Limoi-marrazo

Limoi-marrazoa (Negaprion brevirostris) ur gaziko arrain kartilaginosoa da, Carcharhinidae familiakoa. 3 m inguru luzea da, indartsua eta jatuna, itsaso azpitropikaletan bizi dena.

Limoi-marrazo
Irudi gehiago
Iraute egoera
Kaltebera  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Chondrichthyes
Ordena	Carcharhiniformes
Familia	Carcharhinidae
Generoa	Negaprion
Espeziea	Negaprion brevirostris (Poey, 1868)
Banaketa mapa

Ezaugarriak

2-3 metro luze eta 90 kg pisukoak izan ohi dira helduaroan, dena den 4 metro ingurura eta 200 kg-tik gertu izatera irits daitezke. Inoiz neurtutako limoi-marrazorik handienak 3,96 m luze eta 183 kg pisatzen zituen.

Bere lehenengo eta bigarren bizkar-hegatsak ia tamaina berekoak dira, lehengoa apur bat handiagoa besterik izanik. Ezaugarri honek eta bere kolore berde oliba-horixkak asko laguntzen dute marrazo espezie hau identifikatzerako orduan. Bere kolore berde-horixkak limoiaren kolore horiaren antza izugarria du goitik ikusita metro batzuetako sakonerak eragiten duen kolore efektuagatik, hortik dator bere izena. Bular-hegats handiak ditu eta sabel-hegats parea zein uzki-hegatsa erlatiboki handiak ditu. Isats-hegatsak, bestelade, goiko lobulua behehoa baino nabarmen handiagoa du. 5 zakatz-arku pare dauzka.

Hortzak leunak eta triangularrak dauzka, goikoak behekoak baino apur bat zabalagoak.

Begiak txikiak ditu, ikusmen txikia duenaren erakusgarri.

Biologia

Marrazo guztiek bezala, limoi-marrazoak ere funtzio ekologiko garrantzitsua jokatzen du ozeanoen osasunean, harrapariak izanik harrapakinen populazioak orekan mantentzen ditu eta horrez gain marrazo oso handia ez denez, beste harrpari nagusiagoen dietan ere sartzen da.

Elikadura

Batez ere arrainak jaten ditu, siluriforme ordeneko arrainak, barbarinak, izokinak eta arraiak besteak beste. Krustazeoak eta moluskuak ere jaten ditu. Marrazo gautarra da eta beraz gauean edo ilunabar zein egunsentian ehizatzeko ohitura du. Kanibalismo kasuak ere dokumentatuak izan dira.

Limoi-marrazoa normalean harrapakinarengandik gertu zelatan egoten da eta mugimendu bizkor batekin erasora jotzen du, erasoan hozkada batekin haragi puska bat mozten dio eta larri zaurituta uzten du. Lehenengo pusketarekin denbora gutxi behar da harrapakinarekin erabat akabatzeko. Harrapakinak txikiagoak badira osorik irensten ditu. Askotan, harrapakin ertain-handi bati pusketa bat moztean sortzen den odol eta bestelako jarioen ondorioz beste marrazoak hurbildu eta batu egiten dira frenesira, pusketa bat lortzeko asmoz.

Etsai naturalak

Limoi-marrazoa ez denez munduko marrazorik handienetako bat, beste marrazo handien (tigre-marrazoen, esate baterako) dietan sartzen da. Gaztaroan eta kumeak direnean, marrazo guztiek bezalaxe, harrapari ugari ditu. Jaioberritan beraiek baino handiagoak diren edozein arrainen dietan sar daitezke, baita beste marrazoenetan ere, bere gurasoenetan barne.

Hau ekiditeko jaioberriak mangladi itxietan eta sakonera oso gutxiko eremuetan ezkutatzen dira tamaina nahikoa hartu arte.

Ugalketa

Espezie bibiparoa da eta ernaldiak 10-12 hilabete inguru irauten du. Emeak, heldua denean, 4-17 marrazoko kumaldia izaten ohi du urte bakoitzeko, ugalketa udaberri eta uda garaian izanik. Emeek 12-17 urte artean igaro behar dute helduak izateko. Marrazo gehienetan gertatzen den moduan, arrak emearen bular-hegatsetako bat hozkada baten bitartez heltzen du kopulazioa egiten duen bitartean.

Marrazo jaioberri eta gazteek sakonera gutxiko uretan eta mangladien babespean igarotzen dute gaztaroa sakonera gehiagoko uretan ibiltzeko gai diren arte.

Bizimodua

Marrazo bakartia izan arren, batzuetan, eta bereziki gaztaroan, adin eta sexuaren araberako talde txikietan batzen da. Hau biziraupena areagotzeko estrategia bat baino ez da, babesa ematen diena harraparien aurka eta harrapakinak ehizatzeko erraztasuna ere ematen diena. Talde txikietan ibiltzeak ematen dizkien beste abantailen artean komunikazio konplexuago bat garatzea eta gorteatzeko teknikak hobetzea daude.

Egunean zehar aktiboa den arren, gauean askoz ere aktiboagoa da. Eguerdian, eguzkiak goia jotzen duenean, itsasoaren hondoan ibiltzen ohi dira atsedena hartzen.

Oso harrapari jatun eta aktiboa da, gauean hondoa elektroerrezepzioaz miatzen du ezkutatuta dagoen harrapakinen bat topatzeko, ehiza teknika hau oso eraginkorra da molusku, krustazeo eta arraiak harrapatzeko.

Zentzumenak

Marrazo guztiek bezala, limoi-marrazoak ere gizakiok ditugun 5 zentzumenez gain gutxienez beste bi zentzumen ditu, mugimenduak uraren presio aldaketak antzemateko albo-lerroa deituriko lerro organo multzo luze bat, bere muturretik isatsera doan alboko lerro sentsorial bat hain zuzen ere, eta bestetik, elektroerrezepzioa. Elektroerrezepzioa muturrean dauzkan Lorenzini babak izeneko poro ñimiñoekin gauzatzen du.

Elektroerrezepzioa

Limoi-marrazoak itsasoaren hondotik ibiltzen diren marrazoak dira eta bere harrapakin asko itsasoaren hondoan ezkutatzen dira, baita hareaz estali ere. Bizimodu hau eramateko marrazo espezie honek elektroerrezepzio zentzumen handia garatu du eta honi esker harrapakin gutxi ezkutatu daitezke marrazo eder hauengandik.

Usaimena

Usaimena ere oso garatua duen marrazoa da. Ikusmena ez denez bere zentzumenik garatuena, beste zentzumenak gehiago erabiltzen ditu, eta elektroerrezepzioarekin zein entzumenarekin batera usaimena da gehien erabiltzen duena.

Albo-lerroa

Marrazo guztiek bezala, muturrean dituen Lorenzini babez gain, saihets alde osoa luzez zeharkatzen duen albo-lerro izeneko organo sentsoriala du, inguruko mugimenduek eragiten duten presio aldaketak antzemateko eta aditu batzuen ustez, baita magnetismoa edo aldaketa magnetikoak antzemateko ere erabiltzen duen zentzumena da.

Ikusmena

Ikusten badu ere, ikusmena ez da bere bertuterik nagusia.

Dastamena

Limoi-marrazoek dastamen hona dute.

Ukimena

Limoi-marrazoaren azala oso sentikorra da tenperatura eta presio aldaketak antzematen. Ukimena marrazo guztiek oso garatuta duten zentzumena da.

Entzumena

Marrazo guztien antzera, limoi-marrazoek entzumen ona dute, bere harrapakinak harrapatzeko entzumena asko erabiltzen duten zentzumena da.

Banaketa eremua

Limoi-marrazoa ozeano Atlantikoko eta Bareako ur tropikal zein subtropikaletan zehar hedatzen da. Ozeano Barean Perutik Kaliforniaraino hedatzen da eta ozeano Atlantikoan Brasiletik Ipar Carolinaraino Amerikako kontinenteari erreparatuz. Afrikan berriz Angolatik Senegaleraino.

Habitata

Ur tropikal eta subtropikal beroetan bizi da, sakonera gutxiko eremuetan. Mangladiak, koralezko uharriak, badia itxiak eta estuarioak ditu etxetzat. Gazitasun maila ezberdinak jasateko gai da, baita estuarioetan ibai barrura zertxobait bidaiatzeko ere.

Gizakiarekiko harremana

Ez du gizakia harrapakintzat, baina itsasertzean eta sakonera txikian bizi den espeziea izanda eta gizakiaren itsasertzearen populazio presioa handiagotzen doala kontutan hartuta, noizbehinka erasoak egoten dira, bai nahigabe gauzatutakoak (harrapakin batekin konfundituta) edo baita lurraldea defendatzeko ala mehatxatuta sentituz gero. Erasoak gehienez hozkada batekin bukatzen dira, baina animalia hauen hortzek zauri larriak eragin ditzakete. Erasoak dena den, oso eskasak dira eta momentuz ez da zenbatu espezie honek eragindako heriotza bakar bat ere.

Gizakiak, ordea, modu zuzen eta zeharkako batean milaka limoi-marrazo hiltzen ditu urtean zehar.

Kontserbazioa

"Ia mehatxatua" egoeran dago IUCN-ren arabera. Aisialdiko arrantza eta kontsumitzeko arrantza zein bere habitataren suntsipena dira arriskurik handienak. Berotze globalak bere habitatak arrisku larrian uzten ditu, koralezko uharriak tenperaturaren igoeragatik azidotu eta hil eta mangladiak uraren igoeraz irensten dituelako.

Bitxikeriak

• Marrazo gehienak mugitu egin behar dira arnastu ahal izateko, beraz, oxigenoaren eta karbono dioxidoaren elkartruke eraginkorra emateko arrain kartilaginoso hauek (gehienak behintzat) mugimendu etengabean egon behar dira. Baina badaude gelditzeko eta era berean arnasten jarraitzeko marrazo gutxi batzuk, eta limoi-marrazoa horietako bat da. Beraz, marrazo gehienak gelditu gabe doazen bitartean limoi-marrazoak hondoan gelditu daitezke atsedenaldiak hartzeko. Hau batez ere eguerdian eta egunaren une argitxu eta eguzkitsuenean egiten dute, gauean aktiboagoak izanik. Dena den, limoi-marrazoak gelditzeko gaitasuna badu ere, ikerketa batean ondorioztatu zen marrazo espezie hauek mugimenduan arnasketa eta oxigenazio eraginkorragoa dutela.
• Limoi-marrazoek ehizatzeko modu bitxia dute, harrapakinari hozkaden bitartez pusketak mozten dizkio eta poliki-poliki jaten joaten da. Ez du bat bat-batean jaten, joan-etorriko mugimenduekin hozkaden bitartez puskak mozten eta jaten joaten da. Teknika krudela dirudien arren, lesionaturik ez irteteko teknika oso eraginkorra da, harrapakinari defendatzeko aukerarik ez diolako ematen, erasoaldietan mina hartzeko arriskua erabat murriztuz.
• Bere azaleko kolorea limoiaren kolore horikoak dira eguzki izpiak uretan filtratzean sortzen den efektu optikoa dela eta. Bere izena kolore efektu honengatik eta bere azalera horixkagatik dator.
• Limoi-marrazoak ur gazikara eta apur bat gozoa jasan dezake denbora tarte txikietan, hau dela eta ez da arraroa estuarioetan ibaitik zertxobait barrura ikustea.

Irudiak

• 
• 
• 
  Goiko hortzak
• 
  Beheko hortzak
• 
• 
• 
• 

Erreferentziak

1. Lemon Shark Wayback Machinen 2010eko ekainak 2an artxibatua. - SharkSurvivor.com
2. Gruber & Sundström (2000). «Negaprion brevirostris». IUCN-ko (2006) espezie mehatxatuen zerrenda gorria (ingelesez). ISSN 2307-8235. 2006-ko maiatzak 11-an kontsultatua. Database entry includes justification for why this species is near threatened
3. Integrated Taxonomic Information System. «Negaprion brevirostris (TSN 160433)» (ingelesez).
4. "Negaprion brevirostris". FishBase-en (Rainer Froese eta Daniel Pauly, eds.). 2005-eko Martxoan kontsultatua. FishBase, 2005.
5. Tiburón Limón (Negaprion brevirostris). Naturalista. (gaztelaniaz)
6. Tiburón Limón. Pangea. (gaztelaniaz)
7. Tiburón Limón. Wikitiburones. (gaztelaniaz)
8. Curiosidades sobre el tiburón limón. Misanimales. (gaztelaniaz)
9. Nam, Dong-Ha; Adams, Douglas H.; Reyier, Eric A.; Basu, Niladri (2011). "Mercury and selenium levels in lemon sharks (Negaprion brevirostris) in relation to a harmful red tide event". Environmental Monitoring and Assessment. 176 (1–4): 549–559.
10. Guttridge, TL; Gruber, SH; Franks, BR; Kessel, ST; Gledhill, KS; Uphill, J; Krause, J; Sims, DW (20 January 2012). "Deep danger: intra-specific predation risk influences habitat use and aggregation formation of juvenile lemon sharks Negaprion brevirostris". Marine Ecology Progress Series. 445: 279–291. doi:10.3354/meps09423.
11. Wetherbee, BM; Gruber, SH; Rosa, RS (7 August 2007). "Movement patterns of juvenile lemon sharks Negaprion brevirostriswithin Atol das Rocas, Brazil: a nursery characterized by tidal extremes". Marine Ecology Progress Series. 343: 283–293. doi:10.3354/meps06920.
12. Cortés, Enric; Samuel H. Grube (March 1990). "Diet, Feeding Habits and Estimates of Daily Ration of Young Lemon Sharks, Negaprion brevirostris (Poey)". Copeia. 1 (1): 204–218. doi:10.2307/1445836. JSTOR 1445836.
13. Newman, SP; Handy, RD; Gruber, SH (5 January 2010). "Diet and prey preference of juvenile lemon sharks Negaprion brevirostris". Marine Ecology Progress Series. 398: 221–234. doi:10.3354/meps08334.
14. Guttridge, T (August 2009). "Social preferences of juvenile lemon sharks, Negaprion brevirostris". Animal Behaviour. 78 (2): 543–548. doi:10.1016/j.anbehav.2009.06.009.
15. Alexander, R D (November 1974). "The Evolution of Social Behavior". Annual Review of Ecology and Systematics. 5 (1): 325–383. doi:10.1146/annurev.es.05.110174.001545.
16. Jacoby, David M P; Croft, Darren P; Sims, David W (1 December 2012). "Social behaviour in sharks and rays: analysis, patterns and implications for conservation". Fish and Fisheries. 13(4): 399–417. doi:10.1111/j.1467-2979.2011.00436.x.
17. Feldheim, K. A.; Gruber, S. H.; Ashley, M. V. (22 August 2002). "The breeding biology of lemon sharks at a tropical nursery lagoon". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 269 (1501): 1655–1661. doi:10.1098/rspb.2002.2051. PMC 1691075. PMID 12204125.
18. Dibattista, Joseph D.; Feldheim, Kevin A.; Gruber, Samuel H.; Hendry, Andrew P. (9 January 2008). "Are indirect genetic benefits associated with polyandry? Testing predictions in a natural population of lemon sharks". Molecular Ecology. 17 (3): 783–795. doi:10.1111/j.1365-294X.2007.03623.x.
19. "Lemon Shark | Negaprion brevirostris | Shark Database". www.sharkwater.com. 2019-05-01 datan kontsultatua.
20. "Lemon Sharks, Negaprion brevirostris". Marinebio. 2013-ko azaroak 15-ean kontsultatua.
21. Tiburón Limón. Tiburonpedia. (gaztelaniaz)
22. Tiburón Limón. Bioenciclopedia. (gaztelaniaz)
23. TIBURÓN LIMON | Características, hábitat y... Cuán peligroso es?. Infomarina. (gaztelaniaz)

Kanpo estekak

• Datuak: Q206495
• Multimedia: Negaprion brevirostris / Q206495
• Espezieak: Negaprion brevirostris