Hiru
3 (hiru) zenbaki eta digitu bat da. 2 ondoren eta 4 aurretik datorren zenbaki arrunta da. Zenbaki lehen bakoiti txikiena eta zenbaki karratu baten aurreko lehen bakarra da. Erlijio edo kulturan esanahia du gizarte askotan..
| 3 | |
|---|---|
| Kardinala | 3 hiru |
| Ordinala | 3. hirugarren |
| Zenbaki-sistema | hirutar |
| Faktorizazioa | Zenbaki lehena |
| Zatitzailea(k) | 1, 3 |
| Aurrizkiak | tri- (Grekotik) tre-/ter- (Latinetik) |
| Beste sistema batzuetan | |
| Erromatarra | III |
| Bitarra | 112 |
| Hirutarra | 103 |
| Lautarra | 34 |
| Bostarra | 35 |
| Seitarra | 36 |
| Zortzitarra | 38 |
| Hamabitarra | 312 |
| Hamaseitarra | 316 |
| Hogeitarra | 320 |
| Hogeitamaseitarra | 336 |
Matematika aldatu
Matematikan 3 hurrengoa da:
- π (3,1415...) eta e (2,71828..) ren hurbilketak (ez oso zuzenak) estimazio azkarrak egiterakoan.
- plano bat eta zirkulu bat zehazteko behar den puntu ez-kolineal kopurua .
- Lehenengo zenbaki lehen bakoitia eta bigarren zenbaki lehen txikiena.
- Lehen Fermat lehena ( 22n + 1 ).
- Lehen Mersenne lehena ( 2n − 1 ).
- Bigarren Sophie Germain lehena .
- bigarren Mersenne berretzaile lehena.
- bigarren faktorial lehena ( 2! + 1 ).
- bigarren Lucas lehena .
- bigarren zenbaki triangeluarra . Zenbaki triangeluar lehen bakarra da.
- behin soilik agertzen den laugarren Fibonacci zenbakia eta segidako bosgarrena.
- poligono sinple batek (bere burua ebakitzen ez duena) izan dezakeen ertz kopuru txikiena.
- n !-1 eta n !+1 lehenak izatea betetzen duen n zenbaki ezagun bakarra.
Hiru da karratu perfektu bat baino bat gutxiago den lehen bakarra. Beste edozein n2 − 1 erako zenbaki, n zenbaki arrunt baterako ez da lehena, (n − 1)(n + 1) moduan faktorizatu daitekeelako. Hau 3rentzat ere egia da ( n = 2 ), baina kasu honetan faktore txikiena 1 da. n 2 baino handiagoa bada, n − 1 eta n + 1 1 baino handiagoak dira eta, beraz, haien biderketa ez da lehena.
Zenbaki arrunt bat hiruz zatigarria da 10 oinarrian dituen zifren batura 3z zatigarria bada. Adibidez, 21 zenbakia hiruz zatigarria da (3 bider 7 baita) eta bere zifren batura 2 + 1 = 3 da. Horregatik, hiruz zatigarria den edozein zenbakiren simetrikoa (edo, hain zuzen ere, bere zifren edozein permutazio) ere hiruz zatigarria da. Adibidez, 1368 eta bere simetrikoa 8631 biak hiruz zatigarriak dira (eta 1386, 3168, 3186, 3618, etab. ). Ikusi Zatigarritasun-araua ere. Honek 10 oinarrian eta hiruz zatituz hondarra 1 duten zenbakien oinarrian funtzionatzen du.
Bost solido platonikoetatik hiruk aurpegi triangeluarrak dituzte: tetraedroa, oktaedroa eta ikosaedroa . Gainera, bost solido platonikoetatik hiruk hiru aurpegi elkartzen diren erpinak dituzte : tetraedroa, hexaedroa ( kuboa ) eta dodekaedroa . Gainera, hiru poligono mota ezberdinek baino ez dituzte osatzen bost solido platonikoen aurpegiak : triangelua, karratua eta pentagonoak .
4×4 panmagic karratu bereizi baino ez daude.
Pitagorasen eta Pitagorikoen eskolaren arabera, zeinak hiruri hirukotea deitzen dioten,3 zifra guztien artean nobleena da, lehenago dauden termino guztien batura bera izatea betetzen duen zenbaki bakarra baita eta lehenago dauden terminoen baturari bera geituta, hauen produktua berdintzen duen zenbaki bakarra baita[1].
Angeluaren trisekzioa antzinateko hiru problema ospetsuetako bat izan zen.
Gaussek frogatu zuen zenbaki oso bakoitza gehienez 3 zenbaki triangeluarren batura dela.
Zenbaki-sistemak aldatu
Zenbait frogak iradokitzen dute lehen gizakiak "bat, bi, hiru" eta gerora "asko" zenbaketa-mugak deskribatzeko zenbaketa-sistemak erabili izan zituela. Lehen herriek hitz bat zuten bat, bi eta hiruren kantitateak deskribatzeko, baina haratagoko edozein kantitate "Asko" idatziz besterik ez zen adierazten. Hau ziurrenik Amazoniako eta Borneoko oihan sakonak bezalako eskualde desberdinetako pertsonen artean fenomeno honek duen prebalentzian oinarritzen da, non mendebaldeko zibilizazioaren esploratzaileek indigena horiekin izandako lehen topaketen erregistro historikoak dituzten[2].
Frantziako departamendua aldatu
- Allier departamendua (03)
Oinarrizko kalkulu batzuk aldatu
| Biderketak | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 50 | 100 | 1000 | 10000 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3 × x | 3 | 6 | 9 | 12 | 15 | 18 | 21 | 24 | 27 | 30 | 33 | 36 | 39 | 42 | 45 | 48 | 51 | 54 | 57 | 60 | 63 | 66 | 69 | 72 | 75 | 150 | 300 | 3000 | 30000 |
| Zatiketak | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3 ÷ x | 3 | 1.5 | 1 | 0.75 | 0.6 | 0.5 | 0.428571 | 0.375 | 0.3 | 0.3 | 0.27 | 0.25 | 0.230769 | 0.2142857 | 0.2 | 0.1875 | 0.17647058823529411 | 0.16 | 0.157894736842105263 | 0.15 | |
| x ÷ 3 | 0.3 | 0.6 | 1 | 1.3 | 1.6 | 2 | 2.3 | 2.6 | 3 | 3.3 | 3.6 | 4 | 4.3 | 4.6 | 5 | 5.3 | 5.6 | 6 | 6.3 | 6.6 |
| Esponentzialak | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 3x | 3 | 9 | 27 | 81 | 243 | 729 | 2187 | 6561 | 19683 | 59049 | 177147 | 531441 | 1594323 | 4782969 | 14348907 | 43046721 | 129140163 | 387420489 | 1162261467 | 3486784401 | |
| x3 | 1 | 8 | 27 | 64 | 125 | 216 | 343 | 512 | 729 | 1000 | 1331 | 1728 | 2197 | 2744 | 3375 | 4096 | 4913 | 5832 | 6859 | 8000 |
Erreferentziak aldatu
- ↑ Hemenway, Priya. (2005). Divine proportion : Phi in art, nature, and science. Published by Sterling Pub. Co ISBN 1-4027-3522-7. PMC 67616253. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
- ↑ Gribbin, Mary. (2003). Big numbers. Wizard ISBN 1-84046-431-3. PMC 51439132. (Noiz kontsultatua: 2021-11-03).
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q201
Multimedia: 3 (number) / Q201
