Innokenti Mikhailovitx Smoktunovski (errusieraz: Иннокентий Михайлович Смоктуновский; Smoktunovitx jaioa, 1925eko martxoaren 28an – 1994ko abuztuaren 3a) antzerki eta zinema aktore sobietar eta errusiarra izan zen. 1974an, SESBeko Herri Artista izendatu zuten, eta, 1990ean, Lan Sozialistaren Heroi^[1].

Hastapenak aldatu

Smoktunovski Siberiako herri batean jaio zen, Bielorrusiako etniako nekazari familia batean^[2]. Noizbait, Poloniako familia batekoa zela esan izan zen, baita nobleziakoa ere^[3], baina aktoreak berak ukatu zituen teoria horiek bere familia bielorrusiarra zela eta ez nobleziakoa esanez^[2]. Bigarren Mundu Gerran, Armada Gorrian zerbitzatu zuen, eta Kursk Dnipro eta Kieveko guduetan aritu zen. 1946an, Krasnoiarskeko antzoki batean sartu zen; gero, Moskura joan zen bizitzera. 1957an, Georgy Tovstonogovek Leningradoko Bolshoi Drama Antzokian sartzera gonbidatu zuen, non publikoa txundituta utzi zuen Dostoievskiren Idiota obran Mixkin printzearen interpretazio dramatikoarekin. Bere paper onenetako bat Aleksei Konstantinovitx, Tolstoiren Tsar Fiodor Ioannovich (Maly Theatre, 1973), obran izan zen.

Zinema ibilbidea aldatu

Bere zinema-karrera Mikhail Romm-en Nine Days in One Year (1962) filmak jarri zuen abian. 1964an, Grigori Kozintsev-en Shakespeareren antzezlanaren pantailako bertsio ospetsuan Hamlet-en papera jokatu zuen, eta Laurence Olivierren laudorioak eta Lenin Saria jaso zituen. Ingalaterrako kritikari askok, Smoktunovskiren Hamlet-a, Olivierrek antzeztutakoaren gainetik ere jarri zuten Olivierrena, oraindik, behin betikotzat hartzen zen garaian. Smoktunovskik erretratu heroiko integral bat sortu zuen, lehen bateraezina zirudiena nahasten zuena: gizon soiltasuna eta aristokratismo bikaina, adeitasuna eta sarkasmo kaustikoa, pentsamolde irrigarria eta auto-sakrifizioa.

Smoktunovski, publiko zabalagoarentzat, Yuri Detotxkin gisa egin zen ezaguna Eldar Riazanov-en Beware of the Car (1966) satira detektibean, aktorearen dohain komiko bikainak agerian utzi zituena. Geroago, Piotr Ilitx Txaikovskiren papera antzeztu zuen Txaikovski (1969) obran; Osaba Vania-rena Andrei Kontxalovskiren Txekhoven antzezlanaren pantaila-bertsioan (1970); narratzailearena Andrei Tarkovskiren Ispiluan (1975), agure baten papera Anatoli Efrosen On Thursday and Never Again filmean (1977), eta Salieri-rena Aleksander Puxkinen antzezlanetan oinarritutako Mikhail Stxweitzerren Tragedia txikiak lanean (1979).

1990ean, Smoktunovskik Nika saria irabazi zuen aktore onenaren kategorian. 1994ko abuztuaren 3an hil zen, sendategi batean, 69 urte zituela^[4]. 4926 Smoktunovskij planeta txikiari bere izena eman zioten.

Osaba Vania filma aldatu

Innokenti Smoktunovski
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Иннокентий Михайлович Смоктунович
Jaiotza	Tatyanovka (en) , 1925eko martxoaren 28a
Herrialdea	Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna ; Errusia
Heriotza	Kubinka (en) , 1994ko abuztuaren 3a (69 urte)
Hobiratze lekua	Novodevitxi hilerria
Hezkuntza
Heziketa	Pushkin Drama Theatre (en)
Hizkuntzak	errusiera
Jarduerak
Jarduerak	aktorea, antzerki aktorea eta zinema aktorea
Enplegatzailea(k)	Tovstonogov Bolshoi Drama Theater (en) ; Moscow Art Theatre (en) ; Norilsk Polar Drama Theater named after Vladimir Mayakovsky (en) ; Chekhov Moscow Art Theatre (en)
Jasotako sariak	ikusi Medal "For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Leninen Ordena ; Hero of Socialist Labour ; People's Artist of the USSR ; Order of the Patriotic War 1st class ; Herrien arteko Adiskidetzaren Ordena ; Medal "For Courage" (1945eko otsailaren 18a) ; Varsoviako Askapenaren domina ; Langile Beteranoaren Domina ; Medal "For the Capture of Berlin" ; Vasilyev Brothers State Prize of the RSFSR ; ESESFeko Herri Artista ; ESESFeko Meritu Oneko Artista ; Lenin Prize (1965) ; Jubilee Medal "Forty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Jubilee Medal "In Commemoration of the 100th Anniversary of the Birth of Vladimir Ilyich Lenin" ; Jubilee Medal "Twenty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Jubilee Medal "Thirty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" ; Jubilee Medal "50 Years of the Armed Forces of the USSR" ; Jubilee Medal "60 Years of the Armed Forces of the USSR" ; Jubilee Medal "70 Years of the Armed Forces of the USSR" ; Gizonezko Aktore Onenaren Zilarrezko Maskorra (1970) ; Badge "25 Years of Victory in the Great Patriotic War" ; Guards unit ; sarjentu ; Order of the Patriotic War 2nd class (1985eko azaroaren 6a) ; Medal "For Courage" (1943ko urriaren 19a) ;
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Ekialdeko Frontea Bigarren Mundu Gerran

Osaba Vania pelikularen azpitituluak eskuragarri daude euskaraz, Luistxo Fernandezek itzuliak. Smoktunovskik osaba Vianaren beraren papera antzeztu zuen. Anton Txekhov-en Osaba Vania antzezlanaren film adaptazio sobietarra da, fidela jatorrizko testuari. Errusiako etxalde batean, jabetzaren inguruko tentsioak. Etxearen eta errenten inguruko jabetza batetik, eta emakumeak ere, "jabetza" gisa ia-ia tratatuak, gizonen egitura patriarkal eta lehiakorrean halakotzat dituztela ematen baitu. Dekadentziari buruzko hausnarketa bat ere bai. Zuzendari eta gidoilaria Andrei Kontxalovski izan zen. Aktoreak: Sergei Bondartxuk, Irina Kuptxenko, Irina Miroshnitxenko, Innokenti Smoktunovski, eta Vladimir Zeldin. ^[5]

Filmografia aldatu

Murder on Dante Street (1956) Gazte faxista gisa
Soldiers (1956) Farber teniente gisa
Gertu gurekin (1958) Andrei bezala
Letter Never Sent (1960) Konstantin Fiodorovitx Sabinin bezala
Until Next Spring (1960) Aleksei Nikolaievitx Rutxiev gisa
After the Wedding (1962) Narratzailearen ahots gisa
Nine Days in One Year (1962) Ilia Kulikov gisa
Mozart eta Salieri (1962) Wolfgang Amadeus Mozart bezala
Hamlet (1964) Hamlet printzea bezala
On the Same Planet (1965) Vladimir Lenin bezala
Beware of the Car (1966) Iuri Detotxkin bezala
Degree of Risk (1968) Aleksandr Kirillov bezala
The Living Corpse (1968) Ivan Petrovitx bezala
Crime and Punishment (1969) Porfiri Petrovitx bezala
Tchaikovsky (1970) Piotr Ilitx Txaikovski gisa
Uncle Vanya (1970) Ivan Petrovitx Voinitski ("Osaba Vania") gisa
Ilf eta Petrov tranbia batean zihoazela (1972) Tranbiako bidaiari gisa
Taming of the Fire (1972) Konstantin Tsiolkovski bezala
Mosku-Cassiopeia (1973) IOO gisa
The Heron and the Crane (1974) Narratzailearen ahots gisa
Daughters-Mothers (1974) Vadim Antonovitx Vasiliev bezala
A Lover's Romance (1974) Tronpeta jotzaile gisa
Teens in the Universe (1974) IOO gisa
Take Aim (1974) Franklin D. Roosevelt bezala
Ispilua (1975) Aleksei helduaren ahots gisa
The Captivating Star of Happiness (1975) Ivan Bogdanovitx Zeidler bezala
They Fight for Their Country (1975) zirujau gisa
Twenty Days Without War (1976) Viatxeslaven ahotsa (Nikolai Grinkok antzeztua )
Trust (1976) Nikolai Bobrikov gisa
The Princess on a Pea (1977) errege gisa
The Steppe (1977) Moisei Moiseievitx bezala
On Thursday and Never Again (1977) Ivan Modestovitx bezala
The Barrier (1979) Antoni Manev bezala
Moscow Does Not Believe in Tears (1979) bere burua bezala (kameo agerraldia)
Tragedia txikiak (1979) Antonio Salieri eta Baron Zaharra bezala
The Queen of Spades (1982) Txekalinski bezala
Dead Souls (1984) Pliuxkin gisa
Lehen Errusia (1985) Justiniano I.a enperadorea bezala
Azken bidea (1986) Jacob van Heeckeren tot Enghuizen gisa
XX. mendea hurbiltzen ari da (1986) Lord Thomas Bellinger bezala
Begi Ilunak (1987) Modest Petrovitx bezala
Itsas-guardak, aurrera! (1987) André-Hercule de Fleury gisa
Lehen topaketa - azken topaketa (1987) Kontra-inteligentzia koronel gisa
Ama (1989) Gobernadore gisa
Gizon bakartiarentzat tranpa bat (1990) Merloutxe artista gisa
Jenioa (1991) Gilia mafiaren buruzagi gisa
Txikoria-belarraren ardoa (1997) Freelei koronelaren papera (Sergei Bezrukov-en ahotsa; hil ondoren aurkeztua)

Erreferentziak aldatu

↑ Peter Rollberg (2016). Historical Dictionary of Russian and Soviet Cinema. US: Rowman & Littlefield. pp. 695–696. ISBN 1442268425.
↑ ^a ^b Dubrovsky, V. Ya. (2002) Иннокентий Смоктуновский. Жизнь и роли. B. M. Poyurovsky (ed.), Moscow: Iskusstvo. ISBN 5-210-01434-7.
↑ Герой Социалистического Труда Смоктуновский Иннокентий Михайлович :: Герои страны. Warheroes.ru. Retrieved on 10 May 2016.
↑ «I. Smoktunovsky, Russian Actor, 69» The New York Times 4 August 1994 ISSN 0362-4331..
↑ Luistxo. «Diadia Vania (Osaba Vania)» AZpiTituluak.eus (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q380250
Multimedia: Innokenty Smoktunovsky / Q380250

[1] Peter Rollberg (2016). Historical Dictionary of Russian and Soviet Cinema. US: Rowman & Littlefield. pp. 695–696. ISBN 1442268425.

[autogenerated2002-2] Dubrovsky, V. Ya. (2002) Иннокентий Смоктуновский. Жизнь и роли. B. M. Poyurovsky (ed.), Moscow: Iskusstvo. ISBN 5-210-01434-7.

[3] Герой Социалистического Труда Смоктуновский Иннокентий Михайлович :: Герои страны. Warheroes.ru. Retrieved on 10 May 2016.

[4] «I. Smoktunovsky, Russian Actor, 69» The New York Times 4 August 1994 ISSN 0362-4331..

[5] Luistxo. «Diadia Vania (Osaba Vania)» AZpiTituluak.eus (Noiz kontsultatua: 2022-08-09).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Innokenti Smoktunovski
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Иннокентий Михайлович Смоктунович
Jaiotza	Tatyanovka ^(en) , 1925eko martxoaren 28a
Herrialdea	Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna Errusia
Heriotza	Kubinka ^(en) , 1994ko abuztuaren 3a (69 urte)
Hobiratze lekua	Novodevitxi hilerria
Hezkuntza
Heziketa	Pushkin Drama Theatre ^(en)
Hizkuntzak	errusiera
Jarduerak
Jarduerak	aktorea, antzerki aktorea eta zinema aktorea
Enplegatzailea(k)	Tovstonogov Bolshoi Drama Theater ^(en) Moscow Art Theatre ^(en) Norilsk Polar Drama Theater named after Vladimir Mayakovsky ^(en) Chekhov Moscow Art Theatre ^(en)
Jasotako sariak	ikusi Medal "For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941–1945" Leninen Ordena Hero of Socialist Labour People's Artist of the USSR Order of the Patriotic War 1st class Herrien arteko Adiskidetzaren Ordena Medal "For Courage" (1945eko otsailaren 18a) Varsoviako Askapenaren domina Langile Beteranoaren Domina Medal "For the Capture of Berlin" Vasilyev Brothers State Prize of the RSFSR ESESFeko Herri Artista ESESFeko Meritu Oneko Artista Lenin Prize (1965) Jubilee Medal "Forty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" Jubilee Medal "In Commemoration of the 100th Anniversary of the Birth of Vladimir Ilyich Lenin" Jubilee Medal "Twenty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" Jubilee Medal "Thirty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" Jubilee Medal "50 Years of the Armed Forces of the USSR" Jubilee Medal "60 Years of the Armed Forces of the USSR" Jubilee Medal "70 Years of the Armed Forces of the USSR" Gizonezko Aktore Onenaren Zilarrezko Maskorra (1970) Badge "25 Years of Victory in the Great Patriotic War" Guards unit sarjentu Order of the Patriotic War 2nd class (1985eko azaroaren 6a) Medal "For Courage" (1943ko urriaren 19a)
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Ekialdeko Frontea Bigarren Mundu Gerran