Aintzila
Aintzila[2][a] Euskal Herriko udalerri bat da, Nafarroa Beherea lurraldean kokatuta. Garazi eskualdean dago, Donibane Garazi hiriburutik 5,0 kilometrora. Altuera 198 eta 755 metro artekoa da, eta 6,26 km²-ko azalera hartzen du. 2018. urtean 114 biztanle zituen.
Aintzila | |||
---|---|---|---|
Nafarroa Beherea, Euskal Herria | |||
Herri Barneko etxe tradizional bat, baxenabartar estiloan | |||
| |||
Kokapena | |||
Herrialdea | Euskal Herria | ||
Lurraldea | Nafarroa Beherea | ||
Eskualdea | Garazi | ||
Administrazioa | |||
Estatua | Frantzia | ||
Eskualdea | Akitania Berria | ||
Departamendua | Pirinio Atlantikoak | ||
Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | ||
Barrutia | Baiona | ||
Kantonamendua | Euskal Mendialdea | ||
Izen ofiziala | Aincille | ||
Auzapeza (2008-2026) | Gilbert Oçafrain (independente) | ||
Posta kodea | 64220 | ||
INSEE kodea | 64011 | ||
Herritarra | aintzildar | ||
Kokapena | |||
Koordenatuak | 43°08′41″N 1°11′43″W / 43.1447°N 1.1953°W | ||
Azalera | 6,26 km2 | ||
Garaiera | 198-755 metro | ||
Distantzia | 5,0 km (Donibane Garazitik) | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 114 (2018: −1) | ||
Dentsitatea | 19,81 biztanle/km² | ||
Zahartzea[1] | % 17,93 | ||
Ugalkortasuna[1] | ‰ 41,87 | ||
Ekonomia | |||
Jarduera[1] | % 64,86 (2011) | ||
Desberdintasuna[1] | % 16,22 (2011) | ||
Langabezia[1] | % 0 (2013) | ||
Euskara | |||
Euskaldunak | % 71,19 (2010) | ||
Erabilera | % 42,1 (2011) |
Bertako biztanleak aintzildarrak dira.
Izena
aldatuAintzila beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:
- frantsesez: Aincille ("ainzíll" ahoskatua)[3]
Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:
- Ancibu (1264, 1309)[4]
- Ancivil (1291, 1292)[4]
- Ancil (1304, 1344)[4]
- Ançill (1307)[4]
- Ancibiu (1350)[4]
- Aincile (XVIII. mendea)[5]
- Ancille (1801)[6]
Etimologia
aldatuAintzila izena Aintzibil izenaren uzkurduratik dator, eta, aldi berean, aintz ("aintzir") eta ibil (garai batean "biribil") hitzen elkarketak osatzen du.[4]
Geografia
aldatuAintzila Beherobiko ibarran dago.
Mugakideak
aldatuKlima
aldatu
|
Etxeak eta auzoak
aldatu- Plaza
- Gamaberria
- Etxeberrigaraia
- Ezponda
- Goihenetxea
- Jauregiborda
- Bentaberria
- Xiranberroa
- Basaburua
- Handiaga
- Ahadoa
- Aintzilsarria
Historia
aldatuDonejakue Bidea egiten zenbiltzan erromesak zaintzeko ospitalea egon zen bertan. Gainera, 1691ko euskarazko inskripzioa duen gurutzea dago bertan.
Aintzila lurraldearen zati bat, Ahatsa-Altzieta-Bazkazane, Buztintze-Hiriberri, Zaro, Lekunberri, Mendibe, Donazaharre eta Eiheralarre lurraldeen zati batekin batera, banandu egin zen Ezterenzubi udalerri berriaren zati izateko 1842ko ekainaren 11an.[8]
Demografia
aldatu1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | 1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | 1901 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
416 | 297 | 413 | 344 | 558 | 590 | 423 | 362 | 341 | 336 | 303 | 301 | 320 | 307 | 270 | 260 | 241 | 227 | 217 |
1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2011 | 2016 | 2018 | |
232 | 211 | 191 | 187 | 193 | 183 | 176 | 168 | 146 | 123 | 136 | 113 | 110 | 103 | 118 | 130 | 118 | 114 |
Ekonomia
aldatuUdalerriko ekonomiaren oinarria laborantza da, eta Irulegiko Arnoa jatorri-izendapena duen ardoa ekoizteko sor-markaren barruan dago.
Politika
aldatuAuzapezak
aldatuHasiera | Amaiera | Auzapeza | Alderdia |
---|---|---|---|
1995 | 2008 | Jean Franzaistegi | |
2008 | karguan | Gilbert Oçafrain | |
falta diren datuak osatu egin behar dira |
Erakunde publikoak
aldatu2017ko urtarrilaren 1era arte, Aintzila Garazi-Baigorri herri elkargoaren kide zen. Une horretatik aurrera, sortu berria zen Euskal Hirigune Elkargoaren parte izatera pasa zen.[9]
Euskara
aldatuLuis Luziano Bonapartek, 1869an, Garazi eskualdeko herri guztiak sailkatu zituen, Arnegi izan ezik, ekialdeko behe-nafarrera euskalkian, Amiküze eta Oztibarre eskualdetan hitz egiten zena.[10]
Koldo Zuazok, 2010ean, Aintzilak nafar-lapurtera euskalkian sailkatu zituen.[11]
Ondasun nabarmenak
aldatuAintzildar ospetsuak
aldatu- Joanes Arrosagarai (1949-1998), bertsolaria.
Irudiak
aldatu-
Herriko etxea
-
Jasokuntzeko eliza
-
Hilerri-gurutzea
-
Elizako barnealdea
-
Doñanako beiratea
Oharrak
aldatuErreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskaltzaindia. 122. araua: Nafarroa Behereko herri izendegia. .
- ↑ Jobbé-Duval, Brigitte. (2009). Dictionnaire des noms de lieux des Pyrénées-Atlantiques. Archives & Culture ISBN 978-2-35077-151-9. PMC 466662204. (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
- ↑ a b c d e f Orpustan, Jean-Baptiste. (2006). Nouvelle toponymie basque : noms des pays, vallées, communes et hameaux historiques de Labourd, Basse-Navarre et Soule. (Éd. entièrement rev. et corr. argitaraldia) Presses universitaires de Bordeaux ISBN 2-86781-396-4. PMC 72757865. (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
- ↑ (Frantsesez) Raymond, Paul. (1863). Dictionnaire topographique du département des Basses-Pyrénées. Impr. impériale (Noiz kontsultatua: 2021-05-17).
- ↑ Don Jose Yanguas Miranda jaunek argitaratu izenak
- ↑ Irulegiko estazioko balio klimatologikoak. Frantziako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
- ↑ (Frantsesez) texte, France Auteur du. (1842-01). «Frantziar Errepublikako legeak» Gallica (Noiz kontsultatua: 2021-06-27).
- ↑ Instituzioaren behar gorria. 2015eko urriaren 11. Argia.com
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.