zen eztabaidatzen zuten. Egiptoarrek ibai hori Nilorekin identifikatzen zuten. Babiloniarrek, berriz, Eufratesekin.
OharrakAldatu
- ↑ Euskaltzaindiaren 173. arauak honako hau gomendatzen du: "Euskaraz, konstelazioen izenak adierazteko, komeni da nazioarteko formak —latinezko grafia— erabiltzea, hainbat komeniago testuak zenbat eta teknikoago edo jasoago izan. Nolanahi ere, latinezko izenen itzulpenak edo egokitzapenak ere —azalpen-izenak— erabil daitezke, bigarren mailan, testu didaktikoetan edo azalpen gisa".
ErreferentziakAldatu
- ↑ «Konstelazioak (88 konstelazio ofizialak)» 173. Astroen izenak. Euskaltzaindia, 19 or..
- ↑ (Ingelesez) Kanas, Nick. (2012). Star Maps: History, Artistry, and Cartography. Springer New York, 111 or. ISBN 9781461409175..
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q10433
Multimedia: Eridanus (constellation)
