Bostongo maratoia

Bostongo maratoia (ingelesez: Boston Marathon) 42,195 kilometroko maratoi bat da, urtero 1897tik Bostonen ospatzen dena. World Marathon Majorseko kide da, munduko sei maratoirik garrantzitsuenak biltzen dituena. Jarraian jokatu izan den munduko maratoi lasterketa zaharrena da eta Ipar Amerikan jokatzen den korrika-lasterketa zaharrena ere bai.

Bostongo maratoia Boston Marathon
Sorrera	1897 (gizonezkoak) 1966 (emakumezkoak)
Tokia	Boston (AEB)
Modalitatea	maratoia
Distantzia	42,195 km
Garaipen gehien	Gizonezkoak: Clarence DeMar (7) Emakumezkoak: Catherine Ndereba (4)
Errekorrak	Gizonezkoak (2011): 2:03:02 Geoffrey Mutai Emakumezkoak (2014): 2:19:59 Buzunesh Deba
Txapeldunak	Gizonezkoak (2023): Evans Chebet Emakumezkoak (2023): Hellen Obiri
Webgunea	www.baa.org

Fred Cameron kanadarra 1910ko helmugara garaile sartu zen unea.

Lasterkariak 2010ko ekitaldian.

Azken urteetan Afrikako korrikalariak dira nagusi.

Bostongo maratoiko atentatuak 2013. urtean.

Historia

Bilakaera

Atenasen 1896ko Udako Olinpiar Jokoak izan zirenean maratoi probak lortu zuen ikusleengan arrakasta handiena. Hurrengo urteko apirilean Bostonen froga errepikatzea erabaki zuten. Lehenengo ekitalde hartan 15 korrikalarik hartu zuten parte, denak gizonak, eta irabazlea John J. McDermott izan zen 2:55:10 denborarekin. 39'4 km kilometrotako distantzia izan zuen. 1924 urtean hasiera puntua mugitu egin zuten dagoeneko estandarra bihurtu den 42'195 km distantzia lortuz. 1945 artean garaile guztiak estatubatuarrak edo kanadarrak izan ziren, salbuespenak Peter Trivoulides greziarra (1920) eta Paul de Bruyn alemaniarra (1932) izan ziren. Afrikarren lehen garaipenak gizonezkoetan 1988an eta emakumezkoetan 2000an izan ziren eta ordutik aurrera Kenya eta Etiopiarrak izan dira nagusi.

Emakumezkoak eta gurpildun aulkiak

Emakumezkoak 1966urtean hasi ziren parte hartzen baina antolatzailea zen Boston Athletic Association elkarteak ez zuen begi onez ikusten eta 1972an izan zuten aurreneko ekitaldi ofiziala emakumezkoek. 1975ean gurpildun aulkien maila eratu zen mundu mailan aurrenekoz, eta 1977an bitan banatu zen sexuaren araberako txapelketak ezarriz.

Rosie Ruizen eskandalua

1980an erabat ezezaguna zen Rosie Ruiz kubatarrak irabazi zuen lasterketa. Antolatzaileek ordea lasterketaren ibilbidean zehar zeuden kameratan ez zuten Rosie aurkitzen eta lasterketa bukatu baino 1'6 km lehenago multzoan sartu zela aurkitu zuten. Deskalifikatua izan zen eta Jacqueline Gareau kanadarrak jaso zuen garaikurra.

2013 urteko atentatuak

Sakontzeko, irakurri: «Bostongo maratoiko atentatuak»

2013ko apirilaren 15ean bi leherketa izan ziren Bostongo maratoiaren helmugako inguruetan, korrikalariak helmugara nola heltzen ari ziren ikusten zuen jendea erasan zutenak. 3 pertsona hil eta 100etik gora zauritu ziren, horietatik batzuk anputazio larriekin.

COVID-19

COVID-19 pandemiaren erruz 2020ko ekitaldia bertan behera gelditu zen eta 2021ekoa ere apirilean jokatu beharrean atzeratzea erabaki da.

Palmaresa

Korrikalariak

Urtea	Gizonezko irabazlea	Denbora	Emakumezko irabazlea	Denbora
1897	John J. McDermott	2:55:10
1898	Ronald J. MacDonald	2:42:00
1899	Lawrence Brignolia	2:54:38
1900	John "Jack" Caffery	2:39:44
1901	John "Jack" Caffery	2:29:23
1902	Sammy Mellor	2:43:12
1903	John Lorden	2:41:29
1904	Michael Spring	2:38:04
1905	Frederick Lorz	2:38:25
1906	Tim Ford	2:45:45
1907	Thomas Longboat	2:24:24
1908	Thomas Morrissey	2:25:43
1909	Henri Renaud	2:53:36
1910	Fred Cameron	2:28:52
1911	Clarence DeMar	2:21:39
1912	Michael J. Ryan	2:21:18
1913	Fritz Carlson	2:25:14
1914	James Duffy	2:25:14
1915	Édouard Fabre	2:31:41
1916	Arthur Roth	2:27:16
1917	Bill Kennedy	2:28:37
1918	Camp Devens¹	2:29:53
1919	Carl Linder	2:29:13
1920	Peter Trivoulides	2:29:31
1921	Frank Zuna	2:18:57
1922	Clarence DeMar	2:18:10
1923	Clarence DeMar	2:23:47
1924	Clarence DeMar	2:29:40
1925	Charles Mellor	2:33:00
1926	Johnny Miles	2:25:40
1927	Clarence DeMar	2:40:22
1928	Clarence DeMar	2:37:07
1929	Johnny Miles	2:33:08
1930	Clarence DeMar	2:34:48
1931	James Henigan	2:46:45
1932	Paul de Bruyn	2:33:36
1933	Leslie S. Pawson	2:31:01
1934	Dave Komonen	2:32:53
1935	John A. Kelley	2:32:07
1936	Ellison Brown	2:33:40
1937	Walter Young	2:33:20
1938	Leslie S. Pawson	2:35:34
1939	Ellison Brown	2:28:51
1940	Gérard Côté	2:28:28
1941	Leslie S. Pawson	2:30:38
1942	Joe Smith	2:26:51
1943	Gérard Côté	2:28:25
1944	Gérard Côté	2:31:50
1945	John A. Kelley	2:30:40
1946	Stylianos Kyriakides	2:29:27
1947	Suh Yun-bok	2:25:39
1948	Gérard Côté	2:31:02
1949	Gösta Leandersson	2:31:50
1950	Ham Kee-Yong	2:32:39
1951	Shigeki Tanaka	2:27:45
1952	Doroteo Flores	2:31:53
1953	Keizo Yamada	2:18:51
1954	Veikko Karvonen	2:20:39
1955	Hideo Hamamura	2:18:22
1956	Antti Viskari	2:14:14
1957	John J. Kelley	2:20:05
1958	Franjo Mihalić	2:25:54
1959	Eino Oksanen	2:22:42
1960	Paavo Kotila	2:20:54
1961	Eino Oksanen	2:23:39
1962	Eino Oksanen	2:23:48
1963	Aurèle Vandendriessche	2:18:58
1964	Aurèle Vandendriessche	2:19:59
1965	Morio Shigematsu	2:16:33
1966	Kenji Kimihara	2:17:11	Bobbi Gibb²	3:21:40
1967	Dave McKenzie	2:15:45	Bobbi Gibb²	3:27:17
1968	Amby Burfoot	2:22:17	Bobbi Gibb²	3:30:00
1969	Yoshiaki Unetani	2:13:49	Sara Mae Berman²	3:22:46
1970	Ron Hill	2:10:30	Sara Mae Berman²	3:05:07
1971	Álvaro Mejía	2:18:45	Sara Mae Berman²	3:08:30
1972	Olavi Suomalainen	2:15:39	Nina Kuscsik	3:10:26
1973	Jon Anderson	2:16:03	Jacqueline Hansen	3:05:59
1974	Neil Cusack	2:13:39	Miki Gorman	2:47:11
1975	Bill Rodgers	2:09:55	Liane Winter	2:42:24
1976	Jack Fultz	2:20:19	Kim Merritt	2:47:10
1977	Jerome Drayton	2:14:46	Miki Gorman	2:48:33
1978	Bill Rodgers	2:10:13	Gayle Barron	2:44:52
1979	Bill Rodgers	2:09:27	Joan Benoit	2:35:15
1980	Bill Rodgers	2:12:11	Jacqueline Gareau	2:34:28
1981	Toshihiko Seko	2:09:26	Allison Roe	2:26:46
1982	Alberto Salazar	2:08:52	Charlotte Teske	2:29:33
1983	Greg Meyer	2:09:00	Joan Benoit	2:22:43
1984	Geoff Smith	2:10:34	Lorraine Moller	2:29:28
1985	Geoff Smith	2:14:05	Lisa Larsen Weidenbach	2:34:06
1986	Robert de Castella	2:07:51	Ingrid Kristiansen	2:24:55
1987	Toshihiko Seko	2:11:50	Rosa Mota	2:25:21
1988	Ibrahim Hussein	2:08:43	Rosa Mota	2:24:30
1989	Abebe Mekonnen	2:09:06	Ingrid Kristiansen	2:24:33
1990	Gelindo Bordin	2:08:19	Rosa Mota	2:25:24
1991	Ibrahim Hussein	2:11:06	Wanda Panfil	2:24:18
1992	Ibrahim Hussein	2:08:14	Olga Markova	2:23:43
1993	Cosmas Ndeti	2:09:33	Olga Markova	2:25:27
1994	Cosmas Ndeti	2:07:15	Uta Pippig	2:21:45
1995	Cosmas Ndeti	2:09:22	Uta Pippig	2:25:11
1996	Moses Tanui	2:09:15	Uta Pippig	2:27:12
1997	Lameck Aguta	2:10:34	Fatuma Roba	2:26:23
1998	Moses Tanui	2:07:34	Fatuma Roba	2:23:21
1999	Joseph Chebet	2:09:52	Fatuma Roba	2:23:25
2000	Elijah Lagat	2:09:47	Catherine Ndereba	2:26:11
2001	Lee Bong-Ju	2:09:43	Catherine Ndereba	2:23:53
2002	Rodgers Rop	2:09:02	Margaret Okayo	2:20:43
2003	Robert Kipkoech Cheruiyot	2:10:11	Svetlana Zakharova	2:25:19
2004	Timothy Cherigat	2:10:37	Catherine Ndereba	2:24:27
2005	Hailu Negussie	2:11:44	Catherine Ndereba	2:25:12
2006	Robert Kipkoech Cheruiyot	2:07:14	Rita Jeptoo	2:23:38
2007	Robert Kipkoech Cheruiyot	2:14:13	Lidiya Grigoryeva	2:29:18
2008	Robert Kipkoech Cheruiyot	2:07:45	Dire Tune	2:25:25
2009	Deriba Merga	2:08:42	Salina Kosgei	2:32:16
2010	Robert Kiprono Cheruiyot	2:05:52	Teyba Erkesso	2:26:11
2011	Geoffrey Mutai	2:03:02	Caroline Kilel	2:22:36
2012	Wesley Korir	2:12:40	Sharon Cherop	2:31:50
2013	Lelisa Desisa Benti	2:10:22	Rita Jeptoo	2:26:25
2014	Meb Keflezighi	2:08:37	Bizunesh Deba³	2:19:59
2015	Lelisa Desisa Benti	2:09:17	Caroline Rotich	2:24:55
2016	Lemi Berhanu Hayle	2:12:45	Atsede Baysa	2:29:19
2017	Geoffrey Kirui	2:09:37	Edna Kiplagat	2:21:52
2018	Yuki Kawauchi	2:15:58	Desi Linden	2:39:54
2019	Lawrence Cherono	2:07:57	Worknesh Degefa	2:23:31
20204	Bertan behera
2021	Benson Kipruto	2:09:51	Diana Kipyogei	2:24:45
2022	Evans Chebet	2:06:51	Peres Jepchirchir	2:21:01
2023	Evans Chebet	2:05:54[	Hellen Obiri	2:21:38

• ¹ 1918an lasterketa berezia izan zen, 10 gizonetako talde militarrek hartu baitzuten parte erreleboka.
• ² Emakumezkoen lasterketak jokatzen 1966an hasi baziren ere lehen sei ekitaldiak ez ziren ofizialak izan.
• ³ 2014ko emakumezkoen lasterketa Rita Jeptook irabazi bazuien ere, beranduag deskalifikatu eta Bizunesh Deba etiopiarra izendatu zuten txapeldun.
• ⁴ 2020. urteko ekitaldia bertan behera gelditu zen COVID-19 pandemiaren eraginez.

Gurpildun aulkiak

Urtea	Gizonezko irabazlea	Denbora	Emakumezko irabazlea	Denbora
1975	Robert Hall	2:58:00
1976	ez jokatua
1977	Robert Hall	2:40:10	Sharon Rahn	3:48:51
1978	George Murray	2:26:57	Susan Shapiro	3:52:35
1979	Ken Archer	2:38:59	Sheryl Bair	3:27:56
1980	Curt Brinkman	1:55:00	Sharon Limpert
1981	Jim Martinson	2:00:41	Candace Cable-Brookes	2:38:41
1982	Jim Knaub	1:51:31	Candace Cable-Brookes	2:12:43
1983	Jim Knaub	1:47:10	Sherry Ramsey	2:56:51
1984	André Viger	2:05:20	Sherry Ramsey	2:27:07
1985	George Murray	1:45:34	Candace Cable-Brookes	2:05:26
1986	André Viger	1:43:25	Candace Cable-Brookes	2:09:28
1987	André Viger	1:55:42	Candace Cable-Brookes	2:19:55
1988	Mustapha Badid	1:43:19	Candace Cable-Brookes	2:10:44
1989	Philippe Couprie	1:36:04	Connie Hansen	1:50:06
1990	Mustapha Badid	1:29:53	Jean Driscoll	1:43:17
1991	Jim Knaub	1:30:44	Jean Driscoll	1:42:42
1992	Jim Knaub	1:26:28	Jean Driscoll	1:36:52
1993	Jim Knaub	1:22:17	Jean Driscoll	1:34:50
1994	Heinz Frei	1:21:23	Jean Driscoll	1:34:22
1995	Franz Nietlispach	1:25:59	Jean Driscoll	1:40:42
1996	Heinz Frei	1:30:14	Jean Driscoll	1:52:56
1997	Franz Nietlispach	1:28:14	Louise Sauvage	1:54:28
1998	Franz Nietlispach	1:21:52	Louise Sauvage	1:41:19
1999	Franz Nietlispach	1:21:36	Louise Sauvage	1:42:23
2000	Franz Nietlispach	1:33:32	Jean Driscoll	2:00:52
2001	Ernst van Dyk	1:25:12	Louise Sauvage	1:53:54
2002	Ernst van Dyk	1:23:19	Edith Hunkeler	1:45:57
2003	Ernst van Dyk	1:28:32	Christina Ripp	1:54:47
2004	Ernst van Dyk	1:18:27	Cheri Blauwet	1:39:53
2005	Ernst van Dyk	1:24:11	Cheri Blauwet	1:47:45
2006	Ernst van Dyk	1:25:29	Edith Hunkeler	1:43:42
2007	Masazumi Soejima	1:29:16	Wakako Tsuchida	1:53:30
2008	Ernst van Dyk	1:26:49	Wakako Tsuchida	1:48:32
2009	Ernst van Dyk	1:33:29	Wakako Tsuchida	1:54:37
2010	Ernst van Dyk	1:26:53	Wakako Tsuchida	1:43:32
2011	Masazumi Soejima	1:18:50	Wakako Tsuchida	1:34:06
2012	Joshua Cassidy	1:18:25	Shirley Reilly	1:37:36
2013	Hiroyuki Yamamoto	1:25:33	Tatyana McFadden	1:45:25
2014	Ernst van Dyk	1:20:36	Tatyana McFadden	1:35:06
2015	Marcel Hug	1:29:53	Tatyana McFadden	1:52:54
2016	Marcel Hug	1:24:01	Tatyana McFadden	1:42:16
2017	Marcel Hug	1:18:03	Manuela Schär	1:28:17
2018	Marcel Hug	1:46:26	Tatyana McFadden	2:04:39
2019	Daniel Romanchuk	1:21:36	Manuela Schär	1:34:19
2020	Bertan behera
2021	Marcel Hug	1:18:11	Manuela Schär	1:35:21
2022	Daniel Romanchuk	1:26:58	Manuela Schär	1:41:08
2023	Marcel Hug	1:17:06	Susannah Scaroni	1:41:45

Garaipenak

Gizonezkoak

Lasterkaria	Garaipenak	Urteak
Clarence DeMar	7	1911, 1922, 1923, 1924, 1927, 1928, 1930
Gérard Côté	4	1940, 1943, 1944, 1948
Bill Rodgers	4	1975, 1978, 1979, 1980
Robert Kipkoech Cheruiyot	4	2003, 2006, 2007, 2008
Leslie S. Pawson	3	1933, 1938, 1941
Eino Oksanen	3	1959, 1961, 1962
Ibrahim Hussein	3	1988, 1991, 1992
Cosmas Ndeti	3	1993, 1994, 1995

Emakumezkoak

Lasterkaria	Garaipenak	Urteak
Catherine Ndereba	4	2000, 2001, 2004, 2005
Bobbi Gibb	3	1966, 1967, 1968
Sara Mae Berman	3	1969, 1970, 1971
Rosa Mota	3	1987, 1988, 1990
Uta Pippig	3	1994, 1995, 1996
Fatuma Roba	3	1997, 1998, 1999

Gurpildun aulkiak

• Gizonezkoak

Lasterkaria	Garaipenak	Urteak
Ernst van Dyk	10	2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2008, 2009, 2010, 2014
Marcel Hug	6	2015, 2016, 2017, 2018, 2021, 2023
Jim Knaub	5	1982, 1983, 1991, 1992, 1993
Franz Nietlispach	5	1995, 1997, 1998, 1999, 2000
André Viger	3	1984, 1986, 1987

• Emakumezkoak

Lasterkaria	Garaipenak	Urteak
Jean Driscoll	8	1990, 1991, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 2000
Candace Cable-Brookes	6	1981, 1982, 1985, 1986, 1987, 1988
Wakako Tsuchida	5	2007, 2008, 2009, 2010, 2011
Tatyana McFadden	5	2013, 2014, 2015, 2016, 2018
Louise Sauvage	4	1997, 1998, 1999, 2001
Manuela Schär	4	2017, 2019, 2021, 2022

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Bostongo maratoiaren webgune ofiziala

• Datuak: Q826038
• Multimedia: Boston Marathon / Q826038