Wikipedia

Brčkoko Barrutia

Brčkoko Barrutia (serbokroazieraz latindar alfabetoan Brčko distrikt eta alfabeto zirilikoan Брчко дистрикт) Bosnia-Herzegovinako udalerri eta barruti autonomoa da.

Brčkoko Barrutia
Vulture Glacier
Bosnia-Herzegovinaren banaketa administratiboa
Administrazioa
Estatu burujabe Bosnia-Herzegovina
AlkateaDragan Pajić
Izen ofizialaBrčko distrikt
Брчко дистрикт
Jatorrizko izenaVulture Glacier
Posta kodea76100
HerriburuaBrčko (en) Itzuli
Geografia
Koordenatuak44°52′25″N 18°48′25″E / 44.8736°N 18.8069°E / 44.8736; 18.8069
Map
Azalera493 km²
Altuera86
Demografia
Biztanleria83.516 (2013)
Dentsitatea177,14 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1999ko martxoaren 5a[1]
Telefono aurrizkia49
Ordu eremuaUTC+01:00
http://www.bdcentral.net/
Brčko
Barrutiko muga korapilotsuak.
Mapa
Daytonen mugak Brcko Barrutia sortu aurretik

Bosniako gerrak sortutako egoera politikoaren ondorioz barrutiak aldi berean estatu honetako hiru maila administratiboak betetzen ditu: baxuena (udalerria), ertaina (kantonamendu edota eskualdea) eta gorena, de facto Bosnia-Herzegovinako hirugarren entitatea delako Bosniako Serbiar Errepublika eta Bosnia-Herzegovinako Federazioarekin batera. Formalki bi entitate hauek partekatzen duten lurraldea da.

Historia Aldatu

Eskualde honek Bosniako gerraren ondoriorik larrienak, "garbiketa etnikoa" barne, pairatu zituen; ondorioetakoa han gaur egun serbiar gehiago eta bosniako (tradizio musulmaneko eslaviarrak) eta kroaziar gutxiago bizitzea izan da. Gatazkaren amaieran gerraren aurreko Brčkoko udalerria bi entitateetan banatu zen: %48a (Brčko hiria barne) Bosniako Serbiar Errepublikara pasatu zen eta % 52a Bosnia-Herzegovinako Federaziora.

erpurua|eskuinekoa|Letra-tipoa hiriaren ikurra da Hiria puntu estrategikoa izan zen Intervention Forcek (IFOR), Estatu Batuak buru, McGovern zelaia hiriaren mugetan eraiki zuenean.

1990eko hamarkadan tentsio-gune izan bazen ere, hiriak aurrerapauso handiak eman ditu etnia anitzeko integrazioan, hala nola, lixilergoa baten sorreran. Berreraikuntza ahaleginak eta Jabetza Legea gauzatzeko planak hobetu egin dute ondasunen eta itzuleraren egoera.

Brčko Daytoneko Bake Akordioaren osagai garrantzitsu bat izan da, 1997ko maiatzean Brčkoko Arbitrajea ezarri ondoren, Brčko barrutia Bosnia eta Herzegovinako Federazioaren eta Errepublikaren jurisdikziotik kanpo eremu berezi gisa izendatuz. Serbiako, hau da, Bosnia eta Herzegovina osatzen duten bi entitate nazionalak.

Brčkon ireki zen lehen nazioarteko unitatea Europako Segurtasun eta Lankidetzarako Erakundea (OSCE) izan zen.

Bere kokapenagatik eztabaida iturri amaiezina zenez, gerrari amaiera emateko 1995ean sinatutako Daytongo Ituna betearazteko nazioarteko komunitateak izendatutako Bosnia-Herzegovinarako Goi Ordezkariak emandako ebazpenaren ondorioz 1999ko martxoaren 5ean Brčkoko Barrutia sortu zen. Barrutiak gerraren aurreko Brčkoko udalerri osoa hartzen du[2]. Gerra amaitu ostean Europar Batasunak presentzia diplomatikoa gorde du eremuan.

Hala ere, Daytongo Itunak ez zion Goi Ordezkariari erabaki hori hartzeko botererik ematen, Entitateen arteko muga lerroaren (Inter-Entity Boundary Line, IEBL) gaineko ika-mikak argitzeko baimena besterik ez zuelako; testuinguru honetan Serbiar Errepublika barrutia sortzearen kontra agertu zen eta Daytongo Ituna urratu zuela uste du. Egoera legala 2006an aldatu zen, IEBLi buruzko araudia eta muga lerroa bera barrutian bertan behera geratu zirelako; harrezkero barrutiko eta estatuko legeak dira nagusi Brčkon[3].

Eremua nazioarteko komunitateak kudeatzen zuen hasieran. Brčko barrutia 2000ko martxoaren 8an ezarri zen ofizialki, bi erakundeek ezin zutela ados jarri alde bakoitzari zein eremu esleitu behar zen. Gobernua hiru talde etnikoen zati berdinek osatzen dute. Bere administrazioaz gain, eskualdeak bere posta bulegoa, zerga zuzenbidea eta polizia lortu zituen.

2012ko abuztura arte, tokiko hautetsiei nazioarteko begirale batek laguntzen zieten. Begiraleak eskumen zabalak zituen, erabaki lotesleak iragartzeko ahalmena barne. Errefuxiatuen itzulera erraztea, gobernu demokratiko eta etniko anitzekoa sustatzea eta ekonomia suspertzeaz arduratu zen. OSCEk eta EUFORek bere presentzia mantendu zuten auzoan jarraipena eten ostean eta Europar Batasuneko ordezkaritzak bulego bat ezarri zuen Brčkon. Ordezkari Nagusiaren agintaldiak ez zuen aldatu.

Biztanleria Aldatu

1971
74 771 biztanle zituen, honela banatuta:
1991
Gerra aurretik, Brčko udalerriak 87 332 biztanle zituen, besteak beste:
1997
Barrutiaren lurraldeko biztanleria 33 623 biztanlekoa da, besteak beste:

1991tik ez dago errolda ofizialik, beraz, hemen azaltzen diren datu batzuk estimazioak baino ez dira.

2006
Auzoko biztanleria 78 863 pertsonakoa zen, honela banatuta:
2013

Demografia Aldatu

1991ko erroldaren arabera, hiriak 41.406 biztanle ditu, besteak beste:

Kirola Aldatu

Hiriak 3 futbol talde ditu (FK Jedinstvo Brčko, FK Lokomotiva Brčko eta talde berriena, FK Ilićka 01). Talde guztiek Serbiako Errepublikako Bigarren Ligan jokatzen dute.

Federazioaren Estatutua Aldatu

Brčko barrutia, teorian bosniar federatutako bi erakundeek administratzen duten arren, praktikan República da Bósnia e Herzegovina hirugarren entitate bat da, Bosniako Serbiar Errepublikaren eta Bosniako Federazioaren eskubide berberak dituena. Hezergovina.

Brčko Federazioaren zuzeneko administraziopean dago, beraz, barrutia lurralde asketzat hartzen da, edo bi entitate federatuen administraziopean egon daiteke, edo oraindik bere lurralde komun bat da, condominioa .

Geografia Aldatu

Barrutiaren kokapen geografikoak ekarri du gatazka iturria izatea; lekua estrategikoa da: Posavinako lur zerrendan dago eta talde bakoitzak era desberdinean ikusten du eremuari eman zaion muga:

Mugakideak Aldatu

  1. Ekialde eta hego-ekialdetik Bijeljinako eskualdearekin.
  2. Ipar-mendebaldetik Dobojko eskualdearekin.
  1. Iparraldeko zirrikitutik Posavinarekin.
  2. Hegoalde eta hego-mendebaldetik Tuzlarekin.

Demografia Aldatu

Biztanleriaren garapena Aldatu

Galeria Aldatu

<galeria> Brcko-bijela-dzamija.jpg|Meskita Zuria Brcko zubiaren aireko argazkia 1996.jpg|Brcko zubiaren aireko ikuspegia Station Brcko.jpg|Brcko tren geltokia Одјељење за плућне болести и ТБЦ (Брчко).jpg|Biriketako gaixotasunen klinika </galeria>

1991ko biztanleen banaketa Aldatu

1991n hauxe zen 87.627 biztanleen banaketa "talde etnikoari" dagokionez:

Taldea Zenbakia %
"Musulmanak" 38.617 44,06
Kroaziarrak 22.252 25,39
Serbiarrak 18.128 20,68
"Jugoslaviarrak" 5.731 6,54
Bestelakoak 2.899 3,33

1991tik ez dago errolda ofizial edota fidagarririk. Udalerria bi entitateetan banatuta egon zen garaian serbiarrak %97,5 ziren hirian baina hiru herenak Bosnia-Hezegovina eta Kroaziako beste eskualde batzuetatik alde egindako iheslariak ziren[4].

Branko Damjanac alkate ohiaren kalkuluen arabera gaur egungo biztanleen %40 serbiarrak dira, %39 bosniakoak eta %20 kroaziarrak.

1961eko errolda
  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1961

  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1961

  •  

    Brckoko bosniarren proportzioa asentamenduen arabera 1961

  •  

    Brckoko kroaziarren proportzioa asentamenduen arabera 1961

  •  

    Brckoko zerbitzuen proportzioa asentamenduen arabera 1961

1971ko errolda
  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1971

  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1971

  •  

    Brckoko bosniarren proportzioa asentamenduen arabera 1971

  •  

    Brckoko kroaziarren proportzioa asentamenduen arabera 1971

  •  

    Brckoko zerbitzuen proportzioa asentamenduen arabera 1971

1981eko errolda
  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1981

  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1981

  •  

    Brckoko bosniarren proportzioa asentamenduen arabera 1981

  •  

    Brckoko kroaziarren proportzioa asentamenduen arabera 1981

  •  

    Brckoko zerbitzuen proportzioa asentamenduen arabera 1981

1991ko errolda
  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1991

  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 1991

  •  

    Brckoko bosniarren proportzioa asentamenduen arabera 1991

  •  

    Brckoko kroaziarren proportzioa asentamenduen arabera 1991

  •  

    Brckoko zerbitzuen proportzioa asentamenduen arabera 1991

2013ko errolda
  •  

    Brcko egitura etnikoa asentamenduen arabera 2013

  •  

    Brčko egitura etnikoa asentamenduen arabera 2013

  •  

    Brckoko bosniarren proportzioa asentamenduen arabera 2013

  •  

    Brckoko kroaziarren proportzioa asentamenduen arabera 2013

  •  

    Brckoko zerbitzuen proportzioa asentamenduen arabera 2013

Politika Aldatu

Beste bi entitateetatik aldenduta, oso estatus berezia du; bere administrazioaren ardura bertako alkateak eta Bosnia-Herzegovinarako Goi Ordezkariaren menpean dagoen NBEk izendatutako begiraleak dute.

Barrutian hiru herriak berdin tratatuak izan daitezen, hizkuntza ofizialak "serbiera", "kroaziera" eta "bosniera" dira eta latindar alfabetoa zein zirilikoa erabiltzen dira[5]. Barrutiko bandera eta armarriak Bosnia Herzegovinakoak dira[6].

Hautetsiak Aldatu

Barrutiko biltzarrak 29 kide ditu (13 bosniako, 11 serbiar, 5 kroaziar)[7]:

Kokalekuak Aldatu

Brčko barrutiak 59 udalerri ditu: {{zutabeak|zenbakia=5|

Begiraleak Aldatu

Brčko barrutirako nazioarteko begirale izendatu zuten. Ordezkari Goren]] diputatu-funtzioak ere betetzen ditu. Kargu hau 2012an bertan behera geratu zen. Kargu hau "arduradun" hauek betetzen dute:

  1.   AEB Robert William Farrand,martxoak 7 1997 - ekainaren 2a 2000
  2.   AEB Gary L. Matthews, ekainak 2 2000 - martxoak 14 2001
  3.   GER Gerhard Sontheim, 14 de março 2001 - 20 de abril 2001 (behin-behinekoa)
  4.   AEB Henry Lee Clarke, apirilak 20 2001 - urriaren 1a 2003
  5.   GER Gerhard Sontheim, Otubro 1 2003 - urtarrilak 16 2004 (behin-behinekoa)
  6.   AEB Susan Rockwell Johnson, urtarrilak 16 2004 - urriaren 1a 2006
  7.   AEB Raffi Gregorian, Urriak 1 2006 - Abuztuak 2 2010
  8.   GER Gerhard Sontheim, abuztuak 2 2010 - irailak 22 2010 (behin-behinekoa)
  9.   AEB Roderick Moore, irailak 22 2010 - ?

Alkateak Aldatu

Honako alkate hauek zeuden barrutian agintean:

  1. Miodrag Pajić (serbiera) 1993 - azaroak 13 1997
  2. Borko Reljić (serbiera) azaroaren 13a 1997 - apirilaren 15a 1999
  3. Sinisa Kisić (serbiera) apirilak 15 1999 - azaroak 12 2003
  4. Ivan Krndelj (kroaziera) azaroaren 12a 2003 - abenduaren 3a 2003
  5. Branko Damjanac (serbiera) abenduaren 3a 2003 - abenduaren 8a 2004
  6. Mirsad Djapo (bosniarra) abenduak 8 2004 - otsailak 12 2009
  7. Dragan Pajić (serbiera) otsailak 12 2009 - ?

Aparteko jendea Aldatu


Erreferentziak Aldatu

  1. ↑ Egungo barrutia. Gerraren aurreko udalerriak zuen lurraldean oinarritutakoa.
  2. ↑ Daytongo Ituna, 2. eranskina, V artikulua.
  3. ↑ IEBLren gaineko araudiaren indargabetzea.
  4. ↑ Barrutiaren gaineko informazio orokorrak.
  5. ↑ Funtsean egoera politikoak bultzatu dituen serbokroazieraren aldaerak eta hizkuntza bera idazteko bi alfabetoak dira.
  6. ↑ Brčkoko estatusa.
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20070926145209/http://skupstinabd.ba/fajlovi/sala.pdf

Ikus, gainera Aldatu

Kanpo estekak Aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Brčkoko_Barrutia&oldid=9134932"(e)tik eskuratuta