Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Aldarrikapena

Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Aldarrikapena (ingelesez: United States Declaration of Independence) 1776ko uztailaren 4an Filadelfia hirian burututako Bigarren Biltzar Kontinentalean irakurri zen independentzia aldarrikapena da, honetan ordurarte Britainiar Inperioaren zati ziren eta une horretantxe Britainia Handiko Erresumarekin gerran ziharduten Ipar Ameriketako Hamahiru Koloniek euren burujabetza eta independentzia aldarrikatu zuten. Independentzia aldarrikatzeaz gain aldarrikapen honetan bi ideia nagusi ere bildu ziren: askatasuna eta berdintasuna.

Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Aldarrikapena.

Egileak

Aldarrikapen honen irakurle eta egile nagusia Thomas Jefferson izan zen, gainontzeko egile eta sinatzaileen artean John Adams eta Benjamin Franklin ere bazeuden.

Oinarriak

Independentzia aldarrikatzeaz gain aldarrikapen honetan bi ideia nagusi ere bildu ziren: askatasuna eta berdintasuna. Hizkera eta kontzeptu ugari Arbroatheko Aldarrikapenetik, Ingalaterrako Jakue I.a Estuardoren Baimendutako Bibliatik eta Bill of Rights (1689) delakotik hartu zituzten.

Aldarrikapen honen arabera hamahiru estatu berriek errepublika bat osatzen zuten, adin helduko biztanleriak aukeratutako presidente eta legebiltzar baten agintepean. Hortaz, erregimen demokratiko bat ezarri, eta Oinarrizko Legedi edo Konstituzio batean biztanleen eta agintarien eskubideak eta betebeharrak finkatu ziren.

«	Bistakoak direlako eutsiko diegu egia hauei. Hona hemen: gizaki guztiak berdin sortuak direla; Sortzaileak eskubide besterenezinak ematen dizkiela guztiei (besteak beste, bizitza, askatasuna eta zoriontasunaren bilaketa); eskubide horiek bermatzeko, gizakien artean gobernuak ezartzen direla, eta gobernatuen onespenetatik eratortzen direla gobernu horien botere legitimoak; gobernua erabat printzipio horien aurka badoa, berritzeko edo abolitzeko eskubidea duela herriak, bai eta printzipio horietan oinarritutako beste gobernu bat ezartzeko eskubidea ere, eta segurtasuna eta zoriontasuna lortzeko egokiena iruditzen zaion moduan antola dezakeela herriak boterea. [...] Helburu bera duten gehiegikerien eta usurpazioen zerrenda luze batek herria despotismo absolutuaren mende hartu nahi duela adierazten badute, herriak gobernu hori boteretik botatzeko eskubidea eta betebeharra du, eta etorkizuneko segurtasunerako berme berriak ezartzekoa. Izan ere, handia izan da kolonia hauen sufrimendua; eta orain aurreko gobernatzeko era aldatzeko beharra nabaria da. [...]: Beraz Ameriketako Estatu Batuetako ordezkariok, Kongresu Orokorrean bilduta, [...] hau jakinarazi eta aldarrikatu nahi dugu: Kolonia Batu hauek estatu aske eta independenteak direla, eta izan behar dutela eskubide osoz, [...] eta haien arteko nahiz Britainia Handiarekiko lotura politiko guztiak erabat disolbatuta daudela eta geratu behar dutela [...]	»
Ameriketako Estatu Batuetako ordezkariek, Kongresu Orokorrean bilduta. Filadelfia, (1776),

Ondorioak

Nazio jaio berri honen patua hiru urte iraun eta estatubatuarrentzat oso latza izan zen Ameriketako Estatu Batuetako Independentzia Gerran argitu zen. Azkenean, 1783ko Parisko Itunean bi aldeek gerraren amaiera eta bakea sinatu, eta Britainia Handiak Estatu Batuen independentzia onartu zuen.

Kanpo estekak

• Datuak: Q127912
• Multimedia: United States Declaration of Independence