Frederiko II.a Handia
Frederiko II.a Handia (alemanez: Friedrich II.; Berlin, 1712ko urtarrilaren 24a – Potsdam, 1786ko abuztuaren 17a), Frederiko II.a Prusiakoa ere deitua, Hohenzollern dinastiako Prusiako erregea, 1740 eta 1772 artean, eta Germaniako Erromatar Inperio Santuko Brandenburgeko printze hauteslea (Frederiko IV.a Brandenburgekoa) izan zen.
Biografia
aldatuOso gazte zela, ertietarako zaletasuna erakutsi zuen, eta horrek Frederiko Gilen I.a bere aitarekin istiluak sortu zizkion. Heziketa militarrari ihes egin nahiak porrota ekarri zion: Küstrinen espe sartu zuten (1732), eta Katte bere laguna nola hiltzen zuten ikusi behar izan zuen. Politikatik bazterturik, administrari-lanetan eta bizitza militarrean hasi zen, eta ondoren Rheinsbergeko gazteluan bere gisara bizi ahal izan zuen, jakintsuez inguraturik (Voltaireren adiskide izan zen). Aginpidearen teoria bat landu zuen, frantsesez idatzia (Antimachiavel, 1740; Histoire de mon temps, 1746).
1740an errege egin zutenean, aitaren politika bera eraman zuen aurrera: aitoren seme-alaben lehentasunak zaindu zituen, eta zuzentza hobetzeko prestatua zuen kodea ez zen indarrean jarri. Administrari ona izan zen; Zazpi Urteko Gerra amaitzean, erresuma berriro jaso zuen.
Ekonomia merkantilista eta industria bultzatu zuen, baina betiere agintaritzatik gidaturik. Atzerriko politikan aitak ez bezala jokatu zuen: Austriaren kontra aritu zen etengabe. Austriako Erregetzarako Gerran, Silesia hartu zuen, gerra deklaratu ere egin gabe. Baina ez zuen Ingalaterra bereganatzea lortu (Westminsterreko hitzarmena, 1756), eta Zazpi Urteko Gerra hasi zuten, Prusia ia hondamendira eraman zuena. Poloniaren lehen zatiketan parte hartu zuen (1772), eta Bavariako Oinordetzarako Gerran (1779) Austriaren kontra egin zuen, haren kontra Printzeen liga sortuz (1885). Prusiaren indarra gailurrera eraman zuen, baina ahulezia handiak utzi zituen agerian; zurruntasunarena, batez ere, zentralismo eta autoritarismo gehiegizkoaren ondorio zena; horrek argi dezake, beharbada, zergatik erori zen Prusia Napoleonen mende.
Genealogia
aldatuErreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.