Friuliera

Friuliera (furlan edo marilenghe friulieraz eta friulano italieraz) erretorromanieraren dialekto nagusietako bat da, erromantxearekin eta ladinoarekin batera. Friuli-Venezia Giulia eskualdean (Italiako ipar-ekialdean) hitz egiten dute 600.000 bat lagunek.

Friuliera
furlan — lenghe furlane
Friulieraren hedapena, gorriz.
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Italia
Hiztunak	600.000
Rankinga	Ez 100 mintzatuenen artean
Ofizialtasuna	-
Eskualdea	Friuli-Venezia Giulia
UNESCO sailkapena	3: arriskuan
Araugilea	Osservatori Regjonâl de Lenghe e de Culture Furlanis
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza hizkuntza nostratikoak Hizkuntza euroasiarrak Indoeuropar hizkuntzak Italiar hizkuntzak Hizkuntza erromantzeak italo-mendebaldeko hizkuntzak mendebaldeko hizkuntza erromantzeak Gallo-Iberian languages (en) Gallo-Romance languages (en) Gallo-Rhaetian languages (en) Erretorromaniera
Alfabetoa	latindar alfabetoa
Hizkuntza kodeak
ISO 639-2	fur
ISO 639-3	fur
Ethnologue	fur
Glottolog	friu1240
Wikipedia	fur
Linguasphere	51-AAA-m
UNESCO	353
IETF	fur
Endangered Languages Project	3400

Estatusa

Italiako estatuak babestuta dago, baina ez da ofizialki onartua.

Hizkuntza batua

Friuliera batua (furlan standard, coinè, lenghe comun edo furlan normalizât) idazteko sortu zuten 1996an.

Aldaerak

• Furlan centrâl: Udine/Udin ingurukoa.
• Furlan gurizan: Gorizia/Gurizekoa.
• Furlan concuardiês: Pordenone/Pordenon ingurukoa.
• Furlan de Cjargne: Carnia/Cjargnekoa.

Adibideak

• Nola zaude?: Cemût stâstu?
• Egun on, Jakue dut izena: Bondì, jo mi clami Jacum.
• Ni Jakue naiz: Jo o soi Jacum.
• Friuldarra naiz, Udinetik nator: O soi furlan, o ven di Udin.

Aita Gurea katolikoaren hasiera:

Pari nestri, che tu sês tal cîl,
ch'al sedi santificât il to non,
ch'al vegni il to reâm,
ch'e sedi fate la tô volontât
como in cîl, cussì in tiere.

(Adibideak, italierazko eta frantsesezko wikipedietatik hartuta)

Bibliografia

• Paola Benincà, Laura Vanelli, Linguistica friulana, Unipress, Padova, 2005.
• Franc Fari (cur.), Manuâl di lenghistiche furlane, Forum, Udine, 2005.
• Giuseppe Francescato, Dialettologia friulana, Società Filologica Friulana, Udine,1966.
• Giovanni Frau, I dialetti del Friuli, Società Filologica Friulana, Udine, 1984.
• Sabine Heinemann, Studi di linguistica friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 2007.
• Carla Marcato, Friuli-Venezia Giulia, Laterza, Roma - Bari, 2001.
• Piera Rizzolati, Elementi di linguistica friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 1981.
• Paolo Roseano, La pronuncia del friulano standard: proposte, problemi, prospettive, Ce Fastu?, LXXXVI (2010), n. 1, p. 7-34.
• Federico Vicario (cur.), Lezioni di lingua e cultura friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 2005.
• Federico Vicario, Lezioni di linguistica friulana, Forum, Udine, 2005.

Ikus, gainera

• Italiako hizkuntzak
• Europako hizkuntza gutxituak.

Kanpo estekak

Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.

• Friulierazko webgunea
• Associazione culturale per la difesa del friulano

• Datuak: Q33441
• Multimedia: Friulian language