Karl von Frisch

Karl von Frisch
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Viena, 1886ko azaroaren 20a
Herrialdea	Austria
Heriotza	Munich, 1982ko ekainaren 12a (95 urte)
Hobiratze lekua	Friedhof am Perlacher Forst (en)
Familia
Aita	Anton von Frisch
Ama	Marie von Frisch
Seme-alabak	ikusi Otto von Frisch;
Haurrideak	ikusi Hans von Frisch; Otto Frisch (en) ; Ernst Frisch (en) ;
Familia	ikusi Sigmund Exner (en) (osaba);
Hezkuntza
Heziketa	Vienako Unibertsitatea ; Municheko Unibertsitatea
Tesi zuzendaria	Hans Przibram (en)
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	erlezaina, etologoa, unibertsitateko irakaslea eta entomologoa
Lantokia(k)	Munich
Enplegatzailea(k)	Municheko Unibertsitatea 1958); Wrocławeko Unibertsitatea 1925); Grazko Unibertsitatea 1950); University of Rostock (en) 1923)
Jasotako sariak	ikusi Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Medikuntzako Nobel Saria (1973) ; Bavarian Order of Merit ; Ring of Honour of the City of Vienna ; Alemaniako Errepublika Federalaren Merituaren Izar eta Gerrikodun Merituaren Gurutze Handia ; Kalinga Saria (1958) ; Balzan Prize (1962) ; Lieben Prize (1921) ; Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1981) ; Magellanic Premium (1956) ; honorary doctorate of the University of Graz ; honorary doctor of Harvard University ; Fellow of the American Academy of Arts and Sciences ; Foreign Member of the Royal Society (1954ko apirilaren 29a) ; Austrian Decoration for Science and Art (1960) ; Erzherzog Rainer-Medaille (1923) ;
Kidetza	Royal Society; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Zientzien Bavariar Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Zoologisch-Botanische Gesellschaft (en)

Karl von Frisch (Viena, Austria-Hungariako Inperioa, 1886ko azaroaren 20a - Munich, Alemania, 1982ko ekainaren 12a) austriar zoologo eta etologoa izan zen.^[1]

Erleei buruzko ikerketa izugarriak egin zituen. Aurkitu zuen erleek zuten dastamen eta usaimena. Berak demostratu zuen erleek beren dantzaren bidez adierazten zutela janariaren norabidea eta distantzia. Halaber, demostratu zuen erleek nola erabiltzen duten eguzkia orientatzeko, argi polarizatua bereizteko gai direlako.^[1]

Nikolaas Tinbergen eta Konrad Lorenz ikertzaileekin batera, Fisiologia/Medikuntzako Nobel Saria jaso zuen 1973an. Bere Erleen bizitza liburua (oraindik ez dago euskaraz) irakurri beharrekoa da.^[1]

Biografia

Erleen arteko komunikazio-sistemei buruzko hipotesia landu zuen. Erleen hegaldiak eta jokabideak aztertu zituen; hegaldiaren erritmoak eta nondik norakoak (dantza) erle batek beste erleei polena non zegoen adierazteko modua ziren, haren ustez. Gaur egun, horretaz zalantzak badaude ere, abereen arteko komunikazio-kodeen ikerketara eraman zituen ikertzaileak hipotesi horrek.

Medikuntzako Nobel saria irabazi zuen 1973an.

Frischen lan nagusiak hauek dira:

Aus dem Leben der Bienen, Du und das Leben (1955)
Tanzsprache und Orientierung der Bienen (1965).

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ ^a ^b ^c Aizpurua, Martxel. (2020). «Erleekin solasean» www.buruxkak.eus (UEU) ISBN 978-84-8438-706-0. (Noiz kontsultatua: 2020-03-02).

Ikus, gainera

Erlezaintza

Kanpo estekak

Erletxo, Erletxo nagusia hil da Martxel Aizpurua (UEU, 2023)
Erleekin solasean Martxel Aizpurua (UEU, 2020)

Datuak: Q60060
Multimedia: Karl von Frisch / Q60060

[:0-1] Aizpurua, Martxel. (2020). «Erleekin solasean» www.buruxkak.eus (UEU) ISBN 978-84-8438-706-0. (Noiz kontsultatua: 2020-03-02).

[1]

Karl von Frisch
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Viena, 1886ko azaroaren 20a
Herrialdea	Austria
Heriotza	Munich, 1982ko ekainaren 12a (95 urte)
Hobiratze lekua	Friedhof am Perlacher Forst ^(en)
Familia
Aita	Anton von Frisch
Ama	Marie von Frisch
Seme-alabak	ikusi Otto von Frisch
Haurrideak	ikusi Hans von Frisch Otto Frisch ^(en) Ernst Frisch ^(en)
Familia	ikusi Sigmund Exner ^(en) (osaba)
Hezkuntza
Heziketa	Vienako Unibertsitatea Municheko Unibertsitatea
Tesi zuzendaria	Hans Przibram ^(en)
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	erlezaina, etologoa, unibertsitateko irakaslea eta entomologoa
Lantokia(k)	Munich
Enplegatzailea(k)	Municheko Unibertsitatea 1958) Wrocławeko Unibertsitatea 1925) Grazko Unibertsitatea 1950) University of Rostock ^(en) 1923)
Jasotako sariak	ikusi Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena Medikuntzako Nobel Saria (1973) Bavarian Order of Merit Ring of Honour of the City of Vienna Alemaniako Errepublika Federalaren Merituaren Izar eta Gerrikodun Merituaren Gurutze Handia Kalinga Saria (1958) Balzan Prize (1962) Lieben Prize (1921) Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1981) Magellanic Premium (1956) honorary doctorate of the University of Graz honorary doctor of Harvard University Fellow of the American Academy of Arts and Sciences Foreign Member of the Royal Society (1954ko apirilaren 29a) Austrian Decoration for Science and Art (1960) Erzherzog Rainer-Medaille (1923)
Kidetza	Royal Society Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia Suediako Zientzien Errege Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia Zientzien Bavariar Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala Zoologisch-Botanische Gesellschaft ^(en)