Frantzisko Josef I.a Austriakoa

Frantzisko Josef I.a (alemanez: Franz Joseph I., hungarieraz: I. Ferenc József, eslovenieraz: Franc Jožef I.; Schönbrunn jauregia, Viena, 1830eko abuztuaren 18a - Schönbrunn jauregia, Viena, 1916ko azaroaren 21a) 1848-1916 bitartean Austriako enperadorea eta Hungariako erregea izan zen.

Frantzisko Josef I.a Austriakoa
Irudi gehiago
Ahotsa
Austriako enperadorea 1848ko abenduaren 2a - 1916ko azaroaren 21a ← Fernando I.a Austriakoa - Karlos I.a Austriakoa → Hungariako erregea 1848ko abenduaren 2a - 1916ko azaroaren 21a ← Fernando I.a Austriakoa - Karlos I.a Austriakoa → Bohemiako erregea 1848 - 1916 ← Fernando I.a Austriakoa - Karlos I.a Austriakoa → Head of the House of Habsburg (en) Member of the Sejm of the Polish People's Republic (en)
Bizitza
Jaiotza	Schönbrunn jauregia eta Viena, 1830eko abuztuaren 18a
Herrialdea	Austriar Inperioa Hungariako Erresuma Cisleithania Transleithania
Bizilekua	Hofburg jauregia Budako gaztelua
Heriotza	Schönbrunn jauregia eta Viena, 1916ko azaroaren 21a (86 urte)
Hobiratze lekua	Imperial Crypt (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: pneumonia
Familia
Aita	Frantzisko Karlos Austriakoa
Ama	Princess Sophie of Bavaria
Ezkontidea(k)	Sissi  (1854ko azaroaren 21a -  1898ko irailaren 10a)
Bikotekidea(k)	ikusi Katharina Schratt (mul) Anna Nahowski (mul)
Seme-alabak	ikusi Archduchess Sophie Friederike of Austria (en) Archduchess Gisela of Austria (en) Rodolfo Austriakoa Archduchess Marie Valerie of Austria (en)
Haurrideak	ikusi Archduchess Maria Anna of Austria (en) Maximiliano I.a Mexikokoa Archduke Karl Ludwig of Austria (en) Archduke Ludwig Viktor of Austria (en)
Leinua	House of Habsburg-Lorraine (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	politikaria eta monarka
Lantokia(k)	Viena Bad Ischl eta Olomouc
Jasotako sariak	ikusi Pour le Mérite ordena Urrezko Ardi-larruaren Ordenako zalduna Grand Cross of the Order of Maria Theresa Order of the Black Eagle Order of St. Andrew Order of St. George, 4th class Royal Victorian Chain  (1904) Knight Grand Cross of the Military Order of William  (1849ko ekainaren 21a) Knight Grand Cross of the Order of Saint Stephen of Hungary Grand Cross of the Imperial Order of Leopold Order of the Iron Crown Grand Cross of the Order of Franz Joseph Grand Cross of the Order of the Red Eagle Grand Commander of the Royal House Order of Hohenzollern Order of Saint Hubert Military Order of Max Joseph Galtzariaren Ordena Knight Grand Cross of the Royal Victorian Order Knight of the Order of the Most Holy Annunciation Knight grand cross of the order of the crown of Italy Knight Grand Cross of the Order of Saints Maurice and Lazarus Hilobi Santuaren Ordenaren Gurutze Handia Zalduna Maltako Ordena Order of Prince Danilo I, 1st class Order of Ludwig I Order of Saint Henry Order of Saints Cyril and Methodius Equal-to-apostles Order of the Rue Crown Order of the Norwegian Lion Order of Miloš the Great Urrezko Ardi-larruaren Ordena knight of the Order of Saints Maurice and Lazarus Grand cross of the Order of Albert the Bear  (1849) Order of the Iron Crown Order of Saint Stephen of Hungary Order of Maria Theresa I Order of the Elephant Royal Order of the Seraphim Order of Leopold Order of Franz Joseph Order of the Red Eagle House Order of Hohenzollern Viktoriar Errege-Ordena Jerusalemgo Hilobi Santuaren Zaldun Ordena Order of Prince Danilo I Order of the Eagle of Mexico Order of Willem Royal Order of Kamehameha I Order of the Royal House of Chakri
Zerbitzu militarra
Gradua	field marshal (en)
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra Second Italian War of Independence (en) Austria-Prusia Gerra First Italian War of Independence (en) Dukerrien arteko Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Tituluak

Berorren Maiestate Inperiala eta Apostolikoa, Frantzisko Josef I.a, Jainkoaren graziaz, Austriako enperadore, Hungaria eta Bohemiako errege; Dalmazia, Kroazia-Eslovenia, Galitzia, Lodomeria eta Iliriako errege; Jerusalemgo errege; Austriako artxiduke; Toskanako eta Krakoviako duke handia.

Biografia

Frantziko Karlos artxidukearen semea eta Frantzisko II.aren biloba zen. Haren osaba Fernando I.ak 1848ko Vienako Iraultzan aginpidea utzi zuenean, berak eskuratu zuen. Lehen urteetan habsburgotarrak Europan eta Austriako Inperioan nagusi izateko ahaleginak egin zituen. Prusiarrek Alemania bereganatzeko zuten asmoari aurre egiteko, 1848an Austria Alemania Handian sartzeari ezezkoa eman zion, eta orobat, 1850ean Olmützen Alemania Txikia sortzeari ere.

1849an Novarako garaipena lortu eta berriro ezarri zuen Austriaren aginpidea Lombardian. Garai berean, Nikolas I.a tsarraren laguntzaz, Austriako dinastiaren galera nahi zuten hungariarrak menderatu zituen. Austria bertako politikari dagokionez, Schwarzenbergen aholkuak ontzat hartu eta 1851ean 1849ko konstituzioa baliorik gabe utzi zuen. Autoritarismo hutsa izan zuen oinarri bere agintean eta, Alemania eredu hartuta, burokrazia zentralizatua ezarri zuen inperio osoan.

Kanpoan, ordea, hondamen handiak izan zituen (Errusiarekin zuen hitzarmenaren amaia, Italiako lurraldeen galera eta, batez ere, Sadowako guduan Prusiarren kontrako porrota), eta alemaniar ez ziren herriei naziotasuna onartu behar izan zien. Federalismoari (1860) eta zentralizazioari (1861) buruz zituen asmoetan huts egin zuen, eta Hungariarekin hitzarmen bat izenpetu zuen. Horrela, 1867an Austriako Inperioko maila bereko lurralde egin zuen Hungaria. Frantzisko Josef eta Elisabet emaztea Hungariako errege-erregina izendatu zituzten. Hungariarekiko harremanak zirela eta, gainerako herrien arazoak areagotu zitzaizkion, txekiar eta hegoko eslaviarrekikoak, batez ere.

Barne-politikan, Reichsrateko (1861ean, enperadoreak parlamentu bat sortu behar izan zuen Vienan) oposizio liberalari eta sozialdemokratari amore eman behar izan zien. Familiako ezbeharrek atsekabeturik, bere erregealdiko azken urteetan egunean eguneko erabakia besterik ez zuen hartzen, eta arazorik larrienei dekretu bidez erantzuten zien. Franz Ferdinand ilobaren hilketaren ondoren, Serbiari ordainak eskatzeko erabakia hartu zuen, eta Lehen Mundu Gerra piztu zuen. Inperioa desegin baino bi urte lehenago hil zen.

Kanpo estekak

• Datuak: Q51056
• Multimedia: Franz Joseph I of Austria / Q51056