Maria Aragoikoa

Maria Aragoikoa
	; Irudi gehiago
Portugalgo erregina ezkontidea	; 1500 - 1517 ; ← Elisabet Aragoikoa (1470-1498) - Katalina Austriakoa →
Portugalgo erregina ezkontidea
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Maria d'Aragó i de Castella, María de Aragón y Castilla
Jaiotza	Kordoba, 1482ko ekainaren 29a
Herrialdea	Aragoiko koroa ; Gaztelako Koroa ; Portugalgo Erresuma
Heriotza	Lisboa, 1517ko martxoaren 7a (34 urte)
Hobiratze lekua	Jeronimotarren monasterioa
Heriotza modua	: arazo puerperala
Familia
Aita	Fernando II.a Aragoikoa
Ama	Elisabet I.a Gaztelakoa
Ezkontidea(k)	Manuel I.a Portugalgoa (1500eko abuztuaren 30a (egutegi gregorianoa) -
Seme-alabak	ikusi Joanes III.a Portugalgoa; Elisabet Portugalgoa; Beatriz Portugalgoa, Saboiako dukea; Luis Portugalgoa, Bejako dukea; Fernando Avis eta Trastamara; Alfontso Portugalgoa; Henrike I.a Portugalgoa; Eduardo, Guimarãeseko 4. dukea; Maria Portugalgoa;
Haurrideak	ikusi Elisabet Aragoikoa (1470-1498); Katalina Aragoikoa; Joana Gaztelakoa; Alonso Aragoikoa; John, Prince of Asturias (en) ; Alonso de Estrada (en) ; John of Aragon, Prince of Girona (en) ;
Leinua	Trastamara leinua
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	aristokrata
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Maria Aragoikoa (Kordoba, Kordobako Erresuma, 1482ko ekainaren 29a – Lisboa, Portugal, 1517ko martxoaren 7a) Portugalgo erregina izan zen, 1521ean hil zen Manuel I.a Portugalgoaren bigarren emaztea. Espainiako errege-erregina Katolikoen (Isabel I.a Gaztelakoa eta Fernando II.a Aragoikoa) laugarren alaba zen.^[1]

Biografia

Maria Kordobako Errege Kristauen Alkazarrean jaio zen 1482ko ekainaren 29an. Bikiz haurdun zegoela, hiri horretara joan baitzen Isabel ama, Granadako Gerra hasi zenean. Haurdun zegoenean, Isabel erreginak Albolafiako Noria deseginarazi zuen, zarata handia sortzen baitzuen.^[2] Jaio zen lehena Maria izan zen, eta bigarrena, gizonezkoa edo emakumezkoa, hilda jaio zen. Kordobako lehen zezenketa dokumentatua infantaren jaiotzagatik izan zen. Kordobako meskita-katedralean bataiatu zen uztailaren 7an. Alejandro Giraldino eta Andrés de Miranda jakintsuen eskutik jaso zuen hezkuntza, neba-ahizpek bezala. Literaturan eta hizkuntza klasikoetan nabarmendu zen María.^[3]

Gurasoak, Errege Katolikoak, hasieran Eskoziako Jacobo IV.a Estuardorekin ezkontzen saiatu ziren arren, Katalina ahizpa Arturo Tudorrekin konprometituta baitzegoen, eta Espainiakoak emazte eta ahizpak izanda senarren etsaitasuna lasaitzea espero bazen ere, azkenean planak baztertu egin ziren.^[4]

Ibilbidea

Portugalgo erregina

María Aragoiko Isabel ahizpa eta Manuel Portugalgo erregearen ezkontzara joan zen. Haren zeremonia eta festak Valentzia de Alcántaran (Cáceres) egin ziren, 1497an, eta berak ere huraxe izango zuela senar jakin gabe.^[5] Urtebete geroago, Isabel ahizparen heriotza goiztiarrak bilakaera aldatu zuen, eta Mariak Manueli hitz eman zion alargun geratu berria zela. Ezkontza egiteko baldintzetako bat izan zen juduak Portugalen kristautasunera nahitaez aldatzea, askok Gaztela eta Aragoitik kanporatu ondoren ihes egin baitzuten herrialde hartara.^[6] Botereen bidezko ezkontza Granadan egin zen 1500eko abuztuaren 24an. Andregaia emate eta benetako ezkontza, berriz, urriaren 30ean egin ziren Alcácer do Sal-en, 18 urte zituela. Senar-emazte zoriontsuak izan ziren. Hala, Portugalgo eta Gaztela-Aragoiko errege-familien arteko ezkontza-politikari jarraitu zioten, Portugal, Gaztela eta Aragoi batu nahian. 1580an hirurak lotu ziren, Portugal, Gaztela eta Aragoi.^[7]^[1]

Maria erregina eta San Joan irudikatzen dituen eskultura, Jeronimoen Monasterioaren atarian, 1517. Nicolau Chanterenne (c.1470-1551)

Beste pribilegio eta dohaintza batzuez gain, erregeak Viseu eta Torres Vedras hiribilduak eman zizkion. Senar-emazteek hamar seme-alaba izan zituzten, besteak beste, Joan III.a Portugalgo erregea, Isabel Portugalgo Germaniako Erromatar Inperio Santuaren enperatrizea (amona Isabel Katolikoaren omenez horrelaxe deitua), eta Beatriz Portugalgoa Saboiako dukesa.^[7]

María Manuel senarraren proiektu inperialaren aldeko lagun sutsua izan zen. Besteak beste, zera espero zuten: Meka eta Medinako hiri santu islamitak suntsitzea, Mameluko sultanatoa eranstea eta kristautasunaren leku santuak konkistatzea, bereziki Jerusalem.^[8]

1517ko martxoaren 7an hil zen Lisboan, azken erditzearen ondoren oso ahulduta baitzegoen. 1516ko irailaren 9an jaio zen Antonio izeneko haur bat, egun gutxi batzuk baino iraun ez zuena. Bere bizitza arriskuan zegoen azken semearen haurdun zegoenean, bederatzi seme-alaba izan zituen aurreko erditzeak zirela eta. Lisboan, sortzaileetako bat izan zen Belemeko Jeronimoen Monasterioan lurperatu zuten.

Ondorengoak

Portugalgo Manuel I.a osabarekin izan zuen ezkontzatik hamar seme-alaba jaio ziren:

Joan III.a Portugalgo erregea (1502-1554).
Isabel (1503-1539), Espainiako Karlos I.a eta V.a Germaniakoa lehengusuarekin ezkondua, 1580tik Portugalgo Felipe II.a Espainiakoaren ama.
Beatriz Portugalgoa (1504-1538), Karlos III.a Saboiakoarekin ezkondua, 1544an Frantzisko I.a Frantziakoak ia estatu guztiak kenduz, Manuel Filiberto Savoiakode dukearen ama, San Quintingo guduaren heroietako bat.
Luis Portugalgoa, Bejako dukea (1506-1555), Violante Gómezekin (la Pelícana) ezkondua, judua, moja zela hil zen (beste iturri batzuek diote ez zela inoiz horrelako ezkontzarik izan haien artean). Harreman horretatik jaio zen Cratoko Antonio priorra (1531 – 1595), 1580an Felipe II.a Espainiakoaren asmoen aurka, nahiz eta ez-legitimoa izan.
Fernando Portugalgoa, Guardako eta Trancosoko dukea (1507-1534), Guiomar Coutinho Marialvako kondesarekin ezkondua.
Alfontso Portugalgoa, kardinala (1509-1540).
María (1511-1513)
Henrike I.a Portugalgo erregea (1512-1580).
Eduardo Portugalgoa, Guimarãesko dukea (1515-1540), Isabel Braganzakoarekin ezkondua (haren alaba Katalina Portugalgo dukesak), bere lehengusu-nebak, Espainiako Felipe II.ak eta Portugalgo I.ak, Portugalgo tronuan hartu zituen oinordetza-eskubideak. Eduardo eta Isabel Joan IV.a Portugalgo ren birraitona-amonak izan ziren.
Antonio (1516)

Genealogia

Erreferentziak

↑ ^a ^b «Maria (D.).» Portugal - Dicionário Histórico, Corográfico, Heráldico, Biográfico, Bibliográfico, Numismático e Artístico: 823-824..
↑ Córdoba, El Día de. (2 de noviembre de 2008). «La infanta cordobesa que reinó en Portugal» El Día de Córdoba.
↑ Córdoba, El Día de. (8 de enero de 2017). «La reina de Portugal que nació en Córdoba» El Día de Córdoba.
↑ Bergenroth, G A, ed. (1862). "Spain: July 1498, 21-31". Calendar of State Papers, Spain, Volume 1, 1485-1509.
↑ «Iglesia Nuestra Señora de Rocamador» Extremadura Turismo.
↑ lab.rtve.es. «Personaje María de Aragón en la serie Isabel, interpretado por Susana Abaitua» Mapa de personajes de la tercera temporada de la serie Isabel - Lab RTVE.es.
↑ ^a ^b «María de Portugal | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es.
↑ Harris, Carolyn (2017). Raising Royalty: 1000 Years of Royal Parenting. Dundurn Press.

Kanpo estekak

Datuak: Q229816
Multimedia: Maria of Aragon, Queen of Portugal / Q229816

Aurrekoa: Isabel Aragoikoa	Portugal eta Algarvesko erregina ezkontidea 1500-1517	Hurrengoa: Leonor Austriakoa

[Diccionario-1] «Maria (D.).» Portugal - Dicionário Histórico, Corográfico, Heráldico, Biográfico, Bibliográfico, Numismático e Artístico: 823-824..

[2] Córdoba, El Día de. (2 de noviembre de 2008). «La infanta cordobesa que reinó en Portugal» El Día de Córdoba.

[3] Córdoba, El Día de. (8 de enero de 2017). «La reina de Portugal que nació en Córdoba» El Día de Córdoba.

[4] Bergenroth, G A, ed. (1862). "Spain: July 1498, 21-31". Calendar of State Papers, Spain, Volume 1, 1485-1509.

[5] «Iglesia Nuestra Señora de Rocamador» Extremadura Turismo.

[6] .rtve.es. «Personaje María de Aragón en la serie Isabel, interpretado por Susana Abaitua» Mapa de personajes de la tercera temporada de la serie Isabel - Lab RTVE.es.

[:0-7] «María de Portugal | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es.

[8] Harris, Carolyn (2017). Raising Royalty: 1000 Years of Royal Parenting. Dundurn Press.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]