Arango harana

Artikulu hau Lleidako haranari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Aran».

Aran harana (araneraz ofizialki Val d'Aran, katalanez Vall d'Aran) Kataluniako ipar-mendebaldeko eskualdea da, Pirinioetan eta Lleida probintzian dagoena. Okzitaniako lurraldea da.

Arango harana Val d'Aran Vall d'Aran
Kataluniako eskualdea
Bandera Armarria
Hiriburua eta hiri handiena		Vielha e Mijaran
Hizkuntza ofiziala(k)		Aranera, katalana, gaztelania
Herrialdea Erkidegoa Probintzia		Espainia Katalunia Lleida
Gobernua
-	Gobernua	Conselh Generau d'Aran
-	Sindikoa	Carlos Barrera
Azalera
-	Guztira	633.60 km2
Biztanleria
-	Zenbatespena  (2014)	10.194
-	Dentsitatea	16,09 bizt./km2

Montgarriko Santutegia

620.47 km²-ko eskualde honetan 10.090 lagun bizi dira (2013) eta 9 udalerri daude. Biztanle dentsitatea 196.14 biz/km²-koa da. Hiriburua Vielha da (5.508 biztanle).

Geografia

Inguru naturala

Ekialdeko Pirinioetan kokaturik, Comaloforno (3.033 m), Besiberri Nord (3.014 m), Punta Alta (3.014 m), Feixan (2.955 m), Colomers (2.9333 m), Forcanada (2.883 m), Mauberme (2.880 m) eta Montardo (2.833 m) mendirik altuenen artean ditugu.

Bestalde, Garona eta Noguera Pallaresa ibaiak eskualde honetan sortzen dira.

Hauek dira inguru honetan desagertzear dauden animalia espezieak: hartz arrea (Ursus arctos), eper zuria (Lagopus mutus), ahuntz kataluniarra, sargantana aranesa (Lacerta aranica) eta ugatza (Gypaëtus barbatus).

Mugakideak

Iparraldetik Frantziarekin du muga, hego-mendebaldetik Huescarekin (Aragoi), hegoaldetik Goi Ribagorza eskualde katalanarekin eta ekialdetik Pallars Sobiràrekin.

Udalerriak

1. Vielha e Mijaran: 5.385 biztanle (2007).
2. Naut Aran: 1.716.
3. Bossost: 1.115.
4. Les: 944.
5. Es Bordes: 241.
6. Vilamos: 184.
7. Canejan: 104.
8. Arres: 65.
9. Bausen: 61.

Politika

Kataluniako Generalitateak eskualde honetako Conselh Generau d'Aran izeneko gobernuari hainbat eskumen berezi laga dizkio.

Hizkuntzak

Hizkuntza ofizialak aranera, katalana eta gaztelania dira. Gaur eguneko hizkuntzaren ikuspegitik, Aran harana Okzitaniako zati da.

Teoria onartuen arabera, Val d´Aran izena euskaratik dator, Aran horrek zuzenean haran esan nahi baitu, hau da, tautotoponimoa da.

Bestalde, Val d´Aranen zenbait euskal toponimo mantendu dira.

Ikus, gainera

• Kataluniako eskualdeak

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Arango harana

• Arango Kontseilu Orokorra (Katalanez)(Okzitanieraz)
• Arango turismoa Val d'Aran
• Arango turismoa