Yersinia pestis
Yersinia pestis Yersinia generoko bakterioa da. Gram negatibo, anaerobio fakultatiboa eta lehen mailako patogenoa da.
| Yersinia pestis | |
|---|---|
 | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Pseudomonadati |
| Filuma | Pseudomonadota |
| Klasea | Gammaproteobacteria |
| Ordena | Enterobacterales |
| Familia | Enterobacteriaceae |
| Generoa | Yersinia |
| Espeziea | Yersinia pestis |
| Azpiespezieak | |
| |
| Datu orokorrak | |
| Aurkitzailea | Alexandre Yersin |
| Gaixotasuna | izurri bubonikoa eta Justinianoren Izurria |
| Gram tindaketa | bakterio gram-negatibo |
Gizakian bere infekzioa hiru modutan agertzen da: izurri pneumoniko, izurri buboniko edo izurri septizemiko. Hirurek historiako epidemia nagusi batzuen erantzuleak izan ziren, tartean 542ko Justinianoren Izurria edo 1347 eta 1353 artean Europako biztanleriaren heren bat hil zuen Izurri Beltza[1][2]. Izurri guzti hauek Txinako karraskariek hedadu zuten[3]. Azken urte hauetan, estatubatuar CDC agentziak bioterrorismoaren Y. pestisen erabilera ikertu du.
Yersinia generoaren izena Alexandre Yersin frantziar-suitzar bakteriologoaren omenez jarri zuten, bakterioa estreinakoz isolatu zuena 1894an. Hori zela eta, mikroorganismo honek hasieran pasteurella pestis izena izan arren, 1967tik aurrera yersinia pestis da.
Ezaugarriak aldatu
Yersinia pestis kokobazilo Gram negatiboa da, anaerobio fakultatiboa. Katalasa (+), oxidasa (-), indol (-) eta ureasa (-) da [4]. Ez da mugikorra eta ez du esporarik sortzen.
Patogenia aldatu
Yersinia pestis bakterio oso birulentoa da, patogenoen artean birulentzia handienetarikoa. Bere birulentzia areagotzen duten substantzia asko ekoizten ditu: fagozitosiaren aurkako lipoproteinak bere zelula horman, exotoxina eta endotoxina batzuk, fibrinolisina eta koagulasa, etab.
Izurri bubonikoa eta izurri pneumonikoa dira mikrobio beldurgarri honek sortzen dituen gaitzak. Biek ala biek Erdi Aroan agertutako Izurri Beltzaren eragileak izan ziren. Pandemia horrek Europako bazterrak astindu zituen XIV. mendean, milioika hildako eraginez eta biztanleriaren herena akabatuz.
Yersinia pestis-ek karraskariak infektatzen ditu; izurri bubonikoaren atzean arratoiak daude jatorrian. Arkakusoak dira gaitza transmititzen dutenak, infektatutako arratoien odola xurgatzerakoan eta gizakiari -gero- ziztada egiterakoan. Izurri bubonikoa, beraz, zoonosi bat da.
Yersinia pestisen zelulak gizakian daudenean gongoil linfatikoetara joaten dira. Bertan gune handitu batzuk eragiten dituzte: buboiak. Ezaugarri hori dela eta gaitzari izurri buboniko deritzo [5].
Bakterio patogenoak immunitate-sistemaren zelulen fagozitosia saihesten du, zelula horman dituen lipoproteina bereziei esker. Garaiz tratatu ezean, gaitzak okerrera jotzen du: bakterioak odolera pasatzen dira eta benetako bakteriemia sortzen da, gaixoaren bizitza kinka larrian jartzen duena.
Galeria aldatu
-
Y.pestis
Mikroargazkia -
Tindaketa fluoreszente -
Tindaketa fluoreszente
Erreferentziak aldatu
- ↑ Morelli, G.; Roumagnac, Y.; Mazzoni, C.J.; Eppinger, M.. (2010). «Phylogenetic diversity and historical patterns of pandemic spread of Yersinia pestis» Nature Genetics 42 (12): 1140–3. doi:. PMID 21037571..
- ↑ Martin, Xabier. (2011-09-22). «Herio Beltzaren eragilea» Berria.[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Wade, Nicholas. (2010-10-31). «Europe’s Plagues Came From China, Study Finds» New York Times.
- ↑ Stackebrandt, Erko; Dworkin, Martin; Falkow, Stanley; Rosenberg, Eugene; Karl-Heinz Schleifer (2005). The Prokaryotes: A Handbook on the Biology of Bacteria:Volume 6: Proteobacteria: Gamma Subclass. Berlin: Springer
- ↑ Madigan M.T., Martinko J.M., Parker J. Brock Mikroorganismoen biologia (2007) E.H.U-ak euskaratua:969-970 orr.
Datuak: Q153875
Multimedia: Yersinia pestis / Q153875
Espezieak: Yersinia pestis
