Tornado

Tornado (latinezko tornare hitzetik ekarria: biratu) hodeietatik lur zorura doan eta bere buruaz biratzen duen haize-zurrunbilo bortitzaren itxura duen fenomeno meteorologikoa da. Haren haizeak 100 eta 400 kilometro orduko arteko abiadurakoak izan daitezke, eta erpina beherantz duen kono baten itxura dute. Tornadoaren indarra neurtzeko, Fujita eskala edo Fujita eskala hobetua erabiltzen da.

Aldeak

Tornado bat Oklahomako Union Cityn, 1973ko maiatzaren 24.

Tornado batek hiru alde ditu:

• Ama hodeia: tornadoa eskegita dagoen hodeitik.
• Onila: ama hodeitik lurzorura doan aldea.
• Zurrunbiloa: onilaren beheko partea, lurzorua ukitzen duena.

Sorrera

Tornado bat sortzeko hiru osagai beharrezkoak dira: aire-masa bero eta hezea, beste aire-masa hotz eta idorra eta goranzko haizea. Beharrezkoak badira ere, berez ez dituzte tornadoak sortzen, prozesua konplexuagoa baita.

Kokapena

Tornadoak kontinente guztietan jazo dira, Antartikan izan ezik. Gehienak, hala ere, Ameriketako Estatu Batuetako Zabaldi handietan maiz sortzen dira, bereziki Tornado Alley izeneko eremuan.

Euskal Herritik gertu ere badaude, batez ere Mediterraneo aldean. Bestetik, Euskal Herriko kostaldetan bere itxura duten tragarroiak edo traganarruak daude, hau da, haize-zurrunbilo gehienetan indartsua, hodei zutabe gisa azaltzen dena eta behealdean itsasotik jasotako ur-tantak edo lurretik jasotako hautsa, harea eta zaborra izan ohi dituena.

Ikus, gainera

• Traganarruak
• Tornado Alley

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Tornado

Kanpo loturak

• (Ingelesez) AEBetako gobernuaren tornadoen aurkako oharrak