Wikipedia

Shinmineko Lurralde Askea

Shinmineko Lurralde Askea, ofizialki Mantxuriako Korear Elkarte Popularra (KPAM, 1929ko abuztua – 1931ko iraila) lurralde anarkista autonomo bat izan zen Mantxurian, Koreako mugetatik gertu,[1] zeinean bi milioi migratzaile korear bizi ziren bertan.[2] Gizartea komunismo anarkikoaren printzipioen gainean eraiki zen, elkar laguntzan oinarritutako dohaina-ekonomiaren esparruan.

Shinmineko Lurralde Askea
Administrazioa
Izen ofiziala재만한족총연합회
HiriburuaMudanjiang
Deuseztapen data1931ko iraila
Geografia
Demografia
Hizkuntza ofizialakoreera

Shinmin prefektura ohiaren Komunaren iraultza mugarri garrantzitsua izan beharko litzateke mundu mailako borroken historian, agian 1936ko Espainiako Iraultza Soziala, 1918ko Makhnovschina ukrainarra edo 1911ko Kalifornia Behereko matxinada magonista bezalako prozesuen mailan. Prozesu horietan aurrefigurazio-praktikak egin ziren eta menderatze-sistema hausteko ekintzak sortu ziren. Azpimarratu behar da Mantxuria lurralde izugarria dela, 47 milioi pertsona ingururen etxea 1930eko hamarkadan, 1,3 milioi kilometro karratu dituena, Frantzia eta Alemania elkarrekin baino lurralde handiagoa.[3]

Aurrekariak aldatu

 
Mantxuria lurraldea gaur egun

1894ko Donghakeko Nekazari Iraultza lehertu ondoren, Japoniako Inperioak Korean parte hartu zuen, penintsula Japoniaren eraginpean jarriz.[4] Bitartean, Mantxuriako inbasio japoniarrak tentsio gero eta handiagoak eragin zituen Errusiako Inperioarekin, inperio horrek Manchuria ere inbaditu baitzuen. Errusiaren eta Japoniaren arteko gerraren ondoren, Japoniako Inperioak kontzesio handiak lortu zituen Manchurian,[5] trenbideen kontrola hartuz, inperioko enklabe batzuk ezarriz eta, azkenik, Kwantungeko armadan indar militarrak finkatuz.[6] Korea formalki atxiki zuen Japoniako Inperioak 1910eko Tratatuan, eta disidente korear asko erbestera joan ziren, askok Manchuriara, ondoan dagoen lurraldea. Han, ikasketa-taldeak eta eskola militarrak ezarri zituzten Korearen independentzia-mugimendua ekintzarako prestatzeko.[7] Martxoko Lehenaren Mugimenduaren errepresioaren ondoren, are korear gehiagok Manchuriara ihesi joan ziren, eta horrek mugimendu anarkista korearra garatu zuen erbestean.[8][9]

Bitartean, Txinako Inperioaren kolapsoak Gerra Jauntxoen aroari hasiera eman zion, Mantxuria Zhang Zuolinen kontrolpean geratuz.[10] Lehen aldiz boterera iritsi zenean, Japoniako Inperioa Zhang hiltzen saiatu zen, baina 1924an bere jarduerak finantzatzen hasi zen antikomunista baitzen[11], Mantxuriako erresistentzia korearraren errepresioan lagunduz.[12] 1927ko ekainean, Zhangek Beiyangeko gobernuaren kontrola hartu eta diktadura militar bat ezarri zuen.[13] Zhang Armada Nazional Iraultzailearekiko konpromisoetan hasi zenean, Japoniako gobernua bere boterea ezegonkortzen hasi zen, Mantxuriaren kontrola hartzen hasiz.[14] 1928ko ekainean, Iparraldeko Espedizioak Zhang behartu zuen Beijing uztera eta Mantxuriara trenez itzultzera.[15] Mantxuriako Mukden hiriburutik kilometro gutxira, Japoniako agente inperialek eztanda egin zuten trena, Zhang hiltzen, baita beste hamasei bidaiari ere.[16] Semeak, Zhang Xueliang, Mantxuriako Gerra Jauntxo gisa ordezkatu zuen, eta hark japoniarren aurkako jarrera erabakigarria hartu zuen, gobernu nazionalistarekin bat eginez.

Historia aldatu

Mantxuriako administrazio berriaren sentimendu antijaponesak bidea ireki zuen mugimendu anarkista korearrak bere jarduerak berrabiarazteko, errepresio politikotik salbu.[17] Prozesu hori 1929ko uztailaren 21ean gorenera iritsi zen Koreako Federazio Anarkista Mantxurian (KAFM)[18] Hailinen ezarriz.[19][8][20] KAFMk, batez ere, Mantxuriako korear guztiei laguntza ematea izan zuen helburu, askatasunean eta gizarte-berdintasunean oinarritutako estaturik gabeko gizarte bat ezartzeko, non baliabideak "bakoitzak bere ahalmenaren arabera, bakoitzari bere beharren arabera" banatuko baitziren.[21]

 
Shinmineko Lurralde Askea, 1929 eta 1931 artean
 
Kim Chwa-chin, Mantxuriako Koreako Elkarte Popularreko lehendakaria eta Korearen Independentzia Armadako komandantea

Orduan, Koreako hiru agintari autonomo ezarri ziren Mantxurian: Estatu Nagusiko Egoitza Nagusia Yalu ibaiaren Mantxuriar aldean; Bidezko Gobernua Jilin eta Liaoning probintzietan; eta Herri Gobernu Berria[22] Mantxuriako iparraldean, Kim Chwa-chin-ek zuzendua.[23] Hasieran nazionalismo korearrak bultzatuta, Herri Gobernu Berria gero eta printzipio anarkista gehiago hartzen hasi zen, eskualdean marxismoaren eta leninismoaren eragin gero eta handiagoari aurre egiteko.[24] Hori 1929ko abuztuan amaitu zen, Herri Berriaren Gobernua eta KAFM sartu zirenean Mantxuriako Korear Elkarte Popularra (KPAM)[24][25], eta Kim Chwa-chin presidente hautatu zuten.[24]

KPAMaren plana Mantxurian nekazaritza kooperatiboko sistemak, doako hezkuntza eta armamentu-prestakuntza garatzea zen.[26] Helburu nagusia zen langile migratzaile korearren berehalako behar materialak asetzea eta esplotazioatik babestea, bai jabe txinatarr baita agintari nazionalista korearren esplotazioatik. Lurretan ezartzen eta lantzen laguntzeko, nekazaritza kolektiboa sortu zuen, nekazaritzako produktuen ekoizpena eta salmenta kolektibizatu zituena.[27] Koreako nazionalistak KPAMean lankidetzan aritu ziren arren, independentzia-helburu nazionalistak Koreako langile migratzaileen berehalako iraupenaren mende zeuden, Koreako anarkisten elkarri laguntzeko printzipioetan oinarrituta. Korea independente eta/edo anarkista batek eragindako jarduerak atzeratu egin ziren, haien programa ekonomikoei eustearen alde.[28]

Azkenean, Mantxuriako Koreako eremu autonomoa Japoniako indar inperialek inguratu zuten hegoaldean, eta sobietar indarrek iparraldean. Ezkutuko operatiboak egiten ziren, Koreako anarkista garrantzitsuei eraso egiteko.[2] KPAM hainbat zailtasun izaten hasi zen bere pertsonaia nagusi asko galtzean: 1930eko urtarrilaren 20an, komunista korearrek Kim Chwa-chin hil zuten arroz-errota bat konpontzen ari zela; 1930eko irailean, Yi Eulgyu atxilotu egin zuen Japoniako polizia inperialak, eta Kim Koreara itzuli zen.[28] Azkenik, 1931ko irailaren 18an, inbasio japoniarrak behin betiko amaitu zuen Mantxuriako Koreako esperimentu anarkista,[29] Mantxukuoren txotxongilo-estatua bere tokian ezarrita zuela.[30] Koreako erakunde anarkisten aztarnek Txinako hegoaldera erretiratu ziren, eta haietako asko Bigarren Txinatar-japoniar gerran borrokatzeko eskaini ziren.[31]

Gobernantza aldatu

KPAM "erakunde autonomo, autogobernatua eta kooperatibo" gisa definitu zen.[28] Haren ordezkaritza-sistema eta administrazio-organoa autogobernuaren printzipio anarkistaren arabera, "gobernu behartugabea" izateko diseinatuta zeuden.[28] Erabakiak, neurri handi batean, herri batzarretan hartzen ziren, herri, eskualde eta eskualde mailako kontseiluen federazio deszentralizatu batekin, gai handiagoez arduratzen zena.[32]

KPAM sakon oinarritu zen sozialismo libertarioaren teoria ekonomikoetan, eta dendak, langileen kooperatibak eta eskola demokratikoak ezarri zituen bere lurralde osoan. Eskualdeko kontseiluak ere sortu ziren. Bitartean, goi mailako langileak izendatu zituzten (batez besteko soldata bakarrik jasotzen zutenak), eskualdeka hautatutako funtzionario maila apalagoekin. Antolaketa- eta propaganda-taldeek populazioaren asaldurarekin lan egin zuten, bai nekazariaren laguntza lortzeko, bai herrixkako batzar eta batzorde independenteak sortzeko. Itxuraz, talde horiek ia leku guztietara joaten ziren, eta ez zen gorabehera handirik izaten.

Kim Chwa-chin jeneralaren gidaritzapean, Independentzia Armadak Shinminen prefekturaren armada osatu zuen. Hain zuzen, nekazari-milizia bat, armadako soldadu esperimentatuak gerrillek osatu zituzten, prefekturaren akademia militarrean entrenatuak, armadak Japoniako Inperioaren eta Sobietar Batasunaren aurkako gerrillen gerra askatzeko.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Ingelesez) Schmidt, Michael. (2013). Cartography of revolutionary anarchism. , 46-47 or. ISBN 978-1-84935-138-6. PMC 839317311. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  2. ↑ a b (Ingelesez) MacSimoin, Alan. (1991). Korean Anarchist Movement. Zabalaza, 1 or. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Crisi, Emilio. (2015). Revolución anarquista en Manchuria 1929-1932 : aproximación histórica sobre la experiencia de la comuna libertaria impulsada por el anarquismo coreano al este de Manchuria. Libros de Anarres ISBN 978-987-1523-23-8..
  4. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 51 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  5. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 59 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  6. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 137 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  7. ↑ (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 49 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  8. ↑ a b (Ingelesez) Ki-Rak, Ha. (1986). History of the Korean anarchist movement. Anarchist Publishing Committee, 28-29 or..
  9. ↑ (Ingelesez) MacSimoin, Alan. (1991). The Korean Anarchist Movement. Zabalaza, 1-2 or..
  10. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 145-146 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  11. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 164 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  12. ↑ (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 48 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  13. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 161 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  14. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 165 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  15. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 168 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  16. ↑ (Ingelesez) Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 168-169 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  17. ↑ (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 46 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  18. ↑ Mantxuriako Federazio Anarkista Korearra (KAFM), Mantxuriako Anarkista Korearren Liga (LKAM) bezala ere ezaguna, koreeratik itzulia da: 재만조선무정부주의자연맹, romanized: Jaeman Joseon Mujeongbujuuija Yeonmaeng (JJMY).
  19. ↑ (Ingelesez) Schmidt, Michael. (2013). Cartography of revolutionary anarchism. , 73 or. ISBN 978-1-84935-138-6. PMC 839317311. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  20. ↑ (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 49-50 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  21. ↑ (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 50-51 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  22. ↑ Herri Gobernu Berria, Shinmin Prefecture moduan ere ezagututa, korear hizkuntzatik itzulia da : 신민부, romanized: Sinminbu
  23. ↑ (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 51 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  24. ↑ a b c (Ingelesez) Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 51 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  25. ↑ Koreako Herri Elkartea (KPA), Koreako Herri Guztien Elkarte Batua (USAKP) edo Korearren Liga Nagusia (GLK) bezala ere ezaguna, koreeratik itzulia da: 재만한족총연합회, romanized: Hanjok Chongyeon Haphoe (HCH).
  26. ↑ Anarchism and syndicalism in the colonial and postcolonial world, 1870-1940 : the praxis of national liberation, internationalism, and social revolution. Brill 2010, I or. ISBN 978-90-04-18848-8. PMC 727944871. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  27. ↑ Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 52 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  28. ↑ a b c d Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 52-53 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  29. ↑ Hwang, Dongyoun. (2016). Anarchism in Korea : independence, transnationalism, and the question of national development, 1919-1984. , 54 or. ISBN 978-1-4384-6169-4. PMC 959978940. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  30. ↑ Behr, Edward. (1987). The last emperor. Bantam Books, 182-184 or. ISBN 0-553-34474-9. PMC 16717096. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  31. ↑ Schmidt, Michael. (2013). Cartography of revolutionary anarchism. , 74 or. ISBN 978-1-84935-138-6. PMC 839317311. (Noiz kontsultatua: 2022-08-27).
  32. ↑ Gelderloos, Peter. (2010). La Anarquía Funciona. Descontrol, 49 or..

Bibliografia aldatu

  •  Crisi, Emilio (2015). Revolución anarquista en Manchuria 1929-1932 : aproximación histórica sobre la experiencia de la comuna libertaria impulsada por el anarquismo coreano al este de Manchuria. Ciudad Autónoma de Buenos Aires : Libros de Anarres
  • Emilio Crisiren aurkezpena youtuben
  • Revolucion Anarquista en Manchuria. La Comuna de Shinmin (1929-1932) [La Linterna de Diógenes irratsaioa]

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Shinmineko_Lurralde_Askea&oldid=9026432"(e)tik eskuratuta