Wikipedia

John Augustus Roebling

John Augustus Roebling (Mühlhausen, (Prusia), 1806ko ekainaren 12a – New York (AEB), 1869ko uztailaren 22a) Alemanian jaio zen ingeniari zibil amerikarra zen. Burutu zuen zubi esekiaren diseinuak eta, bereziki, Brooklyn zubiaren diseinuaren kontu egoteak eman zion duen ospea[1].

John Augustus Roebling

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakJohann August Röbling
JaiotzaMühlhausen, 1806ko ekainaren 12a
Herrialdea Prusiako Erresuma
 Ameriketako Estatu Batuak
HeriotzaNew York, 1869ko uztailaren 22a (63 urte)
Hobiratze lekuaRiverview Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: Tetanosa
Familia
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakalemana
Jarduerak
Jarduerakingeniari zibila, arkitektoa, ingeniaria eta enpresaburua
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
Find a Grave: 2948 Edit the value on Wikidata
Brooklyn zubia

Biografia aldatu

John Augustus Roebling Mühlhausenen jaio zen 1806ko ekainaren 12an. Gurasoak Dorothea Friederike Therese Röbling eta Christoph Polykarpus Röblingen izan zituen eta lau seme-alabetatik gazteena izan zen Roebling.

Mühlhausengo Divi Blasii eliza luteranoan bataiatua izan zen. Gaztaroan, klarinete baxua eta tronpa edo frantziar kornoa jotzen ikasi zuen. Erakusgai zuen, halaber, zirriborroak eta pinturak egiteko talentu artistiko handia.

Roeblingen aita tabako-denda txiki baten jabe zen, baina negozioa ez zen nahikoa hiru semeren bizibidea mantentzeko. Horregatik, Roeblingen arreba Friederike Amaliek herriko merkatari apal batekin, Carl August Meissnerrekin, ezkondu behar izan zuen; anaia zaharra, Herman Christian, ordea, tabako-dendaz kargu egiteko prestatu zen.

Mühlhausengo bigarren mailako irakaskuntza eskolan sartu zuten John. Baina, bere adimenaz oharturik, Roeblingen amak, 15 urte besterik ez zituenean, Erfurtera eraman zuen eta, bertan, matematika eta zientziak ikasi zituen Ephraim Salomon Unger izen handiko matematikari juduaren tutoretzapean.

1824an azterketak gainditu eta etxera itzuli zen urtebeterako. Aldi berean, Berlingo Bauakademiean matrikulatu zen eta arkitektura eta ingeniaritza ikasketak egin zituen. Martin Friedrich Raberen (1765 – 1856) irakaskuntzapean, zubi eta dikeen eraikuntza ikasi zuen, Johann Friedrich Dietleinekin (1782 – 1837) hidraulika eta mekanika Johann Albert Eytelweinekin (1764 – 1848). Hizkuntzak ere ikasi zituen eta, halaber, Hegel filosofoaren hitzaldietan parte hartu zuen. Izan ere, Roeblingek interes handia erakutsi zuen filosofiarako, eta hainbat urte geroago unibertsoaren kontzeptuari buruzko mila orriko tratatu bat landuko zuen.

1825ean eta ondorengo hiru urteetan gobernuarentzat lanean ibili zen Westfaliako Arnsbergen, errepide militar baten eraikuntzan. Aldi berean, zubi esekien zirriborroak egin zituen.

1829an bere etxera itzuli zen berriro ere, azken tesia egin eta bere bigarren ingeniaritza azterketa prestatzeko. Baina arrazoi ezezagunak direla medio, ez zuen sekula azterketa hori burutu.

 

Alemaniatik Ameriketako Estatu Batuetara aldatu

1831ko maiatzaren 22an, Roebling Prusiatik alde egin zuen bere anaia Carlekin eta utopista teknologikoa zen Johann Adolphus Etzlerrekin. Ingeniari gisa lan egiteko, independentzia ekonomikoa eta karreraren aurrerapenak trabak ziren Prusiako garaiko gizartean. Napoleonen Gerren ondorenaz gero (1815) zorigaitzak heldu zion herriari eta hartatik ihes egiteko abiatu ziren bertatik. Atzean, gobernu autoritario batek eragindako ezinegon politikoan murgilduta zegoen Prusia utziko zuten[2].

Etzlerrek Amerikako Estatu Batuetan utopia bat sortzeko ideia zuen, baina ibilbide arazotsua izan ondoren, taldea banandu egin zen. John eta Carlek 1.582 hektarea (6,4km2) erosi zituzten Pennsylvaniako Butler konderrian 1831ko urriaren 28an. Geroko etorkin alemaniarrek kokagune bat izateko xedean egin zuten hura eta Saxonburg deitu zioten. Beste kolono asko Etzlerrekin mantenduko ziren. 1976an, Saxonburgeko John Roebling Etxea Ameriketako Estatu Batuetako Gune Historikoen Erregistroan zerrendatua izan zen.

 
Roeblingen Saxonburgeko etxea Pennsylvanian. Ondoan, Brooklyn zubiaren erreplika bat

Lana aldatu

John eta Carl Roebling une interesgarri batean iritsi ziren AEBetara. Nazioa boom ekonomikoaren azken etapan zegoen, 1837ko krisiarekin amaituko zena. Nekazariak zeharo kaltetuak izan ziren, baina 1840ko hamarkadan pentsatzeko modu berri bat nagusituko zen. Ekialdeko industria-guneen eta mugako nekazaritza merkatuen arteko garraioa nazioaren onerako gai bihurtu eta hainbat proiektu jarri ziren abian. Garraio proiektu horietako asko koloniatik gertu ziren, baina ingeniaritza lanez okupatu beharrean, nekazaritzari ekin zion Roeblingek.

Bost urte geroago, jostun baten alaba zen Johanna Hertingekin ezkondu zen.

Horiek gorabehera, nekazaritza ez zen John Roeblingek uste bezalako oparoa eta kolono gutxi ekarri zituen. 1837an, anaiaren heriotzaren eta bere lehenengo semearen jaiotzaren ostean, bere bokaziora itzuli zen, ingeniaritzara, hain zuzen ere.

AEBetan eskuratu zuen lehen ingenieritza lana ibai-nabigaziorako hobekuntzak gauzatzea eta ubide baten eraikuntzan zetzan. Hiru urte eman zituen Allegheny mendikatean zehar burdinbidea eraikitzen, Harrisburgetik Pittsburghera arte, Pennsylvaniako estatuan. 1840an, Charles Ellet, Jr. zubi esekien diseinatzaileari idatzi zion, Filadelfia inguruko zubi bat diseinatzeko laguntza eskainiz.

« Europan egindako nire egonalditik zubi esekiei buruz ikasitakoa, nire gogoko okupazioa, (…) Horrelako zubi batek eraikitze metodoaren forma ederrenak guztiz erakutsi beharko lituzke eta ez da beharrezkoa izango estatubatuarren gogoan eragingo duen efektu onuragarria aurrez iragartzea. »

1841ean, Roebling alanbre soka ekoizten hasi zen Saxonburgen. Garai hartan, Filadelfiako kanaleko itsasontziak tren-bagoietan garraiatzen zituzten Allegheny mendikatean zehar beste aldeko kanaletaraino, ontziak Pittsburgheraino iris zitezen. Allegheny Portage Railroad enpresa publikoak ontziak eta tren-bagoiak lekuz aldatzeko sistema bat burutu zuen. Sistema honek, 7 zentimetroko lodierako kalamu kable bakarra erabiltzen zuen ontzi eta bagoiak altxatu eta jaisteko. Baina kalamu kableak oso garestiak ziren eta, gainera, maiz ordezkatu behar ziren. Roebling alanbre-sokari buruz irakurri zuen artikulu batez gogoratu zen eta, handik gutxira, 7 hari-zuntzeko kable bat garatzen hasi zen bere baserrian.

1844an, Roeblingek Allegheny ibai zeharkatzen zuen egurrazko ubidea ordezkatzeko eskaintza irabazi zuen. Bere diseinuan 50 metroko bi bao aurreikusten zituen. Horietako bakoitza, egurrezko enbor banaz osatuta zegoen, ura edukitzeko elkarri ondo lotutako kable paralelo askok osatutako alanbre bana finkatuta zegoen enborren alboan.

1845ean, Monongahela ibaia zeharkatzen zuen zubia eraiki zuen, Pittsburghen.

1848an lau ubide esekien eraikuntza hitzartu zuen, Delaware eta Hudson Kanalean. Urte berean, New Jerseyko Trenton hirira aldatu zen. Roeblingek alanbre ekoizpenerako gune industrial bat eraiki zuen bertan. Lower Trenton zubiaren lema -Trenton makes, the world takes- industria-gune honetan inspiratu dago.

Roeblingek hurrengo proiektua 1851n hasi zuen. New York Central Railroad eta Great Western Railway of Canada konektatzen zituen trenbide-zubia zen, eta lau urte behar izan zituen zubia amaitzeko. 251 metroko luzera zuen eta 10 hazbeteko (25cm) lodierako lau kablez finkatuta zegoen. Bi maila zituen, ibilgailuentzako bat eta trenbide-trafikora zuzendutako beste bat.

Niagara zubia eraikitzen ari zen bitartean, Roeblingek beste trenbide zubi eseki bat obratu zuen, Kentucky ibaia zeharkatuz eta 373 metroko luzera zuena. Harrizko dorreen egitura egina zegoela, trenbide konpainia kapital gabe geratu eta zubiaren eraikuntza gelditu bazen ere, geroago amaitu ziren eraikuntza lanak.

1859an beste zubi eseki bat eraiki zuen Pittsburghen. Zubiaren luzera 314 metrokoa zen, 105 metroko bi bao eta 52 metroko beste biez egituratuta zegoen.

AEBetako Gerra Zibilarengatik behin-behineko etenaldi bat egin zuen Roeblingek. Hala eta guztiz ere, 1863an Ohio ibaia zeharkatzen zuen zubiaren eraikitze lanari ekin zion berriro. 1865ean hasi zen zubi honen erakuntza eta finantzazio arazoengatik gelditu; zubia, azkenerako, 1867an amaitu zen. Cincinnati-Covington Zubia, geroago John A. Roebling izenekoa, munduko zubi eseki luzeena izan zen, amaitu zen garaian.

1867an, New Yorkeko East River ibaia zeharkatuko zuen eta gaur egun Brooklyn zubiaz ezagutzen duguna diseinatzen hasi zen. 1869ko egun batean, kaiaren ertzean zegoen, zubia eraiki behar litzatekeen tokian. Porturatzen ari zen ferry batek oina harrapatu zion bertan eta zauritu zituen behatzak ebaki behar izan zizkioten. Tratamendu medikoa ukatu eta oina sendatzeko ur-terapia (zauriaren gainean ura isuriz etengabe) nahi izan zuen. Bere egoerak txarrera egin zuen. Istripua gertatu eta 24 egun ondoren hil zuen tetanos gaixotasunak.

Roeblingen aburuz, oreka indar batean, oreka beti betetzen da baina deformazioen bateragarritasuna ez dauka zertan. Hau zen, funtsean, indarren metodoaren antzeko hurbilketa metodo bat: lehenik eta behin, zuzeneko eta zeharkako kargen kalkuluak egiten zituen; ondoren, karga totala kable eta euskarri kopuruaz zatitzen zuen. Roeblingek segurtasun faktore handi bat gehitu, eta ondoren karga lortzen zuen. Planteamendu honek, egituraren analisia nahiko zehatza itzultzen du, deformazioa jasateko egitura nahiko harikorra dela suposatuz.

 
John A. Roebling zubi esekia, Cincinnatin, Ohion, gauez

Heriotza aldatu

Brooklyngo zubiaren dorrea eraikiko zen eremua ikuskatzen ari zela, porturatzeko zegoen itsasontzi batek Roeblingen eskubiko oina harrapatu zuen. Behatzak ebaki ostean, tetanosa diagnostikatu zioten. Gaixotasuna garatu ahala, konbultsio larriak jasan zituen aldian-aldian. Azkenerako, koman sartu, eta geroago hilko zen 1869ko uztailaren 22an, goizean goiz, Brooklyn Heights auzoan, New Yorken.

Trenton hiriburuan (New Jersey), Riverview Hilerrian, dago lurperatuta Roebling.

 

Ondorengoak aldatu

John Roebling eta Herting Johannak bederatzi seme-alaba izan zituzten:

  • Washington A. Roebling (j. 1837 – h. 1926)
  • Laura R. Methfessel (j. 1840 – h. 1873)
  • Ferdinand [J1] W. Roebling (j. 1842 – h. 1917)
  • Elvira R. Stewart (j. 1844 – h. 1871)
  • Josephine R. Jarvis (j. 1847)
  • Charles Gustavus Roebling (j. 1849 – h. 1918)
  • Edmund Roebling (j. 1854 – h. 1930)
  • William Roebling (j. 1856 – h. 1860)
  • Hannah Roebling (haurtzaroan hil zen)

John Roeblingen lana ez zen bere heriotzarekin amaitu:

  • Aitaren heriotzaren ondorenean, Roeblingen semea zen Washington Roeblingek eta honen emazteak, Emily Warren Roeblingek, Brooklyn zubiaren eraikuntza lanak jarraitzeko aukera izan zuten[3].
  • Ferdinandek aitaren enpresaren jarduerak zabaldu zituen burdina soken eremura arte.
  • Charles Roeblingek, berriz, 80 tonako makina bat diseinatu eta eraiki zuen burdina soka erraldoiak egiteko, halaber, Roebling herria fundatu zuen, New Jerseyn, non John A. Roebling’s Sons altzairu enpresa eraiki zuen.
  • John A. Roeblingen biloba, A. Washington Roebling II.a, RMS Titanic hondoratzean hil zen.
  • Bere birbiloba, Donald Roebling, filantropo eta asmatzailea izan zen eta ibilgailu anfibioa asmatu zuen.

Proiektuak aldatu

  • 1844. Allegheny Aqueduct (Pittsburgh). 49 metroko luzera zuen ubidea. 1861ean eraitsia izan zen.
  • 1846. Smithfield Street Bridge. Hau ere Pittsburghen kokatuta zegoen, 57 metroko luzerarekin. 1881-1883ean ordezkatua izan zen.
  • 1848. Lackawaxen Aqueduct. Lackawaxen (Pennsylvania) kokatutako ubidea zen. Lackawaxen ibaiaren albo batetik bestera 70 metro luzatzen zen, 35 metroko bi zubizuloz osatuta. Zubizulo bakoitzaren euskarri 7 hazbeteko (18cm) bi kable ziren. Jada ez da existitzen.
  • 1849. Roebling's Delaware Aqueduct. Lackawaxen (Pennsylvania) eta Minisink Ford (New York) elkartzen dituen, 175 metro luze dituen eta 41 metroko altueran aurkitzen den AEBetako zubi eseki zaharrena da. 8 hazbeteko (20cm) bi kable eusten dute zubiaren pisu totala. 1965 eta 1995ean zaharberritua izan zen, eta oinezko zein kotxeentzako atondua dago egun.
  • 1850. High Falls Aqueduct. 44m luze eta 8½ hazbeteko (22 cm) bi euskarri-kable.
  • 1850. Neversink Aqueduct. Neversink ibaia (New York) zeharkatzen du; 52 metroko zubia, eta honi lotuta 9½ hazbeteko (24cm) bi kable daude.
  • 1854. Niagara Falls Suspension Bridge. Niagara ibaian eraikitako zubia da. 250 metrorekin, Kanadako Ontario eta AEBetako New York estatuen arteko muga da.
  • 1859. Allegheny Bridge. Pittsburgh; 105m luze.
  • 1866. John A. Roebling zubi esekia. Ohio ibaia zeharkatzen du Cincinnatitik (Ohio) Covingtonera (Kentucky) arte; 322m luze.
  • 1870. Waco Suspension Bridge. Waco, Texas; 145m hedatzen da Brazos ibaiaren alderik alde.
  • 1883. Brooklyn Bridge. East River deritzon itsasartea zeharkatzen du, Long Island eta New Yorkeko portua lotuz. 486m neurtzen du.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Ingelesez) http://www.britannica.com/EBchecked/topic/506711/John-Augustus-Roebling
  2. ↑ (Ingelesez) https://web.archive.org/web/20160305023001/http://puentes.galeon.com/magister/roebling.html
  3. ↑ (Ingelesez) http://www.brooklynbridgeaworldwonder.com/john-roebling.html
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: John Augustus Roebling  
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Augustus_Roebling&oldid=9644018"(e)tik eskuratuta