Louis Ligetx
Louis Ligetx[1] edo Ligueix frantses grafian (Larraine 1901eko abenduaren 3a - Zihiga 1940) koblakari eta idazle zuberotarra zen.[2]
| Louis Ligetx | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotza | Larraine, 1901eko abenduaren 3a |
| Herrialdea |  Zuberoa, Euskal Herria |
| Lehen hizkuntza | euskara |
| Heriotza | Zihiga, 1940 (38/39 urte) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | bertsolaria |
Biografia aldatu
Larraine Ligetxen jaioa (deitura ere eskaini zion etxea), Zihiga Baratzabalera ezkondu zen. Lanbidez laboraria zen.
Zihigako etxe horretan hil zen gaztea zela, bular-erraietako tuberkulosiak jota.
Lanak aldatu
Idatziz gutxi utzi du, bertso, kopla eta kantore bakan batzuk; dozena bat aipatzen du Davantek eta Beñat Mardo XVIII. mendekoarekin konparatu. Zoritxarrez gazterik hil zen.
- Aurretik ezagutzen zirenez gain, beste batzuk Allande Sokarros kazetariak topatu zituen gutunazal batean, Etxebarre bere herriko kontseilari atera zenean; bertako Joseph Althabek, Arrabarko etxekoak eta Ligetxen arreba baten semeak hor utziak.
- Beste bakan batzuk Gure Herria, Aitzina eta Eskualduna aldizkarietan agertu ziren.
Idatzita gorde direnez gain, ahoz bertsolari gisa omen zen bikaina eta Beñat Mardo XVIII. mendekoarekin batera Zuberoako bi koblakari nagusiak izan direla dio Davantek[3]. Etxahun-Iruriren irakaslea izan zen eta bera hiltzean Zuberoan bera baino ez zen geratu eremu horretan aritzen. Biak batera entzun zutenen arabera dudarik gabe Ligetx jotzen zuten irabazle.
Davanten bi liburuetan argitaratu diren bertso-sortak:
- Boneta eta Txapela: oso ezaguna; Euskal Herrian eta Parisen bizitzearen desberdintasunez, kapelak aitzakia.
- Oihan Beltzean: hau ere ezaguna.
- Etxahun Irurikoaren ezteietan kantatua. Apat-Etxebarnek (hau da, Aingeru Irigarai euskaltzainak) bildua eta Aotuor du clocher Zuberoako parrokietako hilabetekarian 1973ko irailean argitaratua.
- Lau sasuak: bat ere ezaguna ez dena.
- Atharratzen 1926ko irailaren 26an Eskualzaleen Biltzarraren harira egindakoa eta Bizkaitar eüskaldün elibati batzarri Atharratzen Allande Sokarrosek Etxebarren bilduak dira.
- Basabürüa eta Pettarra[4]: Zuberoako eskualde nagusi eta kontrajarri biei buruzkoa. Marcel Akozeberri Larraineko luzaz auzapeza izan zenari esker bildua.
Aldizkarietan bildutako batzuk[5]:
- Gure Herria Petiri eta Pierra (1928ko maiatza) eta Hokiko eliza (1957ko maiatza).
- Aitzina Presonerak (1942).
Iturriak aldatu
- Jean-Louis Davant: Zuberoako literaturaz. Antologia laburra, Euskaltzaindia, Bilbo, 2008; 104-106.or.
- Jean-Louis Davant: Zuberoako idazle zenduak, Elkarlanean, Donostia, 2001; 175-184.or.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Hala idazten du Davantek bere antologian; erreferentziazkoa eta berriagoa denez hauxe erabiltzea dateke egokiena, aldiz Txomin Peillenek Ligetxe ere erabili izan du (ikus "Kanpo loturak").
- ↑ Elkartea, Xenpelar Dokumentazio Zentroa-Bertsozale. «Louis Ligueix (1901-1940) - Liburutegia - BDB. Bertsolaritzaren datu-basea» bdb.bertsozale.eus (Noiz kontsultatua: 2024-02-10).
- ↑ Davantek azaltzen du Etxahun-Barkoxe bertsoak idazten maisua zela baina aho-mihizko oroitzapenik ez dugula; bestalde Etxahun-Iruri bi arloetan ondo ibili bai baina bat-batekoan baino kantuak idazten zela hobea.
- ↑ Izenburua Davantek ipinia.
- ↑ [ Euskomedian irakurria.]
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
- https://bdb.bertsozale.eus/es/web/liburutegia/view/11445-louis-ligueix-1901-1940
- Iturrietan aipatutako lehen liburua pdf.n.
- Ligetxe Txomin Peillenek 1979an idatzita, Pott tropikala aldizkarian.
- Pierre Bordazarreri buruzko Bidegileak alean Ligetx aipatua; ikus 4. eta 6-7. or.
- (Gaztelaniaz) Bere lanen zerrenda[Betiko hautsitako esteka] kontsultagai.
Datuak: Q12262631
