Agaramont
Agaramont[1] Nafarroa Behereko eskualde bat da.
| Agaramont | |
|---|---|
 Euskal Herria | |
 | |
 Bidaxune herria zelaien arteko ikuspegia | |
| Administrazioa | |
| Herrialdea |  Nafarroa Beherea |
| Eskualdeburua | Bidaxune |
| Herri handiena | Bidaxune |
| Geografia | |
| Koordenatuak | |
| Azalera | 100 km² |
| Garaiera | 0-177 metro |
| Demografia | |
| Dentsitatea | ERROREA: ezin izan da automatikoki kalkulatu, arazoa konpontzeko egin klik hemen biztanle/km² |
Eskualdea 5 udalerrik osatzen dute eta lurraldearen iparraldean dago, Amiküze eta Lapurdi Ekialdea eskualdetarekin eta Okzitania herrialdearekin mugitzen.
Bere hiriburua Bidaxune da.
Izena aldatu
Eskualdeko euskarazko izena hainbat modutara dokumentatu da: Agaramont, Agaramonte, Agaramunt, Agramunt eta Agramont.
Eskualdea frantsesez Agramont edo Gramont eta okzitanieraz Garmont edo Gramont bezala ere ezagutzen da.[2] Gaztelaniaz Agramonte bezala itzuli da.[3]
Geografia aldatu
Mugakideak aldatu
Fisionomia aldatu
Garazi edota Nafarroa Behereko hegoaldearekin alderatuz lurralde laua da hau, laborantzarako egokia. Amiküze bezala, Bearno eta Landetako auzo-herriekin antza handiagoa du hegoalderago daudenekin baino.
Historia aldatu
Erdi Aroan, Agaramonteko Dukerriaren lurrak ziren, hortik eskualdearen izena. Eskualde aberatsa izan zen, Biduze eta Aturri ibaien bidez eginiko merkataritzari esker.[4]
1994ko urtarrilaren 1ean Bidaxuneko herri elkargoa sortu zen, Akamarre, Bidaxune, Burgue-Erreiti, Erango, Gixune eta Samatze udalerriak gehituz. Gixune udalerriaren sarrera polemikoa izan zen, Lapurdiko udalerria ez baita tradizioz Agaramont eskualdekoa izan, eta, gehitzearekin batera, Ipar Euskal Herriko eskualdeko mapa txikitzen ari baitzen, beste lurralde batekoa baitzen. Ezkoze ere nabarmendu zen, tradizioz eskualdekoa izan dena, Bearnoko Salieseko herri elkargoan.[5]
2010eko urtarrilean, Bardoze udalerria herri elkargoan sartu zen.[6]
2017ko urtarrilaren 1ean, Bidaxuneko herri elkargoa desagertu egin zen sortu berri zen Euskal Hirigune Elkargoa osatzeko.[7]
Osaketa aldatu
6 udalerrietan 7 herriak osatzen dute eskualdea: 3 569 biztanle eta 99,86 kilometro koadro.
| Herria | Udalerria | INSEE kodea | Herritarra | Azalera (km²) |
Biztanleria (2018) |
Dentsitatea (bizt/km²) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Akamarre | Akamarre | 64161 | akamartar | 33,90 | 981 | 25,93 |
| Bidaxune | Bidaxune | 64123 | bidaxundar | 30,43 | 1364 | 43,61 |
| Burgue | Burgue-Erreiti | 64113 | burguetar | 11,37 | 116 | 10,99 |
| Erreiti | erreititar | |||||
| Erango | Erango | 64031 | erangoar | 5,30 | 168 | 26,23 |
| Ezkoze | Ezkoze | 64205 | ezkoztar | 5,60 | 237 | 42,32 |
| Samatze | Samatze | 64502 | samaztar | 13,26 | 703 | 51,81 |
Garraioa aldatu
Euskal Hirigune Elkargoaren esku dagoko Car Express hiriarteko autobus sareak zerbitzatzen du eskualdea. Guztira, 2 linek eskaintzen dute zerbitzua 2 udalerritan: Samatze eta Bidaxune.[8]
Ekonomia aldatu
Euskara aldatu
Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Agaramonteko udalerri guztiak eremu ez-euskaldunean zegoen, han hizkuntza nagusia okzitaniera baitzen, bertsio gaskoiarrean.[9]
Koldo Zuazok, 2010ean, bere herri guztiak eremu ez-euskaldunean zegoen, han hizkuntza nagusia okzitaniera baitzen, bertsio gaskoiarrean.[10]
Erreferentziak aldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Euskaltzaindia. 122. araua: Nafarroa Behereko herri izendegia. .
- ↑ (Okzitanieraz) Diccionari toponimic occitan de las Lanas e deu Baish Ador. lo Congrès.
- ↑ Serrano Izco, Bixente. ([2006?]). Navarra : las tramas de la historia. Euskara Kultur Elkargoa ISBN 84-932845-9-9. PMC 827798316. (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ Jean de Jaurgain eta Raymond Ritter, "La maison de Gramont 1040-1967", Les amis du Musée Pyrénéen, Aturbe (Bi liburukiak)
- ↑ «Bidaxuneko herri elkargoa» archive.wikiwix.com (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ (Frantsesez) «Ongi etorri herri elkargora» SudOuest.fr (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).
- ↑ Berria.eus. «Jean-Rene Etxegarai hautatu dute Euskal Elkargoko lehendakari» Berria (Noiz kontsultatua: 2017-01-23).
- ↑ (Frantsesez) «Ipar Euskal Herriko TXIK TXAK sarea: garraio publikoaren gorakada handia hilabetean.» France Bleu 2019-10-21 (Noiz kontsultatua: 2021-04-22).
- ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
- ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q2827120
