Wikipedia

Petra

Artikulu hau Jordaniako hiriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Petra (argipena)».
Petra1
UNESCOren gizateriaren ondarea

Altxorra, Petrako eraikinik ezagunena

Mota Kulturala
Irizpideak i, iii, iv
Erreferentzia 326
Kokalekua Jordania
Eskualdea2 Herrialde Arabiarrak
Koordenatuak 30°19′43″N 35°26′31″E / 30.32861°N 35.44194°E / 30.32861; 35.44194
Izen ematea 1985 (IX. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena

Petra[1][2] (arabieraz: البتراء‎, Al-Batrāʾ; antzinako grezieraz: Πέτρα) Jordaniako enklabe arkeologiko garrantzitsu bat da, baita antzinako erresuma nabateoaren hiriburua ere. Petra izenak, grezieraz, harria esan nahi du.

Petra Aravah haranaren ekialdean dago, Itsaso Hiletik Akabako golkoraino hedatzen den haran estu batean. Petra, inongo zalantzarik gabe, haraneko arrokan bertan zizelkaturiko eraikinengatik da ezaguna, bereziki Khazneh (Altxorra) eta Deir (Monasterioa) izenez ezagutzen diren eraikinengatik.

Antzinatean, K.a. VII. mende amaieran sortu zuten edomitek, eta K.a. VI. mendean nabateoak nagusitu ziren hiri honetaz, bai eta aberastasunera eraman ere, intsentsua, espeziak eta luxuzko beste gai batzuk Egipto, Siria eta Arabiatik Mediterraneo hegoaldera eramaten zituzten karabanen ibilbidean kokatuta zegoelako.

VIII. mende inguruan, bertako biztanleek hiria utzi behar izan zuten, merkataritza ibilbideak aldatu zirelako eta hiriak jasandako zenbait lurrikararen eraginez. Aro modernoan ahaztuta geratu zen, eta, mendebaldeko munduarentzat, Johann Ludwig Burckhardt esploratzaile suitzarrak berraurkitu zuen 1812an.

Petran euren fatxadak zuzenean arrokan zizelkatuak dituzten eraikinen multzo monumentala UNESCOren Gizateriaren Ondare zerrendan dago 1985azgero. Hiri ingurua, bestalde, Parke nazional arkeologiko bat da 1993tik.

2007ko uztailaren 7tik, Munduko Zazpi Mirari Berrietako bat da.

Geografia aldatu

Petra Akabako golkoaren eta Itsaso Hilaren arteko erdibidean dago, 800 eta 1396 metro arteko garaieran, Edom eskualde menditsuko haran batean, Araba haranaren ekialdean. Gaur egun, Petra, Jordaniako hiriburu den Ammanetik 200 kilometro hegoaldera dago, gutxi gora-behera, autoan, 3 ordutara.

Petraren kokapenak, harkaitz malkartsu eta maldatsuen artean ezkutatua, ur hornikuntza ziur bat du, hiri oparo bat garatzeko toki egokia bihurtzen duena. Petrara, ipar-mendebaldeko mendi bidezidor baten bidez edo ekialdean dagoen 1,5 kilometro inguruko luzera eta 200 metro garai den arroila baten bidez, Sîk delakoaren bidez bakarrik hel daiteke, azken hau, sarrera nagusia, tokirik estuenean, bi metroko zabalera baino ez duena.

Ura egoteak eta bere kokapenak ematen zion segurtasunaren ondorioz, Petra, Egipto, Siria eta Arabia Mediterraneo itsasoaren hegoaldearekin lotzen zituzten zenbait karabana ibilbideren elkarguneko geltoki bihurtu zen, batez ere luxuzko produktuz betetako karabanak (espeziak eta zeta Indiatik, bolia Afrikatik, perlak Itsaso Gorritik, eta intsentsua Arabia hegoaldetik). Boswellia edo "intsentsuaren zuhaitza"ren erretxina, antzinateko mundu osoan gutiziatua zen, bereziki baliotsua zen ofrenda erlijioso bezala, baita botika bezala ere.

Karabanek eragindako merkataritza aktibitateak eta jasotako tasek, nabatearrentzako mozkin garrantzitsuak sortzen zituzten. Emaitza bezala, hiriak, K.a. V. mendetik III. menderarte azoka garrantzitsu bat izan zuen.

Hiriaren plano xehea aldatu

 
Petraren plano xehea, Jordania.

         Harresia              Sartzeko bidea

██ Antzinako eraikinak, harrian zulatutako hilobiak edo tenpluak ██ Egungo eraikinak, nagusiki turismorako erabiltzen direnak Karratu bikoitza : Toki garaiak
Karratua zirkuluarekin  : Gurutzatuen gotorlekuak
Barradun karratua :Indusketa
Legenda xehetua
  1. Hotela, gune turistikoa
  2. « Djinn » hilobia
  3. Obeliskoen hilobia (Fitxategi)
  4. Ur gidatze hodia.
  5. Al-Madraseko sektorea
  6. Sîqa (Fitxategi)
  7. Altxorra (Fitxategi)
  8. Terrazak hilobi fatxadekin
  9. Antzoki erromatarra (Fitxategi)
  10. Uneishuren hilobia (Fitxategi)
  11. Kutxaren hilobia
  12. Korintiar hilobia
  13. Solairuen hilobia
  14. Iparraldeko harresia
  15. Sextius Florentinusen hilobia (Fitxategi)
  16. Conway dorrea
  17. « Turkmaniyeh »rena deituriko hilobia
  18. Ninfeoa
  2. Bidea zutabeekin (Fitxategi)
  3. Hegodun lehoien tenplua
  4. Trajanoren arkua (Triple arcco)
  5. Qasr al-Bint (Fitxategi)
  6. Museoa
  7. Harrobia (Fitxategi)
  8. Umm al-Biyarahko nekropolia
  9. Ad Deirra (Fitxategi)
  10. Qattar ad-Deir 5
  11. Madhbahko toki garaia
  12. Hegoaldeko harresia
  13. Akueduktua (Fitxategi)
  14. Dorotheosen etxea
  15. Mughr an-Nasarahko nekropolia
  16. Al-M'aysrahko santutegia
  17. Kutxaren bikliniuma
  18. Lehoien trikliniuma
  19. Isisen santutegia
  2. Umm al-Biyarahko santutegia
  3. Sugearen monumentua
  4. Jabal Al-Nmayrreko toki garaia
  5. Wâdi Al-Nmayrreko hilobiak
  6. Wadi Farasah (Lorazainaren hilobiaren irudia)
  7. Hilobiak
  8. Arranoaren horma hobia
  9. Gurutzatuen Al-Wu'ayrah gotorlekua
  10. Tenplu Handia
  11. Al-Habiseko toki garaia eta gotorlekua
  12. Dikea (Fitxategi)
  13. Eliza (Fitxategi)
  14. Djebel Khubthako toki garaia (Ikuspegia tontorrertik)
  15. Wadi Siyagh (Fitxategi)
    2 eta 3tik 50era. Khazne al-Firaun

Geologia aldatu

Petra, amildegi harritsuen artean dagoen hiri troglodita bat da. Harkaitzak eta harriak alde guztietatik ikusten dira. Tokia, hareharriz osatua dago, harea aleen diagenesi edo zementazio eta eranstetik abiatuta eratutako harkaitz detritikoa. Beraz, harkaitz koherente eta gogor bat da.

Iruditegia aldatu


Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Euskaltzaindia. Ekialde Hurbileko eta Ipar Afrikako toponimia. .
  2. ↑ Euskaltzaindia. (2006-1-27). Antzinateko hirien euskarazko izenak. .

Kanpo estekak aldatu


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Petra&oldid=8792825"(e)tik eskuratuta