Behorlegi

Behorlegi
	Nafarroa Beherea, Euskal Herria
	Behorlegi herria, eta atzean izen bereko mendia
; Bandera	; Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Beherea
Eskualdea	Garazi
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Baiona
Kantonamendua	Euskal Mendialdea
Izen ofiziala	Béhorléguy
Auzapeza; (2014-2026)	Pascal Néguelouart; (independente)
Posta kodea	64220
INSEE kodea	64107
Herritarra	behorlegitar
Kokapena
Koordenatuak	43°07′43″N 1°07′07″W / 43.1286°N 1.1186°W
Azalera	20,58 km2
Garaiera	299-1267 metro
Distantzia	13,1 km (Donibane Garazitik)
Demografia
Biztanleria	73 (2018: −2)
Dentsitatea	3,64 biztanle/km²
Zahartzea	% 12,98
Ugalkortasuna	‰ 37,69
Ekonomia
Jarduera	% 73,81 (2011)
Desberdintasuna	% 7,27 (2011)
Langabezia	% 0 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 79,17 (2010)
Erabilera	% 54,82 (2011)

Artikulu hau Nafarroa Behereko udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Behorlegi (mendia)».

Behorlegi^[2]^[a] Euskal Herriko udalerri bat da, Nafarroa Beherea lurraldean kokatuta. Garazi eskualdean dago, Donibane Garazi hiriburutik 13,1 kilometrora. Altuera 299 eta 1 267 metro artekoa da, eta 20,58 km²-ko azalera hartzen du. 2018. urtean 73 biztanle zituen.

Bertako biztanleak behorlegitarrak dira.

Hergarai ibarreko hiriburua da.

Izena

Behorlegi beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

frantsesez: Béhorléguy ("behorlegí" ahoskatua)^[3]

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

Beorrleguy (1284)^[4]
Behorleguy (1284)^[4]
Beorrlegui (1614)^[4]
Beorlegui (1614)^[4]
Vehorlegui (1614)^[4]
Notre-Dame de Béhorléguy (XVII. mendea)^[5]

Etimologia

Jean-Baptiste Orpustanek dio Behorlegi toponimoa behor eta egi (kokapena adierazten duen atzizkia), hau da, "behorretako tokia", hitzek osatzen dutela.^[6]

Geografia

Behorlegi Hergarai ibarran dago.

Mugakideak

Ingurune naturala

Herritik gertu, Zuberoako bidean, Behorlegi mendia (1 265 m) dago, euskal mendizaletasunaren ikonoetako bat. Hegoaldeko mendizaleek "Iparraldeko Txindokia" deitzen diote. Erraldoi eder honek Hergarai ibarrak menperatzen ditu, eta Arbailako mendikatearen tontorretako bat da.

Etxeak eta auzoak

Herria
Intxazindaga
Ihidoia
Urondoa
Lekunberrikoborda
Etxebarnea
Etxeparea
Lekunaga
Etxeberriborda
Elhorta
Landerreko Etxola
Iphastoloko Etxola

Behorlegiko etxeak

Etxebertzea
Intxazendaga
Irigaraia
Indartea
Ospitalia
Lopistegia
Bordato
Irigoien
Goienetxea
Aroztaldia
Agerria
Intxauspia
Etxeberria
Harizpia
Jauregiberria
Lakoa
Etxeparea
Iribarnia
Jauregia
Erreintaenia
Iribarnegaia
Irola
Salaberria
Ihidoia
Etxebarnia
Borderia
Organbidea
Urondoa
Etxepareborda
Etxeberriborda
Lekunberriborda
Artizarra
Barbaraenia
Etxegoinalde

Historia

Hergarai ibarra, Behorlegi buru zuela, 1391n Karlos III.a Nobleak, Nafarroako erregeak, baronia bihurtu zuen, Lurdako gazteluko gobernaria zen Joanes Biarnokoaren alde, erregearen arreba batekin ezkondu zena.

Demografia

1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851	1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896	1901
199	176	205	213	257	248	229	231	234	256	239	227	210	186	180	179	180	181	160
1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008	2013	2018
158	148	148	143	145	147	155	139	135	121	112	91	72	72	74	74	74	75	73

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Ekonomia

Udalerriko ekonomiaren oinarria laborantza da.

Politika

Auzapezak

Hasiera	Amaiera	Auzapeza
1792	1800	Pierre Etxalux
1800	1826	Jean Jauregi
1826	1835	Jean Berzetxe
1835	1848	Jean Lopistegi
1848	1871	Pierre Çubiat
1871	1876	Guillaume Irigoin
1876	1881	Charles Jauregito
1881	1884	Jean Jauregi Etxegoin
1884	1888	Charles Jauregito
1888	1892	Jean Irigoin
1892	1918	Charles Jauregito
1918	1925	Jean Çubiat
1925	1947	Bertrand Jauregito
1947	1983	Jean Çubiat
1983	2002	Jean Unhassobiscay
2002	karguan	Anne-Marie Ibañez
falta diren datuak osatu egin behar dira

Erakunde publikoak

2017ko urtarrilaren 1era arte, Arnegi Garazi-Baigorri herri elkargoaren kide zen. Une horretatik aurrera, sortu berria zen Euskal Hirigune Elkargoaren parte izatera pasa zen.^[7]

Garraioa

Hergarai Bizik eskatutako Garraio Solidarioa zerbitzu presta dio udalerrian.^[8]

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Garazi eskualdeko herri guztiak sailkatu zituen, Arnegi izan ezik, ekialdeko behe-nafarrera euskalkian, Amiküze eta Oztibarre eskualdetan hitz egiten zena.^[9]

Koldo Zuazok, 2010ean, Behorlegik nafar-lapurtera euskalkian sailkatu zituen.^[10]