Isidoro Fagoaga Larratxe (Bera, Nafarroa, 1893ko apirilaren 4a - Donostia, Gipuzkoa, 1976ko martxoaren 16a) nafar opera-abeslaria eta idazlea izan zen.

Isidoro Fagoaga

Bizitza
JaiotzaBera1893ko apirilaren 4a
Herrialdea Nafarroa Garaia, Euskal Herria
HeriotzaDonostia1976ko martxoaren 16a (82 urte)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakopera abeslaria, poeta, abeslaria, musikaria eta musicographer (en) Itzuli
Genero artistikoaopera
Ahots motatenorra
Musika instrumentuaahotsa

Discogs: 7058442 Edit the value on Wikidata

Biografia aldatu

Berako Ilekueta auzoko Agramontea etxean sortu zen. Hamalau urterekin, Argentinara joan zen, han bizi zen osabarengana. Florencio Constantino eta Titta Ruffo abeslariak ezagutu zituen Buenos Airesen, eta, haien eskutik, Italiara joateko urratsa egin zuen.[1] Lehen Mundu Gerran etxera itzuli baina 1920 inguruan egin zuen debuta Napolin, Antonio Paoli eta Julian Gaiarre nafarren "laguntza"rekin.[2]

Tenor bikaina izan zen, haren izen handia mundu osora zabaldu zen eta Wagnerren operetako abeslari nagusia izan zen. 1936. urteaz geroztik idazteari ekin zion, eta Gernika nahiz Eusko Jakintza aldizkariak bultzatu zituen Buenos Airesen. Gaztelaniaz idatzi zuen eta Euskal Herriko gaiak jorratu zituen nagusiki.

1937an, Gernikako bonbardaketa zela eta, Italia eta antzokia bazter uztea erabaki zuen, eta, Ipar Euskal Herrira mugitu zenean, atxilo hartu eta Gurseko kontzentrazio esparrura eraman zuten. Handik atera eta Donibane Lohizunen eta Argentinan erbesteratu zen.[3] Donibane Lohizunen Rafael Pikabea kazetariak Gernika aldizkaria sortu zuen eta Fagoaga lehen unetik ekimenaren kolaboratzailea izan zen. Pikabea hil ondoren Fagoagak hartu zuen aldizkariarekin jarraitzeko ardura. Behin Argentinan, handik jarraituko du aldizkariaren lanarekin 1953 arte. Isidoro Fagoaga zuzendariaren poltsikotik ateratako sosei esker bizi izan zen Gernika aldizkaria azken urteetan, independentzia ideologikoak sostengu ekonomikoa behar zuen eta.[4]

1964an Euskal Herrira itzuli zen, Donostiara. Gipuzkoako hiriburuan hil zen 1976an.[5]

Lanak aldatu

  • Pedro Garat, el Orfeo de Francia. Buenos Aires: Ekin, 1948, 277 or.
  • Domingo Garat, el defensor del Biltzar. Buenos Aires: Ekin, 1951, 242 or. Frantsesez: Dominque Garat. Le défenseur du Biltzar. Inprimerie Darracq, Baiona, 1970-1972. Euskaraz: Domiku Garat. Biltzarraren defentzaille. Bilbo: Gero, Euskal Liburuak, Mensajero Argitaletxea, 1979.
  • Retablo vasco: Huarte, Ravel, Paoli, Gayarre, Eslava. Zarautz: Itxaropena, 1959, 203 or.
  • Unamuno a orillas del Bidasoa y otros ensayos. Donostia: Auñamendi Argitaletxea, 1964, 194 or.
  • Los poetas y el País Vasco. Donostia: SGEP, 1969, 184 or.
  • El teatro por dentro. Bilbo: La Gran Enciclopedia Vasca, 1971, 271 or.

Erreferentziak aldatu

  1. Elizondo, Edurne. (2017-04-17). «Bonbek isildu zuten tenorra» Berria.
  2. Amatiño. «Paoli tenore puertoricarra edota Irulegi espiritista nafarra» Eibar.ORG | Eibarko peoria (Noiz kontsultatua: 2020-06-05).
  3. Román, Montse. (2007-10-7). «El tesoro de 'Sigfrido' Fagoaga» El Diario Vasco.
  4. Aizpurua, Eneko. (2020). Bidasoan gora. ISBN 978-84-1360-000-0. PMC 1258411699. (Noiz kontsultatua: 2021-08-29).
  5. https://www.hamaikabide.eus/biografias/

Ikus, gainera aldatu

Bibliografia aldatu

Kanpo estekak aldatu