Ferry
Ferrya edo transbordadorea bidaiariak edo ibilgailu astunak leku batetik bestera eramaten dituzten ontziak dira[1]. Hiri askotan garraio publikorako erabiltzen dira, aintzirak edo ibaiak zeharkatzeko adibidez. Ferryak pasabide modura ere erabil daitezke, merkeagoak direlako zubiak edo tunelak eraikitzea baino. Herrialde askotan, transbordadore edo anezka hitzak erabiltzen dira bidaia laburrak egiten dituzten ontzietarako, eta ferry hitza erabiltzen da bidaia luzeagoak egiten dituzten ontzi handietarako. Euskal Herrian, Bilbotik Portsmouth-era doan ferrya edo Bizkaia Zubiko anezka daukagu.
Motak aldatu
Ferry-moten sailkapen asko egin daitezke, baina garrantzitsuenak bidaiaren distantzia, ontziaren edukiera eta lastertasunak dira, eta horiek jarraitzen dira hurrengo sailkapenean:
Laster handiko ontziak aldatu
Fast Ferry ere deitua, hauen ezaugarri nagusia abiadura-punta handia izatea da, 25 korapilora heldu daitezkeelako. Kroskobakarrak edo krosko bikoitzak izan daitezke ontzi hauek, haien antzinakoaren arabera. Laster handiko ontzi hauek oso baliagarriak dira Mantxako kanalean, baina gaur egun gero eta gehiago hasi dira erabiltzen katamaranak.
Hidropteroak aldatu
Hidropteroen ezaugarri nagusia, 20 korapilora heltzean, haren kroskoa uretatik irten eta lasterra handitzen du. Ontzi mota hauek Kanariar Uharteetan ohiko ziren, baina gaur egun oso gutxi geratzen dira, katamaranak ordezkatzen ari direlako, nahiz eta erregai gehiago behar duten. Abantaila nagusia da bidaiarientzako merkeagoa eta erosoagoa dela.
RO-PAX aldatu
Ferry mota hau Ro-Ro-ren antzeko ohiko ferry handiak dira, eta bidaiariak nahiz zama gurpilduna eramateko ahalmena dute. Iberiar erdiuharteko Ro-Pax garrantzitsuena Valentziatik Aljeriara doan itsasontzia da.
Katamaranak aldatu
Katamarana bi krosko dituen ontzia da. Eskuarki laster handiko itsasontziak dira. Hori dela eta, Fast Ferry bezala erabiltzen dira gehienbat. Belaontziak nahiz motordun ontziak izan daitezke eta munduan dagoen katamaran enpresarik handiena Stena Line da, Erresuma Batuan operatzen duena. Ontzi hauek 19.638 tona eta 1500 bidaiari eramateko gai dira.
Kable-ontzia aldatu
Distantzia oso laburretan, bidearen bi muturrak lotzen dituen kate edo kable bat erabiltzen duen ferrya da. Eskuarki ibaietan daude, erreakzioko ferryak ur-lasterraren indarra energia-sorburu bezala erabiltzen dutelako. Kasu gehienetan ez dute ez lema, ez motor, ez zubirik.
Euskal Herrian aldatu
Bizkaia Zubia aldatu
Bizkaia zubia Getxoko Areeta auzoa eta Portugalete batzen dituen anezka-zubia da. 1887. eta 1893. urteen artean eraiki zen, ekimen pribatu baten ondorioz. 1893ko uztailaren 28an ireki zen, mota horretako munduko zubien artean lehenengoa. Bizkaia Zubia edo Puente Bizkaia izen ofizialak erabiltzen baditu ere, ohikoak dira beste izen batzuk, "Zubi Esekia" gisa (gaztelaniaz: puente colgante). Egituran esekita dagoen ontzi batek alde batetik besterako bidea egiten du, oinezkoak eta ibilgailuak eramanez. Era horretan, itsasontziek Bilboko itsasadarra zeharkatu dezakete inolako oztoporik gabe. Euskal Herriko Industrializazioaren adibide bat da, Bilboko itsasadarrean dagoen barku trafikoa baimenduz eta, aldi berean, Portugalete eta Getxo batuz. 164 metro luze da eta ontzi esekiak zortzi auto eta hainbat oinezko garraia ditzake. 8 minutuero dabil, urte osoan 05:00 eta 22:00 artean, eta Bilbo Handiko garraio-sistemaren barnean. Goiko aldean oinez igaro ahal izateko bide bat ere badago, 50 metrora kokatua, gaur egun turistentzat irekita dagoena. Funtzionamenduan dagoen mota honetako munduko zubirik zaharrena da.
2006ko uztailaren 13an UNESCOk Gizadiaren Ondare izendatu zuen. Euskal Herriko eraikin indibidual bakarra da kategoria horretan, eta Espainiako Gizateriaren Ondare diren eraikin guztien artean, Industria Iraultzari lotuta dagoen bakarra.
Alberto Palacio ingeniari eta arkitektoak hainbat egitasmo garatu zituen Bilboko itsasadarraren bi eremuak batzeko. 1885ean hainbat proposamen egin zituen Palaciok: zubi birakari bat, lurrazpiko tunel bat, altuera handiko zubi bat edo urazpiko trenbide bat. Dena delakoarekin, egitasmoa bera 1887ko azaroaren 5ean onetsi zen Bilbon, 9 orrialde zituen patente eskaera baten bidez.
Zubia eraiki zenetik beste hainbat aldaketa izan ditu, Espainiako Gerra Zibilean izandakoez gain. Hasteko, haren motorrak aldatu dira, sistema ezberdinak erabilita. Gaur egun 12 motorreko sistema bat du, hasierako motore handiaren ordez. Horrek makinaren etxola kentzeko modua eman zuen. Alde batetik bestera doan batela ere aldatu da denborarekin. Hasierako egur, metal eta olanazko ibilgailuaren ordez, aluminio eta material sintetikoz osatutako beste bat dago gaur egun. Gaur egungo ibilgailuak 60 tonako kamioiak jaso ditzake bere gainean.
1995ean ehun urterako kontzesioa amaitu zen, eta arduradunak aldatu ziren, hamar urterako hasiera batean, beste hogei urterako ondoren. Automobila aldatu zen eta itxaron guneak eraiki ziren bi aldeetan. Bi igogailu eraiki zituzten eta goiko aldea bisitagarri egin zuten, turismoarentzat erakargarriago.
2011n margoa aldatu zen, lehenago zuen beltzetik, "Somorrostro gorrira", Euskal Herriko hainbat eskultura eta eraikinek duten margoari jarraituz, polemika nabarmenarekin. Azken aldiz 2016an aldatu zen ferryaren kolore eta estetika.
Bilbo-Portsmouth ferrya aldatu
Euskal Herriko ferry garrantzitsuena Bilbotik Portsmouthera joaten den ferrya da.[2] Ferry honen lehen bidaia 2011ko martxoan izan zen, eta ibilbide hau egiten duen konpainia Brittany Ferries da. Astean bi aldiz egiten da bidea, Roscoff portuan (Bretainia) eskala egiten du, eta 23 eta 30 minutu artean irauten du bidaiak. Ibilbide honetarako erabiltzen den ferryak "Cap Finistère" du izena, 204 metro luze da, eta 2001ean Howaldtswerke-Deutsche Weft AS enpresak eraiki zuen Kielen (Alemania).
Erreferentziak aldatu
- ↑ «ferry-boat» www.uragentzia.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2022-11-29).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Brittany Ferries» Brittany Ferries ES (Noiz kontsultatua: 2022-11-29).
