Brčkoko Barrutia
Brčkoko Barrutia (serbokroazieraz latindar alfabetoan Brčko distrikt eta alfabeto zirilikoan Брчко дистрикт) Bosnia-Herzegovinako udalerri eta barruti autonomoa da.
| Brčkoko Barrutia Vulture Glacier | |||
|---|---|---|---|
| Bosnia-Herzegovinaren banaketa administratiboa | |||
 | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatu burujabe |  Bosnia-Herzegovina | ||
| Alkatea | Dragan Pajić | ||
| Izen ofiziala | Brčko distrikt Брчко дистрикт | ||
| Jatorrizko izena | Vulture Glacier | ||
| Posta kodea | 76100 | ||
| Herriburua | Brčko (en)  | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 44°52′25″N 18°48′25″E / 44.8736°N 18.8069°E44°52′25″N 18°48′25″E / 44.8736°N 18.8069°E | ||
 | |||
 | |||
| Azalera | 493 km² | ||
| Altuera | 86 | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 83.516 (2013) | ||
| Dentsitatea | 177,14 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1999ko martxoaren 5a[1] | ||
| Telefono aurrizkia | 49 | ||
| Ordu eremua | UTC+01:00 | ||
| http://www.bdcentral.net/ | |||
Bosniako gerrak sortutako egoera politikoaren ondorioz barrutiak aldi berean estatu honetako hiru maila administratiboak betetzen ditu: baxuena (udalerria), ertaina (kantonamendu edota eskualdea) eta gorena, de facto Bosnia-Herzegovinako hirugarren entitatea delako Bosniako Serbiar Errepublika eta Bosnia-Herzegovinako Federazioarekin batera. Formalki bi entitate hauek partekatzen duten lurraldea da.
HistoriaAldatu
Eskualde honek Bosniako gerraren ondoriorik larrienak, "garbiketa etnikoa" barne, pairatu zituen; ondorioetakoa han gaur egun serbiar gehiago eta bosniako (tradizio musulmaneko eslaviarrak) eta kroaziar gutxiago bizitzea izan da. Gatazkaren amaieran gerraren aurreko Brčkoko udalerria bi entitateetan banatu zen: %48a (Brčko hiria barne) Bosniako Serbiar Errepublikara pasatu zen eta % 52a Bosnia-Herzegovinako Federaziora.
Bere kokapenagatik eztabaida iturri amaiezina zenez, gerrari amaiera emateko 1995ean sinatutako Daytongo Ituna betearazteko nazioarteko komunitateak izendatutako Bosnia-Herzegovinarako Goi Ordezkariak emandako ebazpenaren ondorioz 1999ko martxoaren 5ean Brčkoko Barrutia sortu zen. Barrutiak gerraren aurreko Brčkoko udalerri osoa hartzen du[2]. Gerra amaitu ostean Europar Batasunak presentzia diplomatikoa gorde du eremuan.
Hala ere, Daytongo Itunak ez zion Goi Ordezkariari erabaki hori hartzeko botererik ematen, Entitateen arteko muga lerroaren (Inter-Entity Boundary Line, IEBL) gaineko ika-mikak argitzeko baimena besterik ez zuelako; testuinguru honetan Serbiar Errepublika barrutia sortzearen kontra agertu zen eta Daytongo Ituna urratu zuela uste du. Egoera legala 2006an aldatu zen, IEBLi buruzko araudia eta muga lerroa bera barrutian bertan behera geratu zirelako; harrezkero barrutiko eta estatuko legeak dira nagusi Brčkon[3].
GeografiaAldatu
Barrutiaren kokapen geografikoak ekarri du gatazka iturria izatea; lekua estrategikoa da: Posavinako lur zerrendan dago eta talde bakoitzak era desberdinean ikusten du eremuari eman zaion muga:
- Bosniakoentzat lehengo bi entitateen arteko banaketak (IEBLren araberakoa) Brčko hiria Bosniako Serbiar Errepublikaren esku utzi zuen eta horrek Bosnia-Herzegovinako Federazioak izan lezakeen porturik garrantzitsuena Federaziotik kanpo uzten zuen. Garbiketa etnikoa ontzat jotzen zuela ere irizten zioten.
- Serbiarrentzat gaur egungo barrutiak Serbiar Errepublika bi zatitan (mendebaldea eta hego-ekialdea) bereiztea oso kezkagarria da.
- Kroaziarrentzat barrutiak 5 km eskasengatik Bosnia-Herzegovinako Federazioa Kroaziatik banatzen du.
MugakideakAldatu
- Sava ibaiaz bestaldera Kroaziako Vukovar-Srijem županija ("konderria") dago.
- Bosniako Serbiar Errepublikarekin bi aldetatik da mugakide:
- Ekialde eta hego-ekialdetik Bijeljinako eskualdearekin.
- Ipar-mendebaldetik Dobojko eskualdearekin.
- Bosnia-Herzegovinako Federazioarekin beste bi aldetatik:
- Iparraldeko zirrikitutik Posavinarekin.
- Hegoalde eta hego-mendebaldetik Tuzlarekin.
DemografiaAldatu
Biztanleriaren garapenaAldatu
1991ko biztanleen banaketaAldatu
1991n hauxe zen 87.627 biztanleen banaketa "talde etnikoari" dagokionez:
| Taldea | Zenbakia | % |
| "Musulmanak" | 38.617 | 44,06 |
| Kroaziarrak | 22.252 | 25,39 |
| Serbiarrak | 18.128 | 20,68 |
| "Jugoslaviarrak" | 5.731 | 6,54 |
| Bestelakoak | 2.899 | 3,33 |
1991tik ez dago errolda ofizial edota fidagarririk. Udalerria bi entitateetan banatuta egon zen garaian serbiarrak %97,5 ziren hirian baina hiru herenak Bosnia-Hezegovina eta Kroaziako beste eskualde batzuetatik alde egindako iheslariak ziren[4].
Branko Damjanac alkate ohiaren kalkuluen arabera gaur egungo biztanleen %40 serbiarrak dira, %39 bosniakoak eta %20 kroaziarrak.
PolitikaAldatu
Beste bi entitateetatik aldenduta, oso estatus berezia du; bere administrazioaren ardura bertako alkateak eta Bosnia-Herzegovinarako Goi Ordezkariaren menpean dagoen NBEk izendatutako begiraleak dute.
Barrutian hiru herriak berdin tratatuak izan daitezen, hizkuntza ofizialak "serbiera", "kroaziera" eta "bosniera" dira eta latindar alfabetoa zein zirilikoa erabiltzen dira[5]. Barrutiko bandera eta armarriak Bosnia Herzegovinakoak dira[6].
HautetsiakAldatu
Barrutiko biltzarrak 29 kide ditu (13 bosniako, 11 serbiar, 5 kroaziar)[7]:
- Alderdi demokratiko Serbiarra: 6 kide
- Bosnia-Herzegovinako Alderdi Sozialdemokrata: 5 kide
- Ekintza Demokratikorako Alderdia: 4 kide
- Bosnia-Herzegovinako Batasun demokratiko Kroaziarra: 3 kide
- Bosnia-Herzegovinarako Alderdia: 3 kide
- Sozialdemokrata Independenteen Aliantza: 2 sièges
- Kroaziar Ekimen Berria: 2 kide
- Bosniako Serbiar Errepublikako Alderdi Sozialista: 2 kide
- Alderdi Demokratikoa: kide 1
- Independente 1
ErreferentziakAldatu
- ↑ Egungo barrutia. Gerraren aurreko udalerriak zuen lurraldean oinarritutakoa.
- ↑ Daytongo Ituna, 2. eranskina, V artikulua.
- ↑ IEBLren gaineko araudiaren indargabetzea.
- ↑ Barrutiaren gaineko informazio orokorrak.
- ↑ Funtsean egoera politikoak bultzatu dituen serbokroazieraren aldaerak eta hizkuntza bera idazteko bi alfabetoak dira.
- ↑ Brčkoko estatusa.
- ↑ https://web.archive.org/web/20070926145209/http://skupstinabd.ba/fajlovi/sala.pdf
Ikus, gaineraAldatu
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q194483
Multimedia: Brčko District
