Wikipedia

Kalte murrizketa

Kalte murrizketa edo arrisku murrizketa gizakien hainbat jokabideren ondorio sozial edo fisiko negatiboak murrizteko praktiken eta osasun publikoko politiken multzoa izendatzeko erabiltzen den terminoa da.[1] Kalte murrizketa aisialdirako drogen kontsumoa eta sexu harremanen ondorio negatiboak murrizteko erabiltzen da, abstinentzia derrigorrezkoa izan gabe, onartuz horretarako gai edo prest ez dagoen jendeak aldaketa positiboak egin ditzaketela beren buruak eta besteak babesteko.[2][3]

Xiringak trukatzeko programa batek eskaintzen duen zerbitzua.

Hala ere, kalte murrizketa drogen kontsumoaren ondorio kaltegarriak murrizten dituzten planteamenduei aplikatzen zaie gehienbat. Kalteak murrizteko programek drogen kontsumo-maila jakin batzuk saihestezinak direla uste dute, eta drogen kontsumoarekin lotutako ondorio kaltegarriak minimizatzera bideratuta daude. Opioideen epidemiaren testuinguruan, kalteak murrizteko estrategiak osasun-emaitzak hobetzeko eta gaindosien ondoriozko heriotzak murrizteko diseinatuta daude.[4] 2020an, 86 herrialdek programa bat edo gehiago zituzten drogen kontsumoan kalte murrizketaren ikuspegia erabiltzen zutenak, batez ere injekzio-tresna kutsatuak erabiltzearen ondorioz odolaren bidez transmititutako infekzioak murrizteko.[5]

Kale-mailako kaltea murrizteko estrategia askok giza immunoeskasiaren birusaren transmisioa murriztea lortu dute drogak injektatzen dituzten pertsonengan eta sexu-langileengan.[6] GIBaren inguruko heziketak, GIBa detektatzeko analisiek, preserbatiboaren erabilerak eta sexu segurua praktikatzeak asko murrizten dute GIBaz kutsatzeko eta hura transmititzeko arriskua.[6]

Drogen erabilera aldatu

Aisialdiko drogen erabileraren kasuan, kalte murrizketa ikuspegi erabilgarri gisa planteatzen da, eskaria eta eskaintza murrizteko planteamendu konbentzionalagoekin batera.[7] Defendatzaile askok argudiatzen dute lege debekatzaileek jendea kriminalizatu egiten dutela eta kalteak eragiten dituztela; adibidez, droga batzuk erabiltzen dituzten pertsonak behartu egiten dituzte jatorri kriminal ez fidagarrietatik purutasun ezezaguneko drogak eskuratzera prezio altuetan, eta, horrela, gaindosia eta heriotza gertatzeko arriskua handitzen dute.[8] Erowid webguneak informazioa eta esperientziak biltzen eta argitaratzen ditu drogei buruz, hauek erabiltzen dituzten edo erabil ditzaketen pertsonei landare eta gai kimiko psikotropikoen berri emateko.

2013ko irailean, Danimarkan, gizarte-ekimen berezi bat jarri zen martxan, droga-mendekotasuna duten pertsonen legez kanpoko drogen kontsumoaren finantza-zama murrizteko. Michael Lodberg Olsenek, lehenago Danimarkan drogak kontsumitzeko instalazio bat ezarri zuenak, Illegal aldizkariaren sorrera iragarri zuen. Aldizkari hori Kopenhagen eta Vesterbro barrutian drogak kontsumitzen dituzten pertsonek saltzen dute, eta salmenten etekinak drogak erostera bideratu ahal izango dituzte. Olsenek azaldu zuen: «Inork ez du drogazaletasunaren arazoa konpondu, beraz, ez al da hobe jendeak bere drogak horrela erosteko dirua aurkitzea, delinkuentziaren eta prostituzioaren bidez baino?».[9]

Alkohola aldatu

Orokorrean, etxegabeentzako aterpeek alkohola debekatzen dute. 1997an, Torontoko Seaton House lehen etxegabeentzako aterpea bihurtu zen Kanadan alkohola modu kontrolatuan zerbitzatzen zuena. Bertan, bezeroei orduro edalontzi bat ardo zerbitzatzen zitzaien, betiere langileek zehazten bazuten bezeroak ez zeudela mozkorregi alkohola edaten jarraitzeko. Lehenago, etxerik gabe bizi ziren eta alkohol asko kontsumitzen zuten pertsonek kalean geratzea erabakitzen zuten, eta sarri seguruak ez ziren jatorrietako alkohola edaten zuten, hala nola kolutorioak, alkohol antiseptikoa eta produktu industrialak. Seaton House-ko programa Kanadako beste hiri batzuetan jarri da martxan, eta Ottawako programaren inguruan argitaratutako ikerketa baten arabera, bezeroen larrialdi-geletara egindako bisitak eta poliziekin izandako gatazkak %50 murriztu ziren.[10] 2006an Canadian Medical Association Journal aldizkarian argitaratutako ikerketa horren arabera, denbora luzean etxerik gabe bizi diren eta alkohol asko edaten duten pertsonek kontrolatutako alkohol dosiak kontsumitzen dituztenean, murriztu egiten dute alkoholaren kontsumo orokorra. Ikertzaileek aurkitu zuten programan parte hartzen zutenek egunean 46 edaritik 8 edarira murrizten zutela alkoholaren kontsumoa, larrialdi zerbitzuetara egiten zituzten bisitak 13,5etik 8ra jaisten zirela hilean, eta poliziarekin izandako gatazkak 18,1etik 8,8ra.[11][12]

Seattleko larrialdi zerbitzuetarako gune batek[13] Housing First («lehendabizi etxebizitza») programak eskaintzen ditu, kalte murrizketaren eredua erabiltzen dutenak. Washingtongo Unibertsitateko ikertzaileek, larrialdi zerbitzuetarako gune horrekin elkartuta, ikusi zuten etxerik gabeko alkoholikoentzako etxebizitza eta laguntza zerbitzuak ematea kalean uztea baino gutxiago kostatzen zaiela zergadunei. Robert Wood Johnson Fundazioaren Substance Abuse Policy Research Program-ek[14] finantzatutako ikerketaren emaitzak Journal of the American Medical Association aldizkarian agertu ziren 2009ko apirilean.[15]

Alkohol-mendekotasuna murrizteko naltrexona erabil liteke.[16]

Opioideak aldatu

Opioide-mendekotasunak hainbat ondorio ekar ditzake, hala nola GIBaz kutsatzea eta gaindosia. Adikzioa tratatu nahi duten pertsonen kasuan, bi tratamendu-mota daude: medikoa eta jokabidezkoa.[17] Zein tratamendu edo tratamendu konbinazio den eraginkorrena pertsona batetik bestera aldatzen da.[18]

Oraindik zaila da medikuek opioideak errezetatzea sendagaiz lagundutako tratamendurako, nahiz eta opioide-mendekotasuna duten pertsonek emaitza hobeak dituzten horrekin, abstinentzian oinarritutako tratamendu programek baino.[19]

Sendagaiz lagundutako tratamendua aldatu

Sendagaiz lagundutako tratamendua (SLT) legez errezetatutako opioideak edo beste sendagai batzuk errezetatzean datza, askotan eragin luzekoak, legez kanpoko opioideen erabilera gutxitzeko. SLT mota asko daude, besteak beste, opioide-agonista terapia (OAT), non opioide-agonista seguruago bat erabiltzen den, edo opioide-ordezkatze terapia (OOT), opioide-agonista partzialak erabiltzen dituena.[20]

Opioide-agonista terapian metadona bezalako opioide-agonista oso bat erabiltzen da, eta klinika batean egunero hartzen da.[21][22] Iraupen luzeko opioide sintetikoa da, beraz, egunero heroina hainbat aldiz hartu beharrean, metadona egunean behin hartzen da.[18] Dena den, hau desegokia izan daiteke, paziente batzuk ezin direlako klinika batera joan, edo adikzioarekin lotutako estigma saihestu nahi dutelako.[18]

Opioide-ordezkatze terapiak esan nahi du buprenorfina agonista partziala edo buprenorfina/naloxona konbinazio bat erabiltzea. Buprenorfina/naloxona konbinazioak pertsona baten abstinentzia sintomak murriztu ditzake opioideak denbora luzez erabili ondoren horien kontsumoa eteten ari den bitartean.[23] Metadona bidezko tratamenduan ez bezala, buprenorfina hilean behin errezetatu daiteke eta farmazia batean lortu, klinikan beharrean.[24]

OAT/OOT bultzatzen duen printzipioa da programak pertsonaren bizitzan egonkortasuna berrezartzea errazteko duen gaitasuna, eta, aldi berean, abstinentzia-sintoma murriztuak eta drogak hartzeko gogo txikiagoak izaten dituzte; hala ere, ez da efektu euforiko handirik izaten tratamenduaren ondorioz.[21] Praktikan, pazienteen % 40-65ak opioideen abstinentzia osoa mantentzen du OAT jasotzen duten bitartean, eta % 70-95 beren erabilera nabarmen murrizteko gai dira. Aldi berean, legez kanpoko opioideekin lotuta dauden arazo medikoak, psikosozialak eta legalak desagertu edo murriztu egiten dira.[21]

OAT/OOT eskaintzen den toki batzuetan, drogak injektatzen dituzten pertsonentzako osasun arreta ere eskaintzen da, pazienteek askotan trabak pairatzen baitituzte osasun zentro konbentzionaletan.[25][26] Baliotsua da zerbitzu hauek eskaintzea, biztanleria horren premiei erantzuten dietenak, modu honetan larrialdietako bisita desegoki eta ez errentagarriak gutxitzen direlako.[27][28]

Piritramidaren, askapen luzeko hidromorfonaren, dihidroetorfinaren eta OATerako beste substantzia batzuen erabilgarritasunari buruzko ikerketa hainbat fasetan dago herrialde ezberdinetan.[21] 2020an, Vancouverren (Kanada), osasun-agintariak hidromorfona pilulak ematen hasi ziren makina saltzaileetan, fentanilak eta fentanilarekin kutsatutako kaleko drogen gaindosi hilgarrien tasa handiei erantzuteko.[29]

Heroina-mantentze programak aldatu

Herrialde batzuetan, heroina farmazeutikoa eskuratzeko errezeta medikoak ematen zaizkie heroina-mendekotasuna duten pertsonei. Droga horren legez kanpoko erabilerarekin lotutako arazoei aurre egiteko erabili izan da, norbanakoarentzat eta gizartearentzat onura potentzialak baitaude. Frogen arabera, tratamendu mota honek asko hobetu ditzake parte-hartzaileen osasuna eta gizarte egoera, eta, aldi berean, kriminalizazioak, espetxeratzeak eta osasun interbentzioek eragindako kostuak murriztu.[30][31]

Suitzan, heroinaz lagundutako tratamendua osasun-sistema nazionalaren programa bat da. Pare bat dozena gune daude herrialde osoan eta heroina-mendekotasuna duten pertsonek heroina har dezakete inguru kontrolatu batean. Suitzako heroina-mantentze programa osagarri arrakastatsu eta baliotsutzat hartzen da, oro har, legez kanpoko drogen kontsumoak eragindako kalteak minimizatzeari dagokionez.[30] 2008ko erreferendum nazional batean, % 68ak programarekin jarraitzearen alde bozkatu zuen.[32]

Alemaniako heroina-mendekoen azterketa batek frogatu zuen diamorfina metadona baino askoz eraginkorragoa zela pazienteak tratamenduan mantentzeko eta haien osasuna eta gizarte-egoera hobetzeko.[31] Parte hartzaile askok lana aurkitu ahal izan zuten, eta batzuek familiak sortu zituzten, urteetan etxerik gabe egon ondoren. Geroztik, tratamenduarekin jarraitu zuten azterketa pilotuan parte hartu zuten hirietan, harik eta 2009ko maiatzean heroina-mantentze programak osasun sistema nazionalean sartu zituzten arte.[33]

Frogek erakutsi dute metadona-mantentzea ez dela egokia opioide-mendekotasuna duten pertsona guztientzat, eta heroina bideragarria dela, arrakasta tasa berdinak edo hobeak erakutsi baititu.[34]

Naloxona banaketa aldatu

 
Naloxona kit bat.

Naloxona sendagai bat da, opioideen gaindosi bati aurre egiteko erabiltzen dena; adibidez, heroina edo morfina gaindosi bat. Naloxonak opioide molekulak desplazatu egiten ditu garunaren errezeptoreetatik eta gaindosiak eragindako hipobentilazioa alderantzikatzen du, bi eta zortzi minutu artean.[35] Naloxona Munduko Osasun Erakundearen (MOE) «Funtsezko Sendagaien Zerrendan» dago, eta opioideen gaindosiak alderantzikatzeko botika honen eskuragarritasuna eta erabilera gomendatzen ditu.[36]

Opioideen alderantzizko agonista hau banatzen duten programa formalak probatu eta inplementatu egin dira. Ezarritako programek naloxona banatzen diete, MOEren gutxieneko estandarren arabera, drogak kontsumitzen dituzten pertsonei eta haien kideei, senideei, poliziei, espetxeei eta beste batzuei. Ikerlan askok babesten dute naloxonan oinarritutako interbentzioen eraginkortasuna gaindosien ondoriozko heriotzak murrizteko.[37][38] Eraginkortasun hori «ebaluazio errealista» batean azaldu da. Ebaluazio horretan, begirale efektuaren, identitate sozialaren teoriaren eta trebetasunen prestakuntzaren eraginkortasuna azaldu zen. Prestakuntza unibertsal horrek identitate soziala eta taldeko arauak sostengatzen ditu, eta ondorioz kideen arteko interbentzio arrakastatsuak bermatzen ditu. Estigmak eta jarrera estigmatizatzaileek naloxonan oinarritutako interbentzioen eraginkortasuna murriztu zuten.[39]

2017ko ikerketa baten arabera, opioide-gaindosia izateko arriskua zuten pertsonek, nahiz eta naloxona eskuragarri izan, ez zuten arrisku gehiagorik hartzen drogak kontsumitzerakoan.[40]

Psikodelikoak aldatu

Zendo proiektuak terapia psikodelikoaren printzipioak erabiltzen ditu leku seguruak eta laguntza emozionala emateko hainbat jaialditan esperientzia zailak dituzten pertsonentzat, medikuak edo polizia tartean sartu gabe.[41]

Marihuana aldatu

Drogen eta Adikzioaren Europako Behatokiak (ingelesezko siglak: EMCDDA) arazo gisa adierazten du marihuana edukitzeak espetxe-zigorrak ekartzea. Izan ere, droga hau kontsumitzen duten pertsonen kontrako zigorren ondorioak (enplegu-aukerei kalte egitea, eskubide zibilei eragitea[42] eta harreman pertsonalak okertzea) drogak berak eragindako kalteak baino kaltegarriagoak dira.[43]

Marihuanari buruzko legeak betearazteko modua oso selektiboa da, baita diskriminatzailea ere. Estatistikek erakusten dute gizarte-egoera ahulean daudenek, etorkinek eta gutxiengo etnikoek atxilotze-tasa nabarmen handiagoak dituztela.[43] Drogak despenalizatzeak, esaterako, marihuana kopuru txikiak edukitzea eta agian erabilera pertsonalerako haztea baimentzeak, kalte horiek arinduko lituzke.[43] Despenalizazioa aplikatu den lekuetan, hala nola Australian, Estatu Batuetako zenbait estatutan, Portugalen eta Herbehereetan, marihuanaren erabilera-tasan ondorio kaltegarri oso txikiak ikusi dira.[43] Erabilera handiagoaren ebidentziarik ezak adierazten du politika aldaketa horrek ez duela marihuanarekin lotutako kalteen gaineko ondorio kaltegarririk, eta, aldi berean, legearekin lotutako kostuak murrizten dituela.[43]

Estimulatzaileak aldatu

Droga eta Delituen Aurkako Nazio Batuen Bulegoak hala dio: «Alkohol edo opioide erabilera nahasmenduak dituzten pertsonen tratamendu-eredu medikoak mundu osoan ondo onartuta eta ezarrita dauden bitartean, herrialde gehienetan ez dago iraupen luzeko eredu mediko paralelorik estimulatzaile erabilera nahasmenduak dituzten pertsonentzat».[44] Estimulatzaile erabiltzaileak alde batera uzteak lotura handia izan du sistemikoko zapaldutako taldeen artean estimulatzaileek duten ospearekin, hala nola metanfetaminaren kontsumoa pertsona gay eta transgeneroen artean, eta crack kokainaren kontsumoa pertsona beltzen artean.[45][46] Crack epidemiak, Estatu Batuetan, desberdintasuna erakusten du crack kokainaren eta heroina kontsumitzaileen epaien luzeren artean. Crack erabiltzaileak denbora luzeagoan dira espetxeratuak heroina kontsumitzen dutenak baino. 2012. urtean, crack kokainarengatik espetxeratutakoen % 88 afro-amerikarrak ziren.[47]

Tratamendurako eredu medikorik ez dagoen arren, kalteak murrizteko taldeek gero eta ardura handiagoa hartu dute estimulatzaile erabiltzaileen beharrei erantzuteko. Jim Duffyk, Smoke Works Boston-en sortzaileetako batek, uste du xiringa-trukatzeek izen okerra dutela eta estimulatzaile erabiltzaileei lagundu diezaieketen baliabideak izaten dituztela, baina injekziorik gabeko drogen erabiltzaile askok ez dituzte ezagutzen. Duffyk uste du horrelako erakundeek izena aldatu behar dutela estimulatzaileak ongi etorriak direla eta zerbitzuak dituztela erakusteko.[48][49]

Estimulatzaile erabiltzaileek gero eta arrisku handiagoa dute opioideen gaindosia jasateko 2006tik. Izan ere, drogen ekoizleek estimulatzaileei fentanila gehitzen diete, baina kontsumitzaileei estimulatzailea soilik izango balitz bezala saltzen diete.[50]

Tabakoa aldatu

Tabakoaren kalteen murrizketak tabakoaren kontsumoarekin lotutako osasun-arriskuak murrizteko ekintzak deskribatzen ditu. Neurri horietako batzuk hauek dira: zigarro seguruagoetara aldatzea (mundrun gutxiago dutenak), snusera edo tabako bustira aldatzea, edo tabakorik ez duen nikotina produktu bat erabiltzea. Azken urteotan, tabakoa erretzeari uzteko zigarreta elektronikoak gero eta gehiago erabiltzeak, epe luzerako segurtasuna ziurtasunik gabe mantentzen bada ere, etengabeko eztabaida piztu du osasun medikoaren eta publikoaren artean. Gehiago jakin arte erabilera oro murriztu eta moteldu nahi dutenen eta kalteak murrizteko ikuspegi baliagarritzat hartzen dituztenen artean eztabaidak daude, kalteak murriztearen aldekoak zigarreta elektronikoen arriskuak tabakoaren kontsumoaren berdinak izateko probabilitate gutxi dutela baitiote.[51] Tabakoaren kalteen murrizketan tabako-produktuen ordezko gisa duten erabilgarritasuna ez dago argi,[52] baina tabakoarekin lotutako heriotza eta gaixotasunak gutxitzeko ahaleginean, estrategiaren parte izateko potentziala dute.[53]

Kalte murrizketan oinarritutako estrategia eztabaidagarria da: tabakoaren kalteen murrizketaren aldekoek baieztatzen dute banakako erabiltzailearentzako osasun-arriskua gutxitzeak merezi duela, eta biztanlerian nabaritzen dela, tabakoarekin lotutako gaixotasun eta heriotza gutxiagotan.[54] Aurkariek argudiatu dute kalte murrizketaren alderdi batzuek tabakoaren etetea eta abstinentzia eragozten dutela eta jendeak tabako produktuak erabiltzen hastea areagotu dezaketela.[55][56] Hala ere, Erresuma Batuan eta Frantzian 2013tik 2015era egindako inkesten arabera, erretzearen ordeko aukera seguruagoak izateak zerikusia du tabakoaren prebalentzia gutxitzearekin eta tabakismoa etetearekin.[57][58] Japonian, zigarroen salmentak % 32 gutxitu dira berotutako tabako-produktuak sartu zirenetik.[59]

Erabiltzeko moduak eta praktikak aldatu

Xiringak trukatzeko programak aldatu

 
Erabilitako xiringak modu seguruan uzteko ontzia komun publiko batean, Caernarfonen, Galesen.

Legez kanpoko droga batzuk erabiltzerakoan xiringa hipodermikoak erabiltzen dira. Eremu batzuetan, errezeta bidez bakarrik daude eskuragarri. Erabilgarritasuna mugatua denean, heroina eta beste droga batzuk erabiltzen dituzten pertsonek xiringak partekatu eta behin baino gehiagotan erabiltzen dituzte, edo jokabide ez-seguruetan parte hartzen dute, hala nola, flashblood. Ondorioz, GIB edo C hepatitisa bezalako infekzioak pertsonatik pertsonara zabal daitezke, infektatutako odolez kutsatutako xiringak berrerabiliz.[60]

Xiringak trukatzeko programen (XTP) ebaluazio ugarietan frogatu da xiringa garbiak eskuragarriagoak diren eremuetan legez kanpoko drogen kontsumoa ez dela beste eremu batzuetan baino handiagoa. Xiringak trukatzeko programek % 33 murriztu dute GIBaren intzidentzia New Haven hirian eta % 70 New Yorken.[61]

XTPen aurkakotasunak drogen kontsumoa handitzearen beldurra barne hartzen duen arren, ikerketek erakutsi dute ez dutela droga-kontsumoa handitzen ez erabiltzaileen artean, ez komunitate baten barruan ere.[62] Era berean, XTPek adikzioen tratamendu-zentroetan sartzea handitzen du, aholkularitza eskaintzen du, etxebizitzarako laguntza ematen du eta erabiltzaileei sendatzeko bidea hasten laguntzen die, konfiantzazko langileen lanari bidez.[63] Gainera, xiringa bat jasotzeko xiringa bat uztea eskatzen duten XTPek, leku publikoetan baztertutako xiringa kopurua izugarri murrizten laguntzen dute. AEBetako CDC eta NIH osasun publikoko agentziek uste dute XTPak alderdi erabakigarria direla opioideen krisiari aurre egiteko.[64][65]

Gainbegiratutako injekzio guneak aldatu

 
Gainbegiratutako injekzio gunea Estrasburgon.

2009. urtearen amaieran, 92 injekzio-instalazio zeuden profesionalki gainbegiratuta munduko 61 hiritan.[66]

Gainbegiratutako injekzio guneen kritikoek diote drogen kontsumoa ahalbidetzen eta areagotzen dutela. Ordea, 2014ko datuek iradoki zuten injekzio-gune seguruek gaindosiak murriztu zitzaketela eta, aldi berean, ez zutela droga kontsumitzaileen kopurua handitu.[67] Drogen eta Adikzioaren Europako Behatokiak (ingelesezko siglak: EMCDDA) 2010eko apiriletik aurrera egindako azken berrikuspen sistematikoak ere ez zuen inolako frogarik aurkitu drogak kontsumitzeko guneek «drogen kontsumoa sustatu, tratamenduen hasiera atzeratu edo tokiko drogen merkatuen arazoak larriagotu» zitzakeen kezkei eusteko.[66]

EMCDDAren berrikuspenak adierazi zuenez, instalazioen ondorioei buruzko ikerketek «erronka metodologikoei aurre egin behar diete tokiko politika zabalagoaren edo aldaketa ekologikoen ondorioak kontuan hartuta». Hala ere, ondorioztatu zuten «instalazioak beren xede-biztanleriara iristen direla eta berehalako hobekuntzak ematen dituztela, drogak injektatzen dituztenen higiene eta segurtasun baldintza hobeagoen bidez». Gainera, «injekzio-instalazio seguruagoen eskuragarritasunak ez du droga-kontsumoaren maila handitzen, ez eta kontsumo-eredu arriskutsuak ere, eta ez du ekartzen drogak eskuratzeko delitu-tasa handiagorik». Gune hauen erabilera, berriz, «norbanakoek jakinarazitako arrisku murrizketekin lotuta dago» eta «desintoxikazio- eta tratamendu-zerbitzuak ugaritzearekin».[66]

Bederatzi urteko epean, Sydneyko MSIC guneak 3.426 gertaera kudeatu zituen, gaindosiarekin zerikusia zutenak, eta ez zen hildako bakar bat ere izan.

Hornidura seguruagoa aldatu

Hornidura seguruagoak emateko programek sendagaiak errezetatzen dituzte (estimulatzaileak, opioideak eta bentzodiazepinak barne) gaindosia izateko arrisku handia duten pertsonentzat. Aukera seguruagoa eman nahi zaie legez kanpoko drogei, fentanil maila altuak eta beste produktu kimiko arriskutsu batzuk dauzkatenei.[68] Programa hauen egitura malguagoa da opioide-agonista terapia baino.[68] Programa hauek ematen dituzten sendagaiek intoxikazioa eragin dezakete, metadonak edo buprenorfinak ez bezala.[69]

Drogen analisiak aldatu

Drogak aztertzeko zerbitzuek droga ilegalen analisiak egiten dituzte, beren osagaiak zeintzuk diren jakiteko eta beste substantzia batzuekin aizunduta ez daudela ziurtatzeko.[3]

Etxebizitza eta lanpostuak aldatu

Kalte murrizketa praktika bat da baldintza moduan abstinentzia eskatzen ez duten etxebizitzak eta lanpostuak eskaintzea drogak kontsumitzen dituzten pertsonei.[3]

Informazioa eskaintzea aldatu

Drogak modu seguruagoan erabiltzeko informazioa ematea kalte murrizketaren zati garrantzitsu bat da.[3]

Euskal Herrian aldatu

1991tik EAEko Osasun Sailak xiringak trukatzeko programa (XTP) bat du abian. Xiringak trukatzeaz gain, osasun arloko langileek heziketa eskaintzen die erabiltzaileei.[70]

Bilbon, 2003tik, drogen kontsumo segururako gune bat dago.[71][72] Hainbat zerbitzu eskaintzen dituzte, hala nola, heroina edo kokaina modu seguruagoan erabiltzeko aretoak, drogen analisiak eta xiringak trukatzeko programa.[72] Bertan 2010. urtera arte gertatutako 120 gaindosien ondorioz ez da heriotzarik egon, langileen esku-hartzearengatik.[73]

Horrez gain, 1998an sortu zen Ai Laket!! elkarteak drogen analisiak egiten ditu, drogen purutasuna ziurtatzeko eta kontsumitzaileek drogak modu seguruan hartzeko, beste hainbat ekintzen artean.[74]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Ingelesez) Smith, Christopher. (2016). Critical Approaches to Harm Reduction: Conflict, Institutionalization, (de- )politicization, and Direct Action. Nova Science Publishers, Incorporated ISBN 978-1-63484-878-7. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  2. ↑ (Ingelesez) «What Is Harm Reduction?» Open Society Foundations (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  3. ↑ a b c d (Ingelesez) «What is Harm Reduction?» Harm Reduction International (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  4. ↑ (Ingelesez) Kolodny, Andrew; Courtwright, David T.; Hwang, Catherine S.; Kreiner, Peter; Eadie, John L.; Clark, Thomas W.; Alexander, G. Caleb. (2015-03-18). «The Prescription Opioid and Heroin Crisis: A Public Health Approach to an Epidemic of Addiction» Annual Review of Public Health 36 (1): 559–574.  doi:10.1146/annurev-publhealth-031914-122957. ISSN 0163-7525. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  5. ↑ (Ingelesez) The Global State of Harm Reduction in 2020. Harm Reduction International.
  6. ↑ a b (Ingelesez) Rekart, Michael L. (2005-12). «Sex-work harm reduction» The Lancet 366 (9503): 2123–2134.  doi:10.1016/S0140-6736(05)67732-X. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  7. ↑ (Ingelesez) Marlatt, G. Alan. (1998). Harm Reduction: Pragmatic Strategies for Managing High-Risk Behaviors. Guilford Publications ISBN 978-1-57230-825-1. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  8. ↑ (Ingelesez) Inciardi, James A.; Harrison, Lana D. (2000). Harm reduction: national and international perspectives. Thousand Oaks, California.
  9. ↑ (Ingelesez) Boffey, Daniel. (2013-09-07). «Dane launches street magazine to help drug users fund their habit» The Guardian (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  10. ↑ (Ingelesez) McKeen, Scott. (2007-03-07). «'Wet' shelter needs political will: Toronto project could serve as model for Edmonton» Edmonton Journal.
  11. ↑ (Ingelesez) Podymow, T.. (2006-01-03). «Shelter-based managed alcohol administration to chronicallyhomeless people addicted to alcohol» Canadian Medical Association Journal 174 (1): 45–49.  doi:10.1503/cmaj.1041350. ISSN 0820-3946. PMID 16389236. PMC PMC1319345. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  12. ↑ (Ingelesez) Patrick, Kelly. (2006-01-07). «The drinks are on us at the homeless shelter: Served every 90 minutes: Managed alcohol program reduces drinking» National Post.
  13. ↑ (Ingelesez) «Supportive Housing» DESC 2016-03-05 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  14. ↑ (Ingelesez) «SAPRP Project: Housing First: Evaluation of Harm Reduction Housing for Chronic Public Inebriates» SAPRP 2010-07-29 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  15. ↑ (Ingelesez) Larimer, Mary E.. (2009-04-01). «Health Care and Public Service Use and Costs Before and After Provision of Housing for Chronically Homeless Persons With Severe Alcohol Problems» JAMA 301 (13): 1349.  doi:10.1001/jama.2009.414. ISSN 0098-7484. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  16. ↑ (Ingelesez) Volpicelli, Joseph R.. (1992-11-01). «Naltrexone in the Treatment of Alcohol Dependence» Archives of General Psychiatry 49 (11): 876.  doi:10.1001/archpsyc.1992.01820110040006. ISSN 0003-990X. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  17. ↑ (Ingelesez) Veilleux, Jennifer C.; Colvin, Peter J.; Anderson, Jennifer; York, Catherine; Heinz, Adrienne J.. (2010-03). «A review of opioid dependence treatment: Pharmacological and psychosocial interventions to treat opioid addiction» Clinical Psychology Review 30 (2): 155–166.  doi:10.1016/j.cpr.2009.10.006. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  18. ↑ a b c (Ingelesez) Dixon, David W.. (2023-04-04). Opioid Abuse Treatment & Management: Medical Care. Medscape (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  19. ↑ (Ingelesez) McCarty, Dennis; Priest, Kelsey C.; Korthuis, P. Todd. (2018-04-01). «Treatment and Prevention of Opioid Use Disorder: Challenges and Opportunities» Annual Review of Public Health 39 (1): 525–541.  doi:10.1146/annurev-publhealth-040617-013526. ISSN 0163-7525. PMID 29272165. PMC PMC5880741. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  20. ↑ (Ingelesez) Noble, Florence; Marie, Nicolas. (2019-01-18). «Management of Opioid Addiction With Opioid Substitution Treatments: Beyond Methadone and Buprenorphine» Frontiers in Psychiatry 9  doi:10.3389/fpsyt.2018.00742. ISSN 1664-0640. PMID 30713510. PMC PMC6345716. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  21. ↑ a b c d (Ingelesez) National Evaluation of Pharmacotherapies for Opioid Dependence (NEPOD). Australian Government (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  22. ↑ (Ingelesez) Soyka, Michael; Franke, Andreas G. (2021-09-19). «Recent advances in the treatment of opioid use disorders–focus on long-acting buprenorphine formulations» World Journal of Psychiatry 11 (9): 543–552.  doi:10.5498/wjp.v11.i9.543. ISSN 2220-3206. PMID 34631459. PMC PMC8474991. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  23. ↑ (Ingelesez) «Suboxone Effects» American Addiction Centers Editorial Staff 2021-03-09 (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  24. ↑ (Ingelesez) Opioid Agonist Treatment (OAT): The Gold Standard for Opioid Use Disorder Treatment. Drug Policy Alliance (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  25. ↑ (Ingelesez) Islam, M. Mofizul; Topp, Libby; Day, Carolyn A.; Dawson, Angela; Conigrave, Katherine M.. (2012-03). «The accessibility, acceptability, health impact and cost implications of primary healthcare outlets that target injecting drug users: A narrative synthesis of literature» International Journal of Drug Policy 23 (2): 94–102.  doi:10.1016/j.drugpo.2011.08.005. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  26. ↑ (Ingelesez) Mofizul Islam, M.; Topp, Libby; Day, Carolyn A.; Dawson, Angela; Conigrave, Katherine M.. (2012-03). «Primary healthcare outlets that target injecting drug users: Opportunity to make services accessible and acceptable to the target group» International Journal of Drug Policy 23 (2): 109–110.  doi:10.1016/j.drugpo.2011.11.001. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  27. ↑ (Ingelesez) Harris, Hobart W.. (2002-11-01). «Care of Injection Drug Users With Soft Tissue Infections in San Francisco, California» Archives of Surgery 137 (11): 1217.  doi:10.1001/archsurg.137.11.1217. ISSN 0004-0010. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  28. ↑ (Ingelesez) Pollack, Harold A.; Khoshnood, Kaveh; Blankenship, Kim M.; Altice, Frederick L.. (2002-05). «The impact of needle exchange-based health services on emergency department use» Journal of General Internal Medicine 17 (5): 341–348.  doi:10.1007/s11606-002-0037-2. ISSN 0884-8734. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  29. ↑ (Ingelesez) Turvill, William. (2020-02-17). «Opioid vending machine opens in Vancouver» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  30. ↑ a b (Ingelesez) Canada, Senate of. «Special Senate Committee on Illegal Drugs (37th Parliament, 1st Session)» SenCanada (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  31. ↑ a b (Ingelesez) Haasen, Christian; Verthein, Uwe; Degkwitz, Peter; Berger, Juergen; Krausz, Michael; Naber, Dieter. (2007-07). «Heroin-assisted treatment for opioid dependence: Randomised controlled trial» British Journal of Psychiatry 191 (1): 55–62.  doi:10.1192/bjp.bp.106.026112. ISSN 0007-1250. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  32. ↑ (Ingelesez) «Swiss to agree heroin scheme but say no to dope» SWI swissinfo.ch 2008-11-30 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  33. ↑ (Ingelesez) «Europe: German Parliament Approves Heroin Maintenance» stopthedrugwar.org (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  34. ↑ (Ingelesez) «Prescribing heroin: what is the evidence?» Joseph Rowntree Foundation 2006-02-09 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  35. ↑ (Ingelesez) «About Naloxone» Naloxone Info 2014-03-14 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  36. ↑ (Ingelesez) «Guidelines for the psychosocially assisted pharmacological treatment of opioid dependence» www.who.int (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  37. ↑ (Ingelesez) Mueller, Shane R.; Walley, Alexander Y.; Calcaterra, Susan L.; Glanz, Jason M.; Binswanger, Ingrid A.. (2015-04). «A Review of Opioid Overdose Prevention and Naloxone Prescribing: Implications for Translating Community Programming into Clinical Practice» Substance Abuse 36 (2): 240–253.  doi:10.1080/08897077.2015.1010032. ISSN 0889-7077. PMID 25774771. PMC PMC4470731. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  38. ↑ (Ingelesez) McDonald, Rebecca; Strang, John. (2016-07). «Are take‐home naloxone programmes effective? Systematic review utilizing application of the Bradford Hill criteria» Addiction 111 (7): 1177–1187.  doi:10.1111/add.13326. ISSN 0965-2140. PMID 27028542. PMC PMC5071734. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  39. ↑ (Ingelesez) Miller, Nicole M.; Waterhouse-Bradley, Bethany; Campbell, Claire; Shorter, Gillian W.. (2022-12). «How do naloxone-based interventions work to reduce overdose deaths: a realist review» Harm Reduction Journal 19 (1)  doi:10.1186/s12954-022-00599-4. ISSN 1477-7517. PMID 35197057. PMC PMC8867850. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  40. ↑ (Ingelesez) Jones, Jermaine D.; Campbell, Aimee; Metz, Verena E.; Comer, Sandra D.. (2017-08). «No evidence of compensatory drug use risk behavior among heroin users after receiving take-home naloxone» Addictive Behaviors 71: 104–106.  doi:10.1016/j.addbeh.2017.03.008. PMID 28325710. PMC PMC5449215. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  41. ↑ (Ingelesez) «Zendo Project: Psychedelic Harm Reduction» Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies - MAPS (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  42. ↑ (Ingelesez) «Fact sheet: Impact of drug convictions on individual lives» King County Bar Association (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  43. ↑ a b c d e (Ingelesez) Wayne Hall, Wayne; Fischer, Benedikt. «Harm reduction policies for cannabis» EMCDDA (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  44. ↑ (Ingelesez) Treatment of stimulant use disorders: current practices and promising perspectives. United Nations Office on Drugs and Crime.
  45. ↑ (Ingelesez) Mangia, Jim. (2020-01-22). «Opinion | Gay Men Are Dying From a Crisis We’re Not Talking About» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  46. ↑ (Ingelesez) Urell, Aaryn. (2019-12-09). «Crack vs. Heroine Project: Racial Double Standard in Drug Laws Persists Today» Equal Justice Initiative (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  47. ↑ (Ingelesez) Taxy, S.; Samuels, J.; Adams, W. (2015). Drug offenders in federal prison: Estimates of characteristics based on linked data. Washington, DC: US Department of Justice, Office of Justice Programs, Bureau of Justice Statistics.
  48. ↑ (Ingelesez) Farah, Troy. (2022-10-31). «Why People Are Still Shooting Drugs They'd Rather Smoke» Filter (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  49. ↑ (Ingelesez) Ludwig, Mike. (2022-02-11). «No, Biden Is Not Handing Out Crack Pipes. Here’s Why Activists Do.» Truthout (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  50. ↑ Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2008-07-25). «Nonpharmaceutical fentanyl-related deaths--multiple states, April 2005-March 2007» MMWR. Morbidity and mortality weekly report 57 (29): 793–796. ISSN 1545-861X. PMID 18650786. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  51. ↑ (Ingelesez) Farsalinos, Konstantinos; LeHouezec, Jacques. (2015-09). «Regulation in the face of uncertainty: the evidence on electronic nicotine delivery systems (e-cigarettes)» Risk Management and Healthcare Policy: 157.  doi:10.2147/RMHP.S62116. ISSN 1179-1594. PMID 26457058. PMC PMC4598199. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  52. ↑ (Ingelesez) Drummond, M. Bradley; Upson, Dona. (2014-02). «Electronic Cigarettes. Potential Harms and Benefits» Annals of the American Thoracic Society 11 (2): 236–242.  doi:10.1513/AnnalsATS.201311-391FR. ISSN 2329-6933. PMID 24575993. PMC PMC5469426. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  53. ↑ (Ingelesez) Cahn, Zachary; Siegel, Michael. (2011-02). «Electronic cigarettes as a harm reduction strategy for tobacco control: A step forward or a repeat of past mistakes?» Journal of Public Health Policy 32 (1): 16–31.  doi:10.1057/jphp.2010.41. ISSN 0197-5897. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  54. ↑ (Ingelesez) Rodu, Brad; Godshall, William T. (2006). «Tobacco harm reduction: an alternative cessation strategy for inveterate smokers» Harm Reduction Journal 3 (1): 37.  doi:10.1186/1477-7517-3-37. PMID 17184539. PMC PMC1779270. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  55. ↑ (Ingelesez) Sumner, Walton. (2005-12). «Permissive nicotine regulation as a complement to traditional tobacco control» BMC Public Health 5 (1)  doi:10.1186/1471-2458-5-18. ISSN 1471-2458. PMID 15730554. PMC PMC554785. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  56. ↑ (Ingelesez) Tomar, Scott; Fox, Brion; Severson, Herbert. (2008-12-23). «Is Smokeless Tobacco Use an Appropriate Public Health Strategy for Reducing Societal Harm from Cigarette Smoking?» International Journal of Environmental Research and Public Health 6 (1): 10–24.  doi:10.3390/ijerph6010010. ISSN 1660-4601. PMID 19440266. PMC PMC2672338. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  57. ↑ (Ingelesez) «Use of electronic cigarettes (vapourisers) among adults in Great Britain» Action on Smoking and Health (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  58. ↑ (Frantsesez) «Résultats - OFDT» www.ofdt.fr (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  59. ↑ (Ingelesez) «Burning Issues: The Global State of Tobacco Harm Reduction 2020» Global State of Tobacco Harm Reduction (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  60. ↑ (Ingelesez) Jr, Donald G. McNeil. (2010-07-12). «Desperate Addicts Inject Others’ Blood» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  61. ↑ (Ingelesez) Hilton, B. Ann; Thompson, Ray; Moore-Dempsey, Laura; Janzen, Randy G.. (2001-02-28). «Harm reduction theories and strategies for control of human immunodeficiency virus: a review of the literature» Journal of Advanced Nursing 33 (3): 357–370.  doi:10.1046/j.1365-2648.2001.01672.x. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  62. ↑ (Ingelesez) Loue, Sana; Lurie, Peter; Lloyd, Linda S.. (1995). «Ethical Issues Raised by Needle Exchange Programs» Journal of Law, Medicine & Ethics 23 (4): 382–388.  doi:10.1111/j.1748-720X.1995.tb01383.x. ISSN 1073-1105. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  63. ↑ (Ingelesez) Clarke, Kris; Harris, Debra; Zweifler, John A.; Lasher, Marc; Mortimer, Roger B.; Hughes, Susan. (2016-07-28). «The Significance of Harm Reduction as a Social and Health Care Intervention for Injecting Drug Users: An Exploratory Study of a Needle Exchange Program in Fresno, California» Social Work in Public Health 31 (5): 398–407.  doi:10.1080/19371918.2015.1137522. ISSN 1937-1918. PMID 27167664. PMC PMC5129746. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  64. ↑ (Ingelesez) «Understanding Drug Use and Addiction DrugFacts» National Institute on Drug Abuse 2018-06-06 (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  65. ↑ (Ingelesez) «Determination of Need for Syringe Services Programs | CDC» www.cdc.gov 2022-03-02 (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  66. ↑ a b c (Ingelesez) Dolan, Kate; Kimber, Jo; Fry, Craig; Fitzgerald, John; McDonald, David; Trautmann, Franz. (2000-09). «Drug consumption facilities in Europe and the establishment of supervised injecting centres in Australia» Drug and Alcohol Review 19 (3): 337–346.  doi:10.1080/713659379. ISSN 0959-5236. (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  67. ↑ (Ingelesez) Potier, Chloé; Laprévote, Vincent; Dubois-Arber, Françoise; Cottencin, Olivier; Rolland, Benjamin. (2014-12). «Supervised injection services: What has been demonstrated? A systematic literature review» Drug and Alcohol Dependence 145: 48–68.  doi:10.1016/j.drugalcdep.2014.10.012. (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  68. ↑ a b (Ingelesez) «Safer supply: Prescribed medications as a safer alternative to toxic illegal drugs» www.canada.ca (Government of Canada) 2021-07-22 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  69. ↑ (Ingelesez) Joseph, Andrew. (2022-09-21). «‘This program’s really saved us’: As Canada offers safer opioids to curb overdoses, will U.S. follow?» STAT (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  70. ↑ «GIBa prebenitzeko xiringak trukatzeko programa Euskadiko farmazia komunitarioetan» Osasungoa Euskalduntzeko Erakundea (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  71. ↑ Agirrezabal, Aitor. (2021-02-02). «Drogen kontsumo gainbegiratua: arrisku eta mendekotasunari aurre» naiz: (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  72. ↑ a b Brea, Unai. (2022-05-08). «“Gaur egun heroina gutxi dagoela esanagatik, errealitatea bestelakoa da”» Argia (Noiz kontsultatua: 2023-07-18).
  73. ↑ (Frantsesez) «A Bilbao, une salle de consommation accueille depuis sept ans les toxicomanes» Le Monde.fr 2010-09-24 (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).
  74. ↑ (Gaztelaniaz) Programa testing. Ai Laket!! (Noiz kontsultatua: 2023-07-15).

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalte_murrizketa&oldid=9512897"(e)tik eskuratuta