Colorado

Colorado Ameriketako Estatu Batuetako estatua da, Estatu menditsuen gunean kokatua dagoena. 1876az geroztik du estatu izaera. Iparraldean Wyomingekin, hegoaldean Mexiko Berriarekin, hegomendebaldean Arizonarekin, ekialdean Nebraska, Kansas eta Oklahomarekin, eta mendebaldean Utahrekin egiten du muga.

Colorado
State of Colorado
Ereserkia: Where the Columbines Grow (en)
Goiburua: Nil sine numine
Coloradoko bandera
Map of USA CO.svg
Geografia
Hiriburua eta hiri handiena	Denver 39°44′21″N 104°59′5″W
Azalera	269.837 Ura %0,43
Punturik altuena	Elbert mendia
Punturik sakonena	Arikaree River (en)
Kontinentea	Amerika
Mugakideak	Wyoming, Nebraska, Kansas, Oklahoma, Mexiko Berria, Utah eta Arizona
Administrazioa
Gobernadorea	John Hickenlooper
Coloradoko Gobernadorea	Jared Polis (en)
Legebiltzarra	Coloradoko Biltzar Orokorra
Epai autoritatea	Coloradoko Epaitegi Gorena
Demografia
Biztanleria	5.773.714 (2020) 317.140 (2015)
Dentsitatea	21,4 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak	ikusi ingeles
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Mojave (en) , Navajoera, Colorado River Numic (en) eta Cocopah (en)
Ezkontzeko adina	genero guztiak: 18
Derrigorrezko eskolaratzea	-17
Ekonomia
BPG nominala	390.098.700.000 US$ (2020) 392.986.000.000 US$ (2019) (2019)
Historia
Sorrera data: 1876ko abuztuaren 1a
Bestelako informazioa
Ordu eremua	ikusi UTC−07:00 : America/Denver (en)
colorado.gov

Artikulu hau Estatu Batuetako estatuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Colorado (argipena)».

Mendi, ibai eta lautadetan ugaria delako da ezaguna. 2008an 4.939.456 biztanle zituen, 2000. urtean baino %14 gehiago. Hiriburua Denver du, baita hiri garrantzitsuena ere.

Geografia

Orografia

Elbert mendia

Coloradoko estatua menditsua da (2.500 m-koa da bertako mendien batez besteko altuera). Arkansas ibaiak zeharkatzen dituen ordokiak daude ekialdean. Erdialdea menditsua da: Mendi Harritsuek zeharkatzen dute estatu guztia ekialdetik mendebalera: Longs Peak (4.350 m), Pikes Peak (4.308 m), Blanca Peak (4.405 m), Harvard (4.384 m) dira bertako mendi nagusiak. Coloradoko Rocky Mountains National Park Estatu Batuetako parke natural ederrenetakoa da. Mendebalean, arroila ugari dituzten goi-ordokiak daude, Utahko eta Mexiko Berriko ingurunearen ezaugarri direnak (Mesa Verde National Park).

Hidrografia

Garrantzi handiko ibaiak jaiotzen dira Coloradoko estatuan: Missourira doan Platte eta Mississippira doan Arkansas ibaiak sortaldean, eta Rio Grande, Colorado eta Green ibaiak sartaldean.

Klima

Klima kontinental lehorra da. Eguzkitsua. Tenperaturak gorabehera handiak izaten ditu, Colorado estatuko lurraldeen altueraren arabera.

Historia

Spruce Tree House, Mesa Verde National Parkean

XVI. mendean sartu ziren espainiar konkistatzaileak Coloradoko lurraldean; haiek izan ziren Coloradora iritsi ziren lehen europarrak. 1706. urtean, Juan de Ulibarri jabetu zen lur haiez Espainiako koroaren izenean. Estatu Batuek bere egin zuten Coloradoko iparraldea 1803. urtean; gainerakoa, Mexikorena zen aldea, 1848-1850. urteetan lotu zitzaion Estatu Batuen zatiari eta 1876. urtean Estatu Batuetako 38. estatu bihurtu zen.

Ekonomia

Ibarrak ureztatzeko bide artifizialak erabiltzeak aurreramendu handia ekarri dio nekazaritzari eta hainbat gai berri landu ahal izan dira bertan: laboreak, azukre erremolatxa, patata. Fruituak lantzen dira mendebalean. Abere hazkuntza mendialdean (behi eta ardi aziendak). Argi indarra sortzeko eta landak ureztatzeko ura duten dituzten urtegi handiak daude. Lurpea oso aberatsa da: urrea eta zilarra (meatze hauek erabat ustiatu eta hustu ziren 1880-1920 urteetan), molibdenoa (Climax, 3.000 m-an dagoena, munduko mobdileno hobi handiena da), ikatza, petrolioa eta uranioa ateratzen dira. Janari industria, metalurgia, inprimategiak eta elektronika ere garrantzi handikoak dira.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Coloradoko gobernuaren webgunea

• Datuak: Q1261
• Multimedia: Colorado