Madeleine Albright

Madeleine Albright
	; Irudi gehiago
; 64. Ameriketako Estatu Batuetako Estatu Idazkaria
20. Estatu Batuen Nazio Batuen Erakundeko enbaxadorea
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Marie Jana Körbelová
Jaiotza	Praga, 1937ko maiatzaren 15a
Herrialdea	Txekoslovakia ; Ameriketako Estatu Batuak (1957 -
Talde etnikoa	Juduak
Heriotza	Washington, 2022ko martxoaren 23a (84 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: minbizia
Familia
Aita	Josef Korbel
Ama	Anna Spiegelová
Ezkontidea(k)	Joseph Medill Patterson Albright (1959ko ekainaren 11 - 1983ko urtarrilaren 31)
Seme-alabak	ikusi Alice Albright (en) ; Anne Korbel Albright (en) ; Katie Albright (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Wellesley College Artean graduatu ; Paul H. Nitze School of Advanced International Studies (en) ; Kent Denver School (en) ; Johns Hopkins Unibertsitatea ; Columbia Unibertsitatea Arte-masterra, Doktoretza ; School of International and Public Affairs, Columbia University (en)
Hizkuntzak	ingelesa; txekiera
Jarduerak
Jarduerak	diplomazialaria, politikaria, idazlea, politologoa, enbaxadorea, unibertsitateko irakaslea, iritzi-kazetaria, ministroa eta Kanpo Harremanetarako ministroa
Lantokia(k)	Washington
Enplegatzailea(k)	Georgetowngo Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Grand cross of the Order of the White Lion (1997) ; Anna Lindh Memorial Fund ; Freedom Award (1999) ; Democracy Service Medal ; Emakumeen Arrakastaren Saloi Nazionala (1998) ; Library of Congress Living Legend ; Colorado Women's Hall of Fame (2010) ; Askatasunaren Domina Presidentziala (2012) ; Theodore Roosevelt Award (2009) ; Elizabeth Blackwell Award (2001) ; Grand Order of Queen Jelena ; Honorary doctorate from Brown University (2001eko maiatzaren 28a) ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Great Gold Medal of Masaryk University (2000) ; Order of the Cross of Terra Mariana, 1st Class ; Grand Cross of the Order of the White Rose of Finland ; Grand Cross of the Order of Merit of the Republic of Poland ; ohorezko doktore : Knox College (en) (2008ko ekainaren 7a) ; honorary doctor of Brandeis University ; Honorary doctor of the University of Gdańsk ; Commander with Star of the Order of Merit of Hungary ; honorary doctor of the University of Miami (2006ko maiatzaren 12a) ; Silver Medal of the Chairman of the Senate (2019) ; Order of Merit of the Republic of Poland ; Order of the Cross of Terra Mariana ; Order of the White Lion ; Great Immigrants Award (2006) ; Grand Cordon of the Order of the Rising Sun (2018) ; Margaret Brent Award (1996) ;
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Estatu Batuetako Eliza Episkopalianoa
Alderdi politikoa	Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata

Madeleine Jana Korbel Albright^[1] (Praga, 1937ko maiatzaren 15a - Washington, 2022ko martxoaren 23a) estatubatuar politikari eta diplomazialaria izan zen. 1997-2001 bitartean, Estatu Batuetako estatu-idazkaria izan zen, Bill Clinton presidentea zelarik. Bera da Estatu Batuetan kargu hori bete duen lehenbiziko emakumea.

Biografia aldatu

Bigarren Mundu Gerra hasi eta berehala Londresa ihes egin zuen bere familiarekin (1939-1945), eta 1949an Estatu Batuetan finkatu zen. 1959an, Wellesley ikastetxean Politika Zientzietan lizentziatu, eta 1976an Errusiari buruzko ikasketetan doktore-maila lortu zuen Columbia Unibertsitatean. Ordutik 1978 arte, Maine estatuko Edmund Muskie senatariaren laguntzaile nagusia izan zen. 1978-1981 bitartean, Segurtasun Kontseilu Nazionalarentzat lan egin zuen, Jimmy Carter lehendakariaren agintaldian. 1981 eta 1982an, Woodrow Wilson Nazioarteko Zentroko eta Washingtongo Estrategia eta Nazioarteko Ikerketa Zentroko kide izan zen, eta 1982-1993 bitartean, nazioarteko harreman eta kanpo-politikari buruzko irakasle Washingtongo Georgetown Unibertsitatean. 1989-1993 bitartean, Washingtongo Politika Nazionaleko Zentroa ikerketa-instintuko lehendakari izan zen.

Gainera, Walter Mondale, Michael Dukakis eta Bill Clinton lehendakaritzarako hautagai demokraten atzerriko politikari buruzko aholkulari nagusia izan zen. 1993an, Nazio Batuen Erakundean Estatu Batuetako ordezkari iraunkorra izendatu zuen Bill Clinton lehendakariak, eta kargu horretan egon zen Clintonek, berriro lehendakari aukeraturik, 1997an estatu-idazkari izateko izendatu zuen arte. 2012an, Askatasunaren Domina Presidentziala eman zion Barack Obamak.^[2] 2017an, gogor kritikatu zituen Donald Trumpen hartutako immigranteen aurkako neurriak.^[3]

Erreferentziak aldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.