Andrzej Wajda

Andrzej Wajda
	; Irudi gehiago
; Member of the Senate of the Republic of Poland (en)	; 1989ko ekainaren 18a - 1991ko azaroaren 25a
; Member of the Senate of the Republic of Poland (en)
Bizitza
Jaiotza	Suwałki, 1926ko martxoaren 6a
Herrialdea	Polonia
Heriotza	Varsovia, 2016ko urriaren 9a (90 urte)
Hobiratze lekua	Salwator Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: arnas gutxiegitasuna
Familia
Aita	Jakub Wajda
Ezkontidea(k)	Gabriela Obremba (en) (1949 - 1959); Zofia Żuchowska (en) (1959ko abenduaren 19a - 1967ko martxoaren 14a); Beata Tyszkiewicz (1967ko maiatzaren 13a - 1968ko urriaren 29a); Krystyna Zachwatowicz (1974ko urtarrila - 2016ko urriaren 9a)
Seme-alabak	ikusi Karolina Wajda (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Jan Matejko Academy of Fine Arts in Krakow (en) ; (1946 - 1950) : margolaritza; National Film School in Łódź (en) ; (1950 - 1953) : film direction (en)
Hizkuntzak	alemana; poloniera
Jarduerak
Jarduerak	film-zuzendaria, antzerki zuzendaria, gidoilaria, zinema ekoizlea, telebista zuzendaria, politikaria, errealizadorea, margolaria eta theater director (en)
	Parte-hartzailea Congress of Polish Culture (en) ;
Enplegatzailea(k)	Top Courses for Scriptwriters and Film Directors (en) ; Teatr Powszechny (en)
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko komandantea (2001) ; Arte eta letren komendadorea (2009) ; Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany (2001) ; Arrano Zuriaren Ordena (2011ko martxoaren 18a) ; Golden Medal for Merit to Culture (2005) ; Praemium Imperiale (1996) ; Order of the Three Stars, 3rd Class (2011) ; Jury Prize (1957) : Canal (en) ; David di Donatello Luchino Visconti (1978) ; Urrezko Palma (1981) : Man of Iron (en) ; London Film Critics Circle Award for Director of the Year (1981) : Man of Iron (en) ; Academy Fellowship Award (1982) ; Honorary César (1982) ; Louis Delluc saria (1982) : Danton (1983ko filma); London Film Critics Circle Award for Director of the Year (1983) : Danton (1983ko filma); Zuzendari onenaren César Saria (1983) : Danton (1983ko filma); BAFTA Award for Best Film Not in the English Language (1984) : Danton (1983ko filma); European Film Academy Lifetime Achievement Award (1990) ; Ohorezko Oscar Saria (1999) ; Polish Academy Life Achievement Award (2000) ; Polish Academy Award for Best Film (2008) : Katyń (en) ; Order of Friendship (2010) ; Herder Prize (1985) ; Medal "Guardian of National Memorials" ; Honorary doctor of the University of Gdańsk ; honorary doctor of the Jagiellonian University of Krakow (1989) ; Grand Cross of the Order of Polonia Restituta (1999ko azaroaren 5a) ; Officer of the Order of Merit of the Italian Republic (2000) ; Order of the Cross of Terra Mariana, 3rd Class (2008) ; Commander with Star of the Order of Merit of Hungary (2006) ; Work Flag Order, 2nd class (1975) ; Order of Prince Yaroslav the Wise ; Commander of the Order for Merits to Lithuania (2006) ; Order of the Rising Sun, 3rd class (1995) ; Officer of the Order of Polonia Restituta (1964) ; Knight of the Order of Polonia Restituta (1959) ; Kyoto Prize in Arts and Philosophy (1987) ; honorary citizen of Gdańsk (2016) ; honorary citizen of Wrocław ; Grand Cross of the Order of Merit of Hungary (2012) ; European Film Academy Critics Award (2009) : Tatarak (en) ; European Film Academy Honorary Award (2016) ; Paszport Polityki ; Ohorezko Legioko ofiziala ; Order of Prince Yaroslav the Wise, 5th class (2000) ; Order of Cyril and Methodius (1979) ; Order of Danica Hrvatska (2010) ; honorary citizen of Łódź (1998) ; Order of Merit of the Federal Republic of Germany ; Urrezko Maskorra (1980) ; César Sariak (1982) ; Europako Zinemaren Sariak ; Zilarrezko Hartza (1996) ; Golden Lion for Lifetime Achievement (1998) ; Oscar Sariak (2000) ; Urrezko Hartza (2006) ; [[]] (1994ko abenduaren 9a) ; Boy-Żeleński Award ; Polish State Award ; [[]] ; Kyoto Prize ; [[]] ; Stanisław Ignacy Witkiewicz Award ; Gold Medal of the Guardian of National Memorials (2007) ; Gazeta Wyborcza Person of the Year ; City of Kraków Award ; [[]] ; Award named after Professor Aleksander Gieysztor ; [[]] ; [[]] ; Polish PEN Club Award Jan Parandowski ; honorary citizen of Warsaw (2015) ; honorary doctor of the University of Łódź (2002) ; Honorary doctor of the University of Bologna (1988) ; honorary doctor of the Université libre de Bruxelles (1995) ;
Kidetza	Berlingo Arteen Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Polish Film Academy (en) ; Stowarzyszenie Filmowców Polskich (en) ; Arte Ederren Akademia (Frantzia); Polish Academy of Learning (en) ; Q20028084
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Armia Krajowa (en)
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Poloniako Langileen Alderdi Batua; Solidarity Citizens' Committee (en) ; Citizens Parliamentary Party (en) ; Democratic Union (en)
	wajda.pl

Andrzej Witold Wajda (ˈandʐɛj ˈvajda ahoskatua; Suwałki, Polonia, 1926ko martxoaren 6a - Varsovia, 2016ko urriaren 9a) poloniar zinemagilea izan zen.

Bizitza

Aita Poloniako armadako zalditeria ofiziala zuen, eta Bigarren Mundu Gerraren hasieran hil zuten, Katyngo sarraskian.^[1] Gerran nazien aurkako erresistentzian borrokatu zen. Gerra bukatu ondoren Arte Ederretako ikasketak egin zituen Krakovian, eta zinema-ikasketak Łódźeko eskolan.

Pokolenie (1954, Belaunaldia), Kanał (1957) eta Popiół i diament (1958, Errautsak eta diamanteak) Poloniak alemanen okupazio-garaian bizi izan zituen aldaketei buruzko trilogiak badu Buñuelen eragina, eta arrakasta handia izan zuen nazioartean.

Wajda Poloniako zinema-eskolaren aitzindaria izan zen. 1959az geroztik, antzerki-zuzendaria ere izan da. Haren filmografia oro har Poloniako historiari eta bilakaera-politikoari atxikia da, eta eragin handia izan du Poloniako kultura giroan.

Aipagarriak dira Zbigniev Cybulski aktore bikainak Wajdaren film batzuetan egin zituen antzezpenak; Wajdak hari eskaini zion Wszytsko na Sprzedaż (1968, Oro salgai) filma. Filmak: Popioły (1965, Errautsak); Krajobraz po bitwie (1970, Guduaren ondorengo ikuspegia); Ziemia obiecana (1976, Promesa handiaren lurraldea); Smuga Cienia (1976, Itzalezko marra); Człowiek z marmuru (1977, Marmolezko gizona); Dyrygent (1980, Orkestra-zuzendaria); Człowiek z żelaza (1981, Burdinazko gizona), Gdanskeko ontzioletako gertakariak eta Solidarność sindikatuaren sorrera kontatzen duen filma; Danton (1982); Ein liebe im Deutschland (1983, Amodio bat Alemanian).

1990eko hamarkadaren hasieran, Varsoviako Powszchny antzokiaren senatari eta zuzendari gisa aukeratua izan zen. Filmak zuzentzen jarraitu zuen, eta Bigarren Mundu Gerra erabili zuen gai nagusitzat: The Crowned-Eagle Ring (1993), Holy Week (1996). 1997. urtean Wajdak Miss Nobody drama egin zuen, hiru gaztetxoen arteko harremanean sakotzen duen filma. 2000. urtean Ohorezko Oscar Saria jaso zuen, eta Wajdak Krakoviako Jagiellonianeko Unibertsitateari eman zion saria. 2006. urtean, Wajdak Berlingo Nazioarteko Zinemaldian Ohorezko Urrezko Hartza jaso zuen.

Filmografia

Zły chłopiec (1951)- film laburra
Ceramika ilzecka (1951) -film laburra
Kiedy ty śpisz (1953) -film laburra
Pokolenie (1954)
Idę do słońca (1955)
Kanal (1956)
Popiół i diament (1958)
Lotna (1959)
Niewinni czarodzieje (1960)
Powiatowa lady Makbet (1961)
Samson (1961)
L'amour à vingt ans (1962)
Popioły (1965)
Wszystko na sprzedaż (1968)
Przekładaniec (1968)
Bramy Raju (1968)
Polowanie na muchy (1969)
Brzezina (1970)
Krajobraz po bitwie (1970)
Pilatus und andere (1972)
Wesele (1973)
Ziemia obiecana (1974)
Smuga cienia (1976)
Człowiek z marmuru (1977)
Bez znieczulenia (1978)
Panny z Wilka (1979)
Z biegiem lat, z biegiem dni (1980, telesaila)
Dyrygent (1980)
Człowiek z żelaza (1981)
Danton (1983)
Eine Liebe in Deutschland (1983)
Kronika wypadków miłosnych (1985)
Proust contre la déchéance (1988)
Les possédes (1988)
Korczak (1990)
Pierścionek z orłem w koronie (1992)
Nastasja (1994)
Wielki Tydzień (1995)
Panna Nikt (1996)
Pan Tadeusz (1999)
Bigda idzie (telebistarako antzerkia, 1999)
Wyrok na Franciszka Kłosa (2000)
Noc czerwcowa (telebistarako antzerkia, 2001)
Przerwane milczenie (2002)
Zemsta (2002)
Czlowiek z nadziei (2005)
Katyń (2007)
Tatarak (2009)

Erreferentziak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Andrzej Wajda

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Erostarbe, Gorka. (2016-10-11). «Poloniako historiaren kronista» Berria.

Datuak: Q106685
Multimedia: Andrzej Wajda / Q106685

[1] Erostarbe, Gorka. (2016-10-11). «Poloniako historiaren kronista» Berria.

[1]