Maratoi

Maratoia lasterketa mota bat da, zehazki 42,195 km luze dena. Errepideko lasterketa nagusitzat jotzen da. Atletismo programan sartu zen Atenasen 1896an ospatu ziren Olinpiar Jokoetatik aurrera, gizonezkoen kategorian, eta 1984tik Los Angelesen emakumezkoen kategorian. 1908ko Olinpiar Jokoetan 40 km-tik 42,195 km-ra aldatu zen distantzia, Ingalaterrako Erreginak Errege Jauregiaren paretik igarotzea nahi baitzuen.

Egungo maratoilariak

Antzinako Greziako maratoilariak

Bere jatorria Filipides soldadu greziarrari buruzko istorioan oinarrituta dago. Nekeak jota hil zen, Maratoitik Atenasera 40 kilometro egin ondoren, Persiar armadaren garaipenaren berri emateko. Egia esatera, Filipidesek Atenastik Espartara arteko bidea egin zuen laguntza eske, 213 kilometro inguru.

Eliud Kipchoge kenyarrak garai guztietako gizonezkoen maratoi-markarik onena du (2:01:39), 2018ko irailaren 16an Berlinen lortutakoa; eta Brigid Kosgei kenyarrak emakumezkoen markarik onena du (2:14:04), 2019ko urriaren 13an Chicagon lortutakoa.

Jatorria

Kondairaren arabera, K.a. 490. urtean Greziak Persia garaitu zuen Maratoiko guduan. Garaipenaren berri albait arinen eman behar zioten Atenasi, eta Fidipidesen esku utzi zuten egiteko hori. Greziakoak lasterka egin zituen Maraton eta Atenas artean dauden 42 bat kilometroak, baita lehertuta amaitu ere. Helmugara iritsi zenean, “irabazi dugu” esan eta han bertan hil zen.

Herodoto greziar historialariak, ordea, bestelako istorioa kontatu digu: Fididipesen egitekoa Espartako armadari laguntza eskatzea omen zen. Persiar soldaduek bidean aurkitu zuten guztia suntsitu eta Atenasera iritsiak ziren. Espartaren babesa lortu ezean, jai zuten greziarrek. Fidipesek bi egun behar izan zituen Atenastik Espartara zeuden 240 kilometroak egiteko; alferrik, gainera, zeren eta Artemisaren omenezko jaialdia antolatzen ari zirela-eta Atenasi laguntzea uko egin baitzioten Espartakoek. Fidipesek 240 kilometroak egin behar izan zituen atzera, burumakur, albiste txarrak baitzeramatzan etxera.

Maratoilariak

Munduko denbora onenak 2008 arte (gizonak)

Denbora	Atleta	Herrialdea	Eguna	Lekua
2h03:59	Haile Gebrselassie	Etiopia	2008 ira 28	Berlin
2h04:26	Haile Gebrselassie	Etiopia	2007 ira 29	Berlin
2h04:55	Paul Tergat	Kenya	2003 ira 28	Berlin
2h04:56	Sammy Korir	Kenya	2003 ira 28	Berlin
2h05:38	Khalid Khannouchi	AEB	2002 api 14	Londres
2h05:50	Evans Rutto	Kenya	2003 urr 12	Chicago
2h05:56	Haile Gebrselassie	Etiopia	2006 ira 24	Berlin
2h06:05	Ronaldo da Costa	Brasil	1998 ira 20	Berlin
2h06:14	Felix Limo	Kenya	2004 api 4	Rotterdam
2h06:15	Titus Munji	Kenya	2003 ira 28	Berlin
2h06:16	Moses Tanui	Kenya	1999 urr 24	Chicago
2h06:16	Daniel Njenga	Kenya	2002 urr 13	Chicago
2h06:16	Toshinari Takaoka	Japonia	2002 urr 13	Chicago

Munduko denbora onenak 2008 arte (emakumeak)

Denbora	Atleta	Herrialdea	Eguna	Lekua
2h15:25	Paula Radcliffe	Erresuma Batua	2003 api 13	Londres
2h18:47	Catherine Ndereba	Kenya	2001 urr 7	Chicago
2h19:12	Mizuki Noguchi	Japonia	2005 ira 25	Berlin
2h19:36	Deena Kastor	AEB	2006 api 23	Londres
2h19:39	Sun Yingjie	Txina	2003 urr 19	Pekin
2h19:41	Yoko Shibui	Japonia	2004 ira 26	Berlin
2h19:46	Naoko Takahashi	Japonia	2001 ira 30	Berlin
2h19:51	Zhou Chunxiu	Txina	2006 mar 12	Seul
2h20:42	Berhane Adere	Etiopia	2006 urr 22	Chicago

Munduko Maratoi Nagusiak

World Marathon Majors (WMM) izenarekin ezagutzen dira munduko maratoi lasterketa nagusiak. Zortzi probak osatzen dute.

Garaia	Maratoia	Lehen ekitaldia
Otsailean	Tokioko maratoia	2007
Apirilean	Bostongo maratoia	1897
Apirilean	Londresko maratoia	1981
Irailean	Berlingo maratoia	1974
Urrian	Chicagoko maratoia	1977
Azaroan	New Yorkeko maratoia	1970
2 urtetik behin	Munduko Atletismo Txapelketa
4 urtetik behin	Olinpiar Jokoak	1896

Maratoiak Euskal Herrian

• Donostiako maratoia
• Bilbao Bizkaia Night Marathon
• Gasteizko Martin Fiz maratoia

Kanpo estekak

• Maratoiari buruzko artikulua ARGIA astekarian

• Datuak: Q40244