Sukar tifoide
Sukar tifoidea Salmonellaren serotipo batzuek (S. typhi eta S. paratyphi, Salmonella entericaren azpi-espezieak direnak) eragindako gaixotasun kutsakorra da. Gaitz honen gordailua gizakia da, eta kutsapena eramaile osasuntsu zein gaixoen bitartez gauzatzen da: hauek milioika bakterio patogeno iraizten dituzte gorotzekin. Gorotz hauetaz kutsatutako ur eta janariak dira gaitz honen iturburua.
Sukar tifoide | |
---|---|
Deskribapena | |
Mota | infekzio bakteriano primarioa, anthroponotic disease (en) , eritasuna pandemic and epidemic-prone diseases (en) |
Espezialitatea | infektologia |
Arrazoia(k) | Salmonella enterica |
Sintoma(k) | continuous fever (en) , betealdia, buruko mina, idorreria, Negela, bradikardia, pallor (en) , Urdail-hesteetako odoljarioa, intestinal perforation (en) , insomnioa, abdominal distention (en) , confusion of consciousness (en) , Eldarnioa, hepatomegalia, esplenomegalia, prostration (en) , beherakoa Leukopenia |
Azterketa medikoa | miaketa fisiko, Hemograma, Widal test (en) , ELISA, kultibo mikrobiologiko Polimerasaren kate-erreakzioa |
Tratamendua | |
Erabil daitezkeen botikak | Ziprofloxazino, ofloxazino, pefloxacin (en) , Azitromizina, cefixime (en) , amoxizilina, zeftriaxona, zefotaxima, Anpizilina, aztreonam (en) , imipen (en) , gatifloxacin (en) eta lebofloxazino |
Identifikatzaileak | |
GNS-10-MK | A01.0 eta A01.00 |
GNS-9-MK | 002.0 |
GNS-10 | A01.001.0 |
GNS-9 | 002002 |
DiseasesDB | 27829 |
MedlinePlus | 001332 |
eMedicine | 001332 |
MeSH | D014435 |
Disease Ontology ID | DOID:13258 |
- Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.
Garapen bidean dauden herrialdeetan oso hedatua dago gaitza, bertan higiene baldintzak eskasak direlako. Esaterako, ohikoa da hondakin uraren eta edateko uraren arazketa ez egotea. Europan sukar tifoidea arraroa da (3 kasu 2006. urtean Euskal Autonomi Erkidegoan).
Infekzioa
aldatuSalmonella gorozki-aho bidetik sartzen da gorputzean, ur eta janari kutsatuen bitartez. Kasu askotan janarien prestakuntzan dagoen higienearen ezak eragiten du gaitza, giza eramaile batek bere gorotz hondakinak sartzen baititu janarietan eskuak garbitzen ez baditu libratu ostean.
Sintoma klinikoak
aldatuSukar tifoidearen inkubazio epea 10-14 egunekoa da. Lehenengo sintomak sukarra handia, buruko eta sabeleko mina, nekea eta ondoeza izaten dira. Gero, okadak, beherakoak eta anorexia agertzen dira. Infekzioa hesteetako mukosatik odolera pasatzen da, benetako septizemia bat sortuz. Ondorioz, organo askotara zabaltzen da gaitza: giltzurrunetara, barera eta nerbio-sistemara. Fase horretan konplikazio larriak sortu daitezke, hesteetako hemorragiak eta hestea zulatzea, besteak beste.
Gaixotasuna pasatu ondoren gaixoen %3 eramaile kronikoa bihurtzen da, hots, sendatuta egon arren bakterioak eramaten jarraitzen du. Kasu hauetan Salmonella behazun xixkuan gordetzen da.
Prebentzioa
aldatu
Sukar tifoidearen aurkako txertoa dago. Euskal Herriko txertaketa egutegian txerto hori ez dago, baina arrisku handiko lurraldeetara joanez gero (ikus mapa) txertatzea gomendatzen da. Herrialde horietara abiatzen diren turistek ez dute bertako ura zein janari gordinak hartu behar.
Tratamendua
aldatuBakterio eragilearen aurka kloranfenikol izan da antibiotikorik onena, baina Salmonella askok erresistentzia garatu dute. Plasmido baten bitartez zabaldu da erresistentzia hori.
Gaur egun beste antibiotiko batzuk erabiltzen dira. Anpizilina, fluorokinolonak eta 3. belaunaldiko zefalosporinak dira ohikoenak.