Saxonia
Saxonia (alemanez: Sachsen ˌzaksn̩ ahoskatua; goi-sorabieraz: Sakska)[1], ofizialki Saxoniako Estatu Askea (alemanez: Freistaat Sachsen, ˈfʁaɪ̯ʃtaːt ˈzaksn̩ ahoskatua; goi-sorabieraz: Swobodny stat Sakska), Alemaniako ekialdean kokaturik dagoen estatu federala da. Hamasei estatuetatik hamargarrena da azaleran eta seigarrena populazioan. Hiriburua Dresden da.
Saxoniako Estatu Askea Freistaat Sachsen (de) Swobodny stat Sakska (wen) | |||
---|---|---|---|
| |||
Administrazioa | |||
Herrialdea | Alemania | ||
Hiriburua | Dresden | ||
Land burua | Michael Kretschmer (CDU) | ||
ISO kodea | DE-SN | ||
Bozak Bundesraten | 4 (69tik) | ||
Geografia | |||
Koordenatuak | 51°01′37″N 13°21′32″E / 51.0269°N 13.3589°E | ||
Azalera | 18.416 km² | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 4.089.467 biztanle | ||
Dentsitatea | 0.22 bizt/km² | ||
Informazio gehigarria | |||
https://www.sachsen.de/ |
Geografia
aldatuIparraldean Brandenburgo, ipar-mendebaldean Saxonia-Anhalt, mendebaldean Turingia, hego-mendebaldean Bavaria, hegoaldean Txekia eta ekialdean Polonia mugakide ditu.
Hiru eremu desberdintzen dira; Lautada (Leipzig ibarrean), muinoak eta azkenik Ore mendiak, Txekiarekiko mugan. Saxoniako mendirik altuena Fichtelberg (1215m) da.
Estatuko ibairik garrantzitsuena Elba da. beste ibai batzuk ere badaude, Mulde eta Spree, baina hauek aurrerago beren urak Elbara isuriko dituztenez Saxonia osoa Elbaren arroaren barnean sarturik dago.
Historia
aldatuSaxonia historikoki dukerria izan da, Germaniako Erromatar Inperio Santuko printze hautatzaile batena (Saxoniako Dukerria), eta azkenean, erresuma (Saxoniako Erresuma). Monarkia 1918an, Lehen Mundu Gerraren porrotaren ostean, amaiarazi zuten, eta errepublika sistema ezarri zuten. Alemaniako Errepublika Demokratikoaren barruan egon zen 40 urte baino gehiagoz. Agintaldi komunistan bertan behera utzita, berriro jarri zuten abian 1990eko urriaren 3an, Ekialdeko eta Mendebaldeko Alemaniek bat egin zutenean.
Ekonomia
aldatuEkialdeko Alemaniako ekonomiarik garrantzitsuenetakoa izan zuen. 2010ean bertan ere bere ekonomiak %1'9ko hazkundea izan zuen, hala ere langabezia tasa handia du, %11'9koa hain zuzen ere.
Dresden hiriburuaren inguruan 300 konpainia mikroelektriko daude eta Silicon Saxony ezizenaz ezagutzen hasi da. Publizitatea eta keramikagintza ere famatuak diren arren ez diote estatuaren ekonomiari ekarpen nabarmenik egiten. Gobernua turismoa bultzatzen hasi da Lusazia inguruan.
Historikoki Leipzig inguruak jasan ditu langabezia tasa handienak, baina aspaldian egoerako hobetzera egin du autogintza sektoreari esker. Dresden eta Zwickauen ere autogintza jarduera garrantzitsua da.
Azkenik bioteknologia aipatu behar da.
Politika
aldatu2009ko abuztuaren 30an izan ziren Sarreko parlamenturako azken hauteskundeak eta CDU alderdiak erraz irabazi zituen
Honako hauek izan ziren hauteskundeetako emaitzak:
Alderdia | Bozken ehunekoak | Diputatuak |
---|---|---|
Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua (CDU) | % 40'2 | 58 |
Ezkerra (Die Linke) | % 20'6 | 29 |
Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata (SPD) | % 10'4 | 14 |
Alderdi Demokratiko Askea (FDP) | % 10'0 | 14 |
90 Aliantza/Berdeak | % 6'4 | 9 |
Alemaniako Alderdi Nazionaldemokrata (NDP) | % 5'6 | 8 |
Gainontzeko alderdiak | % 6'8 | 0 |
2014ko abuztuaren 31eko hauteskundeetan, ezkerra bigarren geratu zen —botoen %18,9 lortu zituen Die Linke alderdiak—, CDU Batasun Kristau Demokrataren atzetik —%39,2—. Sozialdemokratek ez zuten arrakasta handirik izan, eta orain ere botoen %12,4 baino ez zituzten bildu, aurrekoan baino bi puntu gehiago; eta Berdeak ere ozta-ozta sartu ziren legebiltzarrean. NDP alderdi neonaziak landerretan zeukan ordezkaritza parlamentario nagusia galdu zuen, eta AfD Alemaniarentzako Alternatiba euroeszeptiko eta kontserbadoreak beretu zituen eskuin muturreko botoak. Ordura arte gobernuan egondako liberalak ere parlamentutik at geratu ziren[2]. NPD Alemaniako Alderdi Nazionaldemokrata Saxoniako parlamentutik at geratu zen, baina 809 boto baino ez zitzaizkion falta izan. Alemaniako landerretako parlamentuek %5eko langa zuten legez, alderdi txikietan eztabaida sortu arren[3].
Banaketa administratiboa
aldatuHiru eskualdek (Regierungsbezirke) osatzen dute Saxonia: Dresden (ekialdean), Leipzig (ipar-mendebaldean) eta Chemnitz (hego-mendebaldean).
Guztira hiru hiri-barruti daude (eskualde bakoitzeko hiriburua dena) eta 10 barruti (Landkreise):
Hiri-barrutiak
aldatuBarrutiak
aldatu- Bautzen (BZ)
- Erzgebirge (ERZ)
- Görlitz (GR)
- Leipzig (L)
- Meißen (MEI)
- Mittelsachsen (FG)
- Nordsachsen (TDO)
- Sächsische Schweiz-Osterzgebirge (PIR)
- Vogtland (V)
- Zwickau (Z)
Udalerri handienak
aldatu2010ko datuen arabera
Pertsona ezagunak
aldatu- Barbara Uthmann (1514-1575), enpresaburua.
- Gottfried Leibniz (1646-1716), matematikaria.
- Johann Sebastian Bach (1685-1750), musikaria.
- Samuel Hahnemann (1755-1843), medikua.
- Robert Schumann (1810-1856), musikaria.
- Richard Wagner (1813-1883), musikaria.
- Friedrich Nietzsche (1844-1900), filosofoa.
- Walter Ulbricht (1893-1973), Ekialdeko Alemaniako kantzilerra (1960-1973)
- Andreas Klöden (1975-), txirrindularia.
- Michael Ballack (1976-), futbolaria.
- Diane Kruger (1976-), aktorea.
Iruditegia
aldatuKanpo estekak
aldatu- (Alemanez)(Ingelesez)(Frantsesez)(Gaztelaniaz)Saxoniako webgune ofiziala
Erreferentziak
aldatu- ↑ Euskaltzaindia. (2008-05-30). 154. araua: Europako eskualde historiko-politiko nagusiak. .
- ↑ Samara Velte, «Bisaia berriak, lelo berberak», Berria, 2014-09-02
- ↑ «809», Berria, 2014-09-02