Pierre-François Chabaneau

Pierre-François Chabaneau (Nontron, Dordoina, 1754ko ekainaren 21a - Lussas, 1842ko otsailaren 18a) platino harikorra ekoiztea lortu zuen lehen kimikoetako bat izan zen.

Pierre-François Chabaneau
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Nontron, 1754
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Lussas, 1842 (87/88 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	kimikaria eta unibertsitateko irakaslea
Enplegatzailea(k)	Bergarako Errege Mintegia

Bergarako Errege Mintegian lanean zegoela lortu zuen platinoaren xaflatzea, baina erregearentzat sekretupean lan egiten zuenez ezin izan zuen bere lorpena argitaratu eta urtetan ezezaguna izana zen prozesu hori.

Biografia

Chabaneau 1754an jaio zen Nontron-en, Frantziako Dordoina departamenduko herri batean. Osabak, San Antonioren ordenako kideak, teologia ikastera bultzatu zuen. Chabaneau bere ikasketetan nabarmentzen zen bitartean, espekulazio metafisikoarekiko mesfidantzek irakasleen aurka egitera bultzatu zuten, eta, ondorioz, eskolatik kanporatu zuten.

Chabaneau-en pobrezia egoerarekiko ulerkor, Passy-ko jesuiten ikastetxe bateko zuzendariak matematika irakasle gisa lanpostua eskaini zion, Chabaneau-k aritmetikaren oinarrizko ezagutza besterik ez zuen arren. Hurrengo eguneko ikasgaietarako materiala aztertzerakoan, Chabaneau-k algebra eta geometria irakatsi zituen. Bere interes akademikoa laster zabaldu zen fisikan, natura-historian eta kimikan. Chabaneau-k Hogei urte zituela,  Fausto eta Juan José Elhuyar anaiek konbentzitu zuten frantsesa eta fisika irakasteko Bergarako Errege Mintegi sortu berrian. Bi anaiek, gerora ospetzuak egin ziren wolframa bakartzeagatik, Peñafloridako kondeak kontratatu zituen, eta horrek Frantziara bidali zituen Bergarako Mintegirako irakasle bila.

Elhuyar anaiek 1783an wolframa bakartu ondoren, Chabaneau haiekin aritu zen platinoa ikertzen. Horrek ez zuen asko iraun, anaiak Meatzaritzako Zuzendari Nagusi izendatu baitzituzten, eta laster utzi zuten Espainia Hego Amerikara joateko. Karlos III.a erregeak Chabaneau-rentzat mineralogia, fisika eta kimikako postu publikoa sortu zuen Madrilen eta laborategi bat eman zion ikerketarako. Arandako kondeak Chabaneauren laborategirako gobernuko platino hornidura osoa ziurtatu zuen.

Chabaneau-k platinoaren ezpurutasun natural gehienak, urrea, merkurioa, beruna, kobrea eta burdina barne, erraz kentzeko gai izan zen, platino hutsarekin lanean ari zela sinestaraziz. Hala ere, metalak ezaugarri desegokiak erakusten zituen. Batzuetan harikorra zen, baina batzuetan oso hauskorra zen. Batzuetan erregaitza zen, baina beste batzuetan erretzen zen. Inkoherentzia horiek hainbat ezpurutasunen ondorio ziren: rodioa, paladioa, osmioa, iridioa eta rutenioa. Elementu horiek gerora platino taldeko metal izenez ezagutuko ziren, baina Chabaneauren ikerketaren unean, oraindik ez ziren aurkitu.

Chabaneau atsekabetua zen bere ikerketengatik, 1786an aldartea galdu zuen eta bere ekipamendu guztia zapuztu zuen, "Guztia pikutara! Negozio osoa apurtuko dut; ez didazu berriro metal madarikatua ukitzera bultzatuko. ! " Hala ere, hiru hilabete beranduago Chabaneau-k Arandako kondeari aurkeztu zion 10 cm-ko koskor bat harikor hutsezko platinoarekin. Haren prozesua, hautsen metalurgia eta berokuntza bizia barne, sekretuan mantendu zen 1914ra arte.

Chabaneau konturatu zen platinoarekin lan egiteko zailtasun handiak balioa emango ziola egindako objektuei. Bera eta Don Joaquín Cabezasek negozioa egin zuten platinozko lingoteak eta tresneria ekoizten. Horrek "Espainiako platinoaren aroa" deritzonaren hasiera izan zen. Garai hartan, 18.000 troy ontza platino harikor ekoiztu ziren 22 urtetan. Platinoaren aroa 1808an amaitu zen Chabaneauren laborategia Napoleonen bigarren inbasioan suntsitu zutenean.

1799an Chabaneau Frantziara itzuli zen Nontron bere jaioterritik gertu. Han egon zen 1842ko urtarrilera arte, 88 urte zituela hil zenean.

Erreferentziak

• Datuak: Q901036
• Multimedia: Pierre-François Chabaneau / Q901036