Artesao

Nabaskozeko almiranterriko herri hustua, Nafarra Garaian

Artesao[1][a] Nabaskoze almiranterriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.

Artesao
 Nafarroa GaraiaEuskal Herria
  
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaNabaskoze
Administrazioa
Motaherri hustu
Izen ofizialaArtesano
Posta kodea31450
Herritarraartesaotar
Geografia
Koordenatuak42°44′51″N 1°10′48″W / 42.74763561°N 1.18008917°W / 42.74763561; -1.18008917
Garaiera744 metro
Distantzia62,8 km (Iruñetik)

1366n jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Aizpurgiko Almiranterrira pasa ziren.

Bertako biztanleak artesaotarrak ziren.

Artesao toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Artesana (1027)
  • Artesano (1064)
  • Artesano (1342)
  • Artessano (1349)
  • Arthesano (1366)
  • Artesano (1534)
  • Artesano (1800)
  • Artesao (1898)
  • Artesao (1975)

Geografia

aldatu

Artesao Nabaskoze almiranterrian barruan dago, Zaraitzu ibaiaren ibar geografikoan. Ibar hau Pirinioetako ibarra da, Aezkoa eta Erronkaribar ibarren artean. Ibai hau Irati ibaiaren adarra da.

Ingurune naturala eta kokapena

aldatu

Nabaskozeko Almiradioa Nafarroako Foru Komunitatearen ekialdean dago. Nabaskoze kontzejuak edo almiradioburuak 636 metroko altitudea du itsas mailatik. Bere barruan bi unitate geomorfologiko handi bereizten dira: hegoaldean mendilerro bat eta iparraldean ordoki uhindu bat. Idokorriko mendilerroak Nabaskoze udalerriaren eta Gazteluberri eta Erromantzatua udalerrien arteko muga markatzen du. Mendebaldean, Idokorri gainak eta Illongo mendilerroak osatzen dute. Azken horren barruan daude San Kiriko mendia (1172 m), Monda (1281 m), Collado (1219 m) eta Borregil (1420 m). Mendilerroa Zaraitzu ibaiak mozten du zeharka, Aizpurgiko arroila eratuz. Goi-lautada uhindua udalerriaren iparraldean zabaltzen da, Zaraitzu eta Biniese ibaien artean, batez beste 790 metroko altuera du eta bi ibaien haranen artean dago zintzilik.

Klima eta landaredia

aldatu

Artesaok klima submediterraneoa du, hego-mendebaldeko zenbait puntu izan ezik, horiek subatlantikoak baitira, eta foke eta karasol babestuak, gune mediterraneoak baitira. Urteko batez besteko tenperatura 12º eta 9 ° C artekoa da, urteko prezipitazioak 1000 eta 1400 mm artekoak, urtean 100 eta 120 egun euritsu bitartean gertatzen dira, eta ebapotranspirazio potentziala 700 eta 650 mm artekoa.

Almiranterriko baso-azaleraren % 42,6 pinu gorriak dira. Eremu hezeenetan pagoek populatzen dute, baso-azaleraren eta haritzen % 22,6, eta arroila eta karasoletan, klimatologikoki Mediterraneoko enklabeak direnak, arte artadi karraskak, % 3,4. 317 ha inguru birpopulatzekoak dira, batez ere basoko pinuak (baso-azalera osoaren % 20,2), Austriako pinu beltzak % 26,6 eta Austriako larizioak % 23,7.

Estazio meteorologikoak

aldatu

Nabaskoze almiranterrian dagoen, Nabaskoze kontzejuan, itsasoaren mailatik 615 metrora, Nafarroako Gobernuak 1928n jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]


      Datu klimatikoak (Nabaskoze, 1984-2020)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 20.0 24.0 26.0 29.0 34.0 40.0 40.0 41.0 38.0 31.0 25.0 23.5 41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 9.1 11.0 14.3 16.5 20.7 25.7 29.5 29.5 25.0 19.3 12.8 9.7 18.6
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.0 5.2 8.0 10.4 14.2 18.2 21.0 21.0 17.2 13.1 7.8 4.7 12.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) -1.2 -0.7 1.7 4.2 7.7 10.6 12.5 12.4 9.4 6.8 2.7 -0.2 5.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -16.0 -13.0 -14.0 -5.0 -4.0 0.0 5.0 3.0 -1.5 -5.0 -10.0 -15.0 -16.0
Batez besteko prezipitazioa (mm) 86.3 77.7 73.8 107.9 79.2 66.0 38.9 39.8 62.1 103.0 113.0 88.4 936.1
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 58.0 60.0 52.0 71.5 45.0 71.5 66.0 48.0 54.0 120.0 75.0 76.0 120.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 12.4 10.9 10.4 13.1 12.1 7.8 5.2 5.2 7.9 10.7 12.9 12.0 120.5
Elur egunak (≥ 1 mm) 2.8 2.9 1.7 0.7 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.9 1.8 11.0
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

aldatu

Bere zitaletako bat Leireko monasterioari eman zioten 1099n. XIII. mendean jenderik gabe egongo zen. Haren izena, XIV. mendean Nafar Koroaren mende zegoena, gero Aizpurgikoari erantsi zitzaion.

Oharrak

aldatu
  1. /aɾtesá.o/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza hirugarren silaban

Erreferentziak

aldatu
  1. Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. «Artesao - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Nabaskoze» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  4. Nabaskozeko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu