Arakaldo
Arakaldo Bizkaiko udalerria da. Nerbioi ibaiaren parean dago, izen bereko eskualdean. 165 biztanle zituen 2016. urtean.
| Arakaldo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Nerbioi ibarra | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Arakaldo | ||||||||||
| Alkatea | Jabi Asurmendi Sainz (EH Bildu) | ||||||||||
| Posta kodea | 48498 | ||||||||||
| INE kodea | 48005 | ||||||||||
| Herritarra | arakaldar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°09′11″N 2°56′07″W / 43.1531°N 2.9354°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 2,65 km² | ||||||||||
| Garaiera | 108 metro | ||||||||||
| Distantzia | 18 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 164 (2023) 6 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 61,89 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 38,3 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 20,65 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 80 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 86,67 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 22,22 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 8,55 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 44,44 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 29.75 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Sorrera | 1520. urtea | ||||||||||
| Webgunea | http://www.arakaldo.org | ||||||||||
Geografia aldatu
Inguru naturala eta kokapena aldatu
Arakaldo Bizkaiaren hegoaldean dago, Nerbioi ibaiaren ibarrean, eta Bilbotik hamazortzi kilometrora. Herriaren erdigunea, Elexalde-Madariagan dago eta elizaren inguruan bildutako etxe multzoak osatzen du.
Udalerriak Arrankudiagarekin egiten du muga iparraldean eta ekialdean, Araban dagoen Laudiorekin mendebaldean, eta azkenik, Orozkorekin hegoaldean.
Auzoak aldatu
Arakaldok honako auzo hauek ditu: Elexalde, Etxebarri, Ibertxe, Iturriaga, Madariaga et La Isla[4].
Historia aldatu
Arakaldo 1520an sorturiko herria da. Urte hartan Arrankudiagatik banatu eta elizate independentea osatu zuen. Dena den, eraketa hori Bizkaiko jaurerriaren baimenik gabe egin omen zen, eta horrela, Arakaldok ez zuen sekula ordezkaririk izan Bizkaiko batzar nagusietan. Politikoki Arrankudiagaren erabakien menpe egon zen, harik eta XIX. mendean ofizialki udalerri bihurtu zen arte.
Gerra Karlistetan herriari su eman zioten eta eliza eta bi etxe baino ez ziren zutik geratu.
Etorkizunean, Arakaldok 50 etxebizitza inguru eraiki nahi ditu Elexalde-Madariaga auzoan. Horrez gain, Urduña eta Arakaldoren artean, bidegorri bat eraikiko da Laudio zeharkatuko duena. Bidegorria eraikitzearekin batera, Nerbioi ibaiaren ertzetan 33 kilometro luze izango den parke bat egokitu nahi da.
Ekonomia aldatu
Arakaldoko jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da historian zehar. Garia, fruta-arbolak eta barazkiak nagusi izan ziren. Horrez gain, abeltzaintzak ere bazuen garrantzirik. Dena den, herriaren itxura betiko nekazaritza-herri batena den arren, 2000. urtean nekazaritza udalerriaren jardueraren %2,77 bakarrik zen. Gaur egun, berriz, nekazaritza eta abeltzaintzaren inguruko 25 esplotazio daude herrian eta 230 hektareako azalera hartzen dute. Bestalde, Arakaldoko lurren %77an landatutako pinuak daude.
1971. urtean Postensa enpresak (gaur egun Norten PH izenarekin ezagutua) bere fabrika Arakaldon ezarri zuen. Enpresa horrek porlanetik eratorritako produktuak ekoizten ditu eta 100 langiletik gora dihardute lanean bertan, Arakaldon bizi diren biztanle guztiak baino gehiago. Azken urteetan, etxe prefabrikatuak ekoizten dituzte, eta Zabalgana auzoan bederatzi solairuko bi eraikin egingo dituzte.
Langileen gehiengoa inguruetako herrietatik dator, 2001eko erroldaren arabera, herriko 8 langilek bakarrik egiten zuten lan industria arloan.
Demografia aldatu
| Arakaldoko biztanleria |
|---|
 |
Politika aldatu
Arakaldon boto-emaileek zuzenean alkatea bozkatzen dute. Zerrenden barruan egon behar badute ere, botoa pertsonari ematen zaio. Hala, herritar bakoitzak papeleta batekin 4 pertsona bozkatzen ditu, eta gehiengoa lortzen duena bihurtzen da alkate.
2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Jabi Asurmendi Sainz (EH Bildu) da Arakaldoko alkatea. Víctor Egia Larrakoetxearen (EAJ) bigarren geratu zen. Asurmendik alkatetza bere taldearen baiezko botoei esker lortu zuen, gehiengo osoz.
2015eko udal hauteskundeak aldatu
Arakaldoko udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24a |
2011ko maiatzaren 22a | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| Euskal Herria Bildu (EH Bildu)* | 4 / 5 |
2 / 5 |
|||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PNV) | 1 / 5 |
3 / 5 |
|||
| * 2011n Bildu koalizioa aurkeztu zen. | |||||
| Datuen iturria: 2015eko Udal hauteskundeak. Behin-behineko emaitzak euskadi.eus webgunean | |||||
Kultura aldatu
Euskara aldatu
Arakaldon[7] Nerbioi ibarreko hizkera[8] hitz egiten da, sartaldeko mendebalderaren aldaera.
Garraiobide eta azpiegiturak aldatu
Trena aldatu
Bilboko Renfe Aldirien C-3 lineari dagokion Arakaldoko geltokiak ematen dio zerbitzua udalerriari.
Autobusa aldatu
Bizkaibusen honako lineek ematen diote zerbitzu Arakaldori: (Geralekuak Arrankudiaga udalerrian kokatuta daude)
- A3918 Bilbo - Orozko
- A3919 Orozko - Galdakaoko Ospitalea
- A3920 Urduña - Galdakaoko Ospitalea
Errepideak aldatu
Arakaldo AP-68 autobidearen albo batean dago. Iparraldean, Bilbotik etorrita, 2. irteera, eta hegoaldean, Gasteiztik etorrita, 3. irteera hartzen dira udalerrira sartzeko.
Bestalde, N-625 (Burgos-Bilbao) errepideak udalerria Laudio eta Ugao udalerriekin lotzen du.
Jaiak eta ospakizunak aldatu
Santa Marina jaiak uztailaren 18an.
Arakaldotar ospetsuak aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Towns Basque Country
- ↑ «Ginea Iruretagoiena, Milagros - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-11).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-11).
- ↑ «Arakaldo - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-08).
- ↑ «Nerbioi ibarrekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-08).
Ikus, gainera aldatu
- Nerbioi ibaia
Kanpo estekak aldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
- Arakaldoko udalaren webgunea.
- Arakaldoko udalari buruzko informazioa Eusko Jaurlaritzaren webgunean.[Betiko hautsitako esteka]
Datuak: Q971263
Multimedia: Arakaldo / Q971263
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Arakaldo
