Jeriko
Jeriko[1][2] (arabieraz: أريحا, ʾArīḥā; hebreeraz: יריחו, Yəriḥo) Palestinako hiria da, Zisjordanian, Jordan ibaiaren haranean, Itsaso Hiletik hurbil dagoena. 2007an 18.346 biztanle zituen[3].
| Jeriko أريحا יריחו | |
|---|---|
| hiria | |
 | |
| Administrazioa | |
| Occupied territory | Zisjordania |
| Palestina Estatuko lurralde-antolaketa | Jerikoko gobernazioa |
| Izen ofiziala | أريحا |
| Jatorrizko izena | أريحا יריחו |
| Geografia | |
| Koordenatuak | 31°51′22″N 35°27′47″E / 31.8561°N 35.4631°E |
 | |
| Azalera | 59 km² |
| Altuera | −275 m |
| Demografia | |
| Biztanleria | 23.220 (2016) 1.214 (2014) |
| Dentsitatea | 393,56 bizt/km² |
| Informazio gehigarria | |
| Sorrera | K.a. XCVI. mendea |
| Telefono aurrizkia | 02 |
| Ordu eremua | UTC+02:00 |
| Hiri senidetuak | Pisa, Campinas, Kragujevac (en)  , Ilion (en) , Calipatria (Kalifornia), Iași, Lærdal, Eger, San Giovanni Valdarno, Lyon, Alessandria, Nantes, Santa Bárbara d'Oeste eta Osmangazi (en) |
| Hizkuntza ofiziala | arabiera |
| jericho-city.org eta jericho-city.ps | |
Itsas mailatik 250 m beherago dago, Itsaso Hilaren hegoaldean. 1967an Israelek lurraldea okupatu zuen, eta 1993ko Osloko Hitzarmenaz geroztik Palestinaren menpe dago. Fosfato hobiak daude.
Historia aldatu
Nahiz eta gaur egun oasis bat baino ez izan, hiri handi ederra izan zen antzina. Israeldarren aurreko garaian Astarte ilargiaren jainkosari eskaini zitzaion hiria. Kanaandarren hiri nagusietakoa izan zen. K. a. 1479 inguruan Egiptok menderatu zuen. Ondoren Josuek eraso eta deuseztatu zuen. Han bizi izan zen Herodes eta Itun Berriaren arabera, Jesusek ikusteko ahalmena eman zion Jerikon itsu bati.
Arkeologia ikerketa ugari egin da Jerikon, britainiarren eta alemanen eskutik batez ere. 20 giza-kokaleku ezberdin aurkitu dira, lehena duela 11.000 urtekoa. Horrek frogatzen du modu jarraituan munduan luzaroen okupatuta izan den hiria dela. Buztinez egindako buru bat aurkitu da, giza irudiaren aztarnarik zaharrenetakoa. Beste zenbait gauzaki ere aurkituak izan dira: eskulturak, ontziak, omeiar gaztelu baten aztarnak eta X. mendeko sinagoga bizantziar bateko mosaikoak.
Geografia aldatu
Jeriko itsas maila azpitik 258 metrora aurkitzen da, Wadi Qelt izeneko oasi batean, Jordan haranean.[4][5][6] Hurbil dagoen Ein es-Sultaneko iturburuak 3,8 m³ ur ekoizten ditu minuturo, 10 kilometro karratu ureztatzen ubideen bidez eta Jordan ibaian isurituz.[5][6] Prezipitazio anualak 160 milimetrokoak dira, gehienak azaro eta otsail artean kontzentratuak. Batez besteko tenperatura 15 °C-koa da urtarrilean eta 31 °C abuztuan. Egun eguzkitzu anitzek, lursail alubial aberatsak eta iturburutik datorren urak, historian zehar, Jeriko geratzeko leku erakargarria izatea eragin dute.[6]
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
- ↑ Euskaltzaindia. (2006-1-27). Antzinateko hirien euskarazko izenak. .
- ↑ 2007ko Palestinako errolda. Palestinian Central Bureau of Statistics (PCBS), pcbs.gov.ps
- ↑ O'Connor, Murphy. (1998)., 288 or..
- ↑ a b (Ingelesez) Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; Boda, Sharon La. (1995). International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa. Taylor & Francis ISBN 978-1-884964-03-9. (Noiz kontsultatua: 2023-11-08).
- ↑ a b c Holman. (2006)., 1391 or..
 Datu klimatikoak (Jeriko) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 19.0 | 20.6 | 24.4 | 29.5 | 34.4 | 37.0 | 38.6 | 37.9 | 35.8 | 32.7 | 28.1 | 21.4 | 30.0 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 10.7 | 12.6 | 16.3 | 22.4 | 26.6 | 30.4 | 30.9 | 30.4 | 28.6 | 25.8 | 22.8 | 16.9 | 22.9 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 4.4 | 5.9 | 9.6 | 13.6 | 18.2 | 20.2 | 21.9 | 21.1 | 20.5 | 17.6 | 16.6 | 11.6 | 15.1 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 59 | 44 | 20 | 4 | 1 | 0 | 0 | 1 | 2 | 3 | 5 | 65 | 204 |
| Eguzki orduak | 189.1 | 186.5 | 244.9 | 288.0 | 362.7 | 393.0 | 418.5 | 396.8 | 336.0 | 294.5 | 249.0 | 207.7 | 3566.7 |
| Hezetasuna (%) | 77 | 81 | 74 | 62 | 49 | 50 | 51 | 57 | 52 | 56 | 54 | 74 | 61 |
| Iturria: Arab Meteorology Book[1] | |||||||||||||
Herri eta hiri senidetuak aldatu
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2016/01/04 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Appendix I: Meteorological Data. Springer.
Kanpo estekak aldatu
  |
Artikulu hau Palestinako geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |