Alfontso VIII.a Gaztelakoa
Alfontso VIII.a Gaztelakoa Noblea[1] (Soria, 1155eko azaroaren 11 – Gutierre-Muñoz, 1214ko urriaren 5a) Gaztelako erregea izan zen 1158 eta 1214 bitartean. Erreinuaren eremua zabaldu zuen mairuei konkistaturiko lurraldeekin.
Alfontso VIII.a Gaztelakoa | |||
---|---|---|---|
1158 - 1214 | |||
Bizitza | |||
Jaiotza | Soria, 1155eko azaroaren 11 | ||
Herrialdea | Gaztelako Erresuma | ||
Heriotza | Gutierre-Muñoz, 1214ko urriaren 5a (58 urte) | ||
Hobiratze lekua | Santa María la Real de Las Huelgas monasterioa | ||
Familia | |||
Aita | Antso III.a Gaztelakoa | ||
Ama | Zuria Nafarroakoa, Gaztelako erregina | ||
Ezkontidea(k) | Leonor Ingalaterrakoa (1170eko iraila (egutegi gregorianoa) - | ||
Bikotekidea(k) | ikusi
| ||
Seme-alabak | ikusi
| ||
Familia | ikusi
| ||
Leinua | House of Burgundy - Castile and León (en) | ||
Hezkuntza | |||
Hizkuntzak | gaztelania | ||
Jarduerak | |||
Jarduerak | agintaria eta gudaria | ||
Lantokia(k) | Gaztela | ||
Zerbitzu militarra | |||
Parte hartutako gatazkak | Navas de Tolosako gudua | ||
Sinesmenak eta ideologia | |||
Erlijioa | katolizismoa | ||
Bizitza
aldatuAntso III.a Gaztelakoaren eta Zuria Nafarroakoaren semea zen. Hiru urte besterik ez zituenean, aita hil zitzaion. Adin txikikoa zen bitartean, gatazka latzak izan ziren Gaztelako bi leinuren artean: kastrotarrak eta laratarrak[2]. Hortaz baliaturik, Antso VI.a Nafarroakoak Errioxa eta Bureba berreskuratu zituen[3], eta Errando II.a Leongoak Burgos beretu zuen. 1170ean, 14 urte zituela, Gaztelako errege izendatu zuten.
Gaztela, Leon eta Nafarroa denbora luzean leiatu ziren Iberiar penintsulan nagusi izateko. 1173-1176 bitartean, Nafarroaren aurka borrokatu zen, eta Errioxa beretzea lortu zuen. 1177an, musulmanen esku zegoen Cuenca hartu zuen[2]. 1195ean, al-Mansur buru zuten almohadeak nagusitu zitzaizkion Alarcosko guduan, Leongo eta Nafarroako erregeen laguntza errefusatu ondoren. Hala ere, ez zuen amore eman Nafarroako Erresumaren konkistan.
Tregua nahiz borroka etenaldi batzuen ondoan, Gaztelako eta Aragoiko erregeen betidaniko gutizi horri erantzunez eta Antso Azkarra Nafarroako erregea Magreb aldera joan izanaz baliaturik, euskal erreinuari eraso eta Nafarroa mendebaldeko tenentziak okupatu zituen lehenik 1199-1200ean (Araba, Durangaldea, Gipuzkoa, etab.); 2004tik aurrera, Lapurdi hartu zuen, baina Baionak eta Bordelek gogor egin zioten bi urte iraun zuen kanpainan. Atzera egin behar izan zuen 1206rako. Ingalaterrako koroapean zegoen Lapurdi utzi eta Nafarroako Erresumako mendebaldearen jabe bihurtu zen.
1212an, ekinaldi luze baten ondoren, almohadeak menderatu zituen Navas de Tolosako guduan, errege kristauen aliantza zuzenduz. Artzapezpiku eta kardinalek almohadeen aurka borrokatzera behartua, Antso Azkarrak ere parte hartu behar izan zuen gudu horretan. Garaipen horren bitartez, Gaztelaren nagusitasuna bermatu zen, eta almohade dinastia gainbehera etorri zen[2]. Alfontso 1214an hil zen.
Ezkontza eta seme-alabak
aldatu1180an, Henrike II.a Ingalaterrakoaren alaba Leonorrekin ezkondu zen. Guztira, 11 seme-alaba izan zituzten[4]:
- Berengaria, (1180 – 1246), Alfontso IX.a Leongoarekin ezkondu zena.
- Antso (1181)
- Antsa (1182 – 1184)
- Henrike (1184)
- Urraka (1186 – 1220), Alfontso II.a Portugalgoarekin ezkondu zena.
- Blanka (1188 – 1252), Luis VIII.a Frantziakoarekin ezkondu zena.
- Fernando (1189 – 1211)[5]
- Mafalda (1191 – 1204)
- Konstantzia (1195 – 1243), moja sartu zena.
- Leonor (1200 – 1244), Jakue I.a Aragoikoarekin ezkondu zena.
- Henrike (1204 – 1217), oinordekoa
Erreferentziak
aldatu- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2017/6/16 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .
- ↑ a b c Alfonso VIII El Noble o El de las Navas. Alfonso VIII. artehistoria.com (Noiz kontsultatua: 2016-06-16).
- ↑ Estornés Lasa, Bernardo. Alfonso VIII de Castilla. euskomedia.org (Noiz kontsultatua: 2016-06-16).
- ↑ Castile & Leon, counts & kings, Foundation for Medieval Genealogy, fmg.ac
- ↑ Vicaire, M.-H.. (1938). Une ambassade dans les Marches. in: Saint Dominique: l'idée, l'homme et l'oeuvre. Paris: Desclée De Brouwer, 89–98 or..
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu
Aurrekoa Antso II.a Gaztelakoa |
Gaztelako erregea 1158 – 1214 |
Ondorengoa Henrike I.a Gaztelakoa |