Koper

Koper / Capodistria; Koper; Capodistria; Koper-Capodistria
	hiria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Eslovenia
Eskualdea	Kostaldea-Karst
Alkatea	Boris Popovič
Izen ofiziala	Koper; Capodistria
Jatorrizko izena	Koper; Capodistria
Posta kodea	6000
Geografia
Koordenatuak	45°32′53″N 13°43′52″E / 45.548°N 13.731°E
Azalera	13 km²
Altuera	3
Mugakideak	Muggia eta San Dorligo della Valle
Demografia
Biztanleria	25.753 (2020ko urtarrilaren 1a); −301 (2021)
Dentsitatea	1.981 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	05
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Korfu, Muggia, Ferrara, San Dorligo della Valle, Buzet (en) , Samara, Žilina, Jiujiang, Saint John, Çeşme (en) , Prilep (en) eta Nikšić
Matrikula	KP
	http://www.koper.si www.koper.si

Koper (/ˈkoːpəɾ/ ahoskatua, italieraz: Capodistria), Esloveniako seigarren hiria da, Kostaldea-Karst eskualdeko hiri handiena. 2012ko erroldaren arabera, 53.037 biztanle ditu.

Geografia aldatu

Esloveniako hego-mendebaldean dago eta herrialdeak Adriatikoaren ertzean dituen lau herrietatik handiena denez, kaia garrantzitsua du. Udalerria oso txikia da eta Istria penintsulako iparraldean dago. Italiarekin muga egiten du eta Kroazia ere oso gertu dauka.

Hizkuntza aldatu

Koper ofizialki elebiduna da, esloveniera eta italiera hartzen ditu bere baitan, hortik Koper-Capodistria izena.

Historia aldatu

Sorrera aldatu

Koperreko golkoan zegoen uharte batean ezarri zen asentamenduan dauka jatorria. Greziarrek Aegida izena eman zioten "ahuntzen herria" eta erromatarrek latinizatu eta Capris deitu zuten. Honen aldaera da eslovenierazko Koper izena.

Erdi Aroa aldatu

568an lonbardiarren inbasioaren ondorioz, Triesteko biztanleek baimena eskatu zioten Justiniano II.a enperadore bizantziarrari Koperren ezartzeko eta haren omenen Justinopolis izena eman zitzaion. Azkenean lombardiarrek Koper ere hartu zuten. Hurrengo urteean, frankoen eta avaroen erasoak eta okupazioak ere izan zituen.

932 urtetik aurrera Koper eta Veneziaren artean harreman komertzialak sortu ziren baina Germaniako Erromatar Inperio Santuak Veneziarekin loturak hautsi zituenean eten egin ziren. Koperrek orduan herri eskubideak hartu zituen eta mugan egonik harresiak eraiki zituen. 1278an, ordea, Veneziaren esku geratu zen eta harresiak eraitsi ziren. Istriako hiriburu bihurtu zuten eta Caput Histriae izendatu ("Istriako buru"), hortik bere italierazko izena.

Aro modernoa aldatu

XVI. mendeko izurriteek hiriaren populazioa nabarmen gutxitu zuten eta 1719an Trieste kai aske bihurtu zenean, Koperrek merkataritza eremuaren monopolioa galdu zuen.

XX. mendea aldatu

1900 urteko erroldaren arabera, hiriko populazioa 8.000 biztanle ingurukoa zen: haietatik, 7.205 italiarrak ziren; 391; esloveniarrak; 167, kroaziarrak; eta 67 aleman hiztunak. Lehen Mundu Gerra bukatutakoan, Italiaren esku geratu zen, Trieste hiriburu zuen lurraldean, baina Bigarren Mundu Gerraren ondoren Jugoslaviak hartu zuen. Hiriko italiar gehienek Italiara alde egin zuten.

1991n Esloveniak independentzia lortutakoan, herrialdeko kai-hiri bakarra bihurtu zen.

Demografia aldatu

Egun, esloveniarrak nagusi dira: 2002ko erroldaren arabera, biztanleen jatorri etnikoak honako hauek dira:

Esloveniarrak: 35.246 (% 74,4)
Kroaziar, bosniar eta serbiarrak: 8.314 (% 17,49)
Italiarrak: 1.059 (% 2,23)

Kirolak aldatu

FC Koper futbol taldea eta RK Koper eskubaloi taldea aipagarrienak dira: bakoitzak Esloveniako liga bat eta hiru kopa irabazi ditu.

Ondasun nabariak aldatu

Eraikin aipagarrienak Tito plazan daude:

Jauregi pretoriarra: XV. mendeko jauregia gotiko veneziarra da.
Loggia jauregia: udaletxea da, XV. mendean eraikia, gotiko veneziar estiloan.
Mariaren Jasokundearen katedrala (Cerkev Marije Vnebovzete): XII. mendeko eliza horretan Esloveniako kanpai zaharrenetakoa dago (1333koa da). Barruko Sacra conversazione margolana, 1516koa, benetan aipagarria da.