Shirin Neshat
Shirin Neshat (pertsiarrez: شیرین نشاط) (Qazvin, Iran, 1957ko martxoaren 26a), New Yorken bizi den bideo-artista eta argazkilari irandarra da. Islamaren eta Mendebaldearen arteko dualtasuna eta kontrasteak, feminitatea eta maskulinitatea, bizitza pribatua eta bizitza publikoa lantzen ditu, eta gai horien artean zubiak proposatzen.
| Shirin Neshat | |
|---|---|
,_Shirin_Neshat.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Qazvin, 1957ko martxoaren 26a (67 urte) |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak  Iran |
| Bizilekua | New York |
| Talde etnikoa | Irandar herriak |
| Lehen hizkuntza | persiera |
| Familia | |
| Bikotekidea(k) | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn |
| Hezkuntza-maila | Master of Fine Arts (en)  |
| Hizkuntzak | persiera |
| Irakaslea(k) | Sylvia Lark (en) Harold Paris (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | argazkilaria, film-zuzendaria, gidoilaria, bideoartista, zinemagilea, video installation artist (en) , margolaria, dokumentalista, opera director (en) eta artista bisuala |
Parte-hartzailea
| |
| Lantokia(k) | Maroko Los Angeles Berkeley (Kalifornia) eta New York |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Mugimendua | Arte garaikidea |
| Genero artistikoa | social-artistic project (en) |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | islama |
       | |
Biografia aldatu
Shirin Neshat 1957an jaio zen Qazvinen, Iranen.[1] Gurasoak dirudunak ziren. Aita medikua zuen, eta ama etxeko-andrea. Mendebaldartutako familia batean hazia da Shirin Neshat, Irango Shah-aren gizarte-hautuaren ikuspegia apreziatzen zuena.
Neshatek hau dio aitari buruz: “Mendebaldeaz fantasiak izan zituen, idealizatu zuen, eta, pixkanaka, bere balioak baztertu zituen; horrelakoak ziren nire gurasoak. Nire ustez, bere nortasuna pixkanaka desegin zen, erosotasunaren truk. Haien klasea zerbitzatu zuten".[2] Neshat-arren mendebaldartzeko borondate horretan, Teherango eskola katoliko batean sartu zuten alaba. Giro hotza eta etsaitasunezkoa atzeman zuen bertan, bere familiaren etxekoarekin alderatuta. Aitaren mendebaldatzeko elementuen artean, mendebaldar erako feminismo modu bat onartzea zegoen. Neshaten aitak alaba animatzen zuen “pertsona izatera, arriskatzera, ikastera, mundua ikustera”, eta, garai hartako jardun konbentzionalaren kontra, alabak eta semeak unibertsitatera bidali zituen goi-mailako ikasketak egitera.
Irango iraultzaren garaian Irandik Los Angelesera joan zen Shirin Neshat, artea ikastera. Iraultzak eragindako aldaketa politikoen ondorioetako bat izan zen haren aita, diru aldetik eroso zena, baztertu behar izan zela, eta abantailarik gabe eta soldata txikiarekin ekin behar izan ziola berriz. Iraultzaren ondoren eta herrialdea nazio islamiar tradizionalean berregituratu ondoren, bere familiak ezin izan zion Shah-ren pean zuen lehengo bizi-mailari eutsi.
Iraultza gertatu eta urtebetera, gutxi gorabehera, Shirin Neshat San Frantziskora joan zen, badiako auzora, eta Dominican College-n ikasi zuen. Ondoren, Berkeleyko Unibertsitatean sartu zen, eta hainbat titulu lortu zituen: BA, MA eta MFA (arte-prestakuntzako tituluak).
Ibilbide artistikoa aldatu
Unibertsitate-ikasketak egin ondoren, New Yorkera joan zen, eta irabazi-asmorik gabeko Storefront Art and Architecture erakundearentzat lanean hasi. Diziplina anitzeko erakunde hark beste ideia batzuetara zabaldu zuen, eta bere lanaren zati izan diren kontzeptuak bereganatu zituen leku hartan. Aldi berean, bere lehenengo artelanak sortu zituen, geroago suntsituak izan zirenak. 1990ean, Iranera itzuli zen. Iran garaikidearen eta berak bizi izan zuen iraultzaren aurreko Iranaren arteko arrakalaren esperientzia egin zuen. Linda Weintraubekin egindako elkarrizketa batean ongi aipatu zuenez:
| « | Kultura irandarraz ditudan oroitzapenen eta Iranera itzulita ikusi dudanaren arteko diferentzia ikaragarria da. Aldaketa hori beldurgarria eta zirraragarria da aldi berean; ez nintzen inoiz ideologikoki hain funtsatutako herrialde batean izana. Aldaketarik handienak itxura fisikoari eta jendaurrean izan beharreko jarrerari lotuak dira nagusiki. | » |
Egiaztapen eta talka horretatik atera zen bere lehen lan ezaguna: The Women of Allah (Allah-ren emakumeak) serieko argazkiak, kaligrafia persiarraz guztiz estalitako emakumeen erretratuekin.
Argazkigintzan jardun ondoren, 90eko hamarkadaren erdialdetik aurrera, bideoa erabili zuen sormenerako bitarteko gisa. Honela dio: “Bideo-instalazioa egiten hasi naiz, askoz askatasun, anbiguotasun eta lirismo handiagoa ematen baitit, nire argazkigintzari falta zitzaiona."[3] Orduan, Anchorage egin zuen (1996) eta bi bideo proiektatzeko instalazioak proposatu zituen: Ombre sous le Web (1997), Turbulent (1998), Rapture (1999) eta Soliloquy (1999). Bere lana gizarte musulmanen kode sozial, kultural eta erlijiosoei buruzkoa da, eta zenbait oposizioren konplexutasunari buruzkoa. Neshat-ek, sarritan, gai hori azpimarratzen du bi film erakutsiz: bi pantaila, ondoz ondo edo aurrez aurre, erabat koordinatuak, gisa horretan ikus-kontraste bisual handiak sortzeko, hala nola argia eta iluna, beltza eta zuria, gizona eta emakumea. Neshat-ek film narratibo laburrak ere egin ditu, tradizionalagoak, Zarin filma, kasurako.
Shirin Neshaten lanak gaur egungo (2023) gizarte islamiarretako emakumearen bizitzaren alderdi sozialak, politikoak eta psikologikoak aztertzen ditu. Irmoki eusten die Islamaren irudikapen estereotipatuei, haren arte-helburuak ez dira formalki polemikoak. Zehazkiago, bere lanak mundu osoko emakume musulmanen nortasuna osatzen duten indar intelektual eta erlijiosoen konplexutasuna aitortzen du.
Shirin Neshat 1999an egin zen nazioartean ezagun, XVIII. Veneziako Biurtekoko Urrezko Lehoia lortu zuenean Turbulent (Noire Galleryk (Turin, Italia) ekotzitako bideoa) eta Rapture bideoekin (250 figuranterekin eginiko proiektua, Jérôme de Noirmont galeriak ekoitzia); kritikaren eta publikoaren artean arrakasta handia erdietsi zuen Art Institute of Chicago delakoan lehen aldiz erakutsi zituenean, 1999ko maiatzean. Rapture bideoarekin, Neshat lehen aldiz saiatu zen irudiari arreta handia jartzen, talka estetiko, poetiko eta emozionala sortzeko asmoz.
2008an, Munis eta Faezeh bideoak egin zituen, Shahrnush Parsipur idazle irandarraren Aql-e abi'rang eleberrian oinarrituta, non nahasten baitziren orinismoa eta errealismoa bere herrialdeko emakumeen bizitzan.[3]
2013ko otsailean, 2013ko Berlinale zinemaldian, Wong Kar-wai zinemagile txinatarra buru zuen epaimahaiko kide izan zen, Tim Robbins aktore estatubatuarrarekin eta Susanne Bier zuzendari daniarrarekin batera.
2017ko irailean, Shirin Neshatek Praemium Imperiale saria jaso zuen bere lan piktorikoarengatik.[4]
Obrak aldatu
- The Women of Allah, 1993-1997. Argazki-seriea.
- Speechless, 1996. Argazki-seriea.
- Turbulent, 1998. Bi pantaila dituen bideo eta soinuaren instalazioa.
- Rapture, 1999. Bi pantaila dituen bideo eta soinuaren instalazioa.
- Soliloquy, 1999. Bi pantaila dituen bideo eta soinuaren instalazioa.
- Fervor, 2000. Bi pantaila dituen bideo eta soinuaren instalazioa.
- Passage, 2001. Bideo-instalazioa.
- Logic of the Birds, 2002. Multimedia performancea.
- The Last Word, 2003. Bideo-instalazioa.
- Mahdokht, 2004. Hiru pantailako bideo-instalazioa.
- Zarin, 2005. Bideo-instalazioa.
- Munis, 2008. Bideo-filma.
- Faezeh, 2008. Bideo-filma.
Banakako erakusketa nagusiak aldatu
- 1996: Contemporary Arts Center Kunsthalle, Fribourg.
- 1998: Turbulent au Whitney Museum of American Art
- 1998: Tate Modern, Tate Gallery, Londres.
- 1998: Maison européenne de la photographie, Paris.
- 1999: Rapture, Chicagoko Art Institute eta Bonneko Kunstmuseum.
- 2000: Dallas Museum of Art.
- 2001: musée d'art contemporain, Montréal.
- 2002: château de Rivoli, Turin.
- 2003: Contemporary Arts Museum, Houston.
- 2005: Shirin Neshat: Women without Men and Other Works à la Neue Nationalgalerie, Berlin.
Filmografia aldatu
- 2009: Women Without Men
- 2017: Looking for Oum Kulthum[5]
Sariak eta aintzatespenak aldatu
- 1999: Urrezko lehoia Turbulent-entzat, Veneziako Biurtekoa
- 2009: Zilarrezko lehoia Women Without Men-entzat, Veneziako Mostra
- 2017: Praemium Imperiale, bere lan piktorikoarengatik
Erreferentziak aldatu
- ↑ Geneviève Breerette. (2000). «Shirin Neshat, un oeil féminin pour lever le voile» Le Monde.
- ↑ Txantiloi:Ouvrage.
- ↑ a b Frédérique Chapuis. (2008). «Photographie : L’Iran dévoilé par Shirin Neshat, à Paris» Télérama..
- ↑ Guillaume Benoit. (12 septembre 2017). «Shirin Neshat — Lauréate du Praemium Imperiale 2017» Slash Paris..
- ↑ Entretien de la réalisatrice par la RTS, écoute des minutes 4.45 à 30 puis 35 à 42.
Bibliografia aldatu
- Shirin Neshat, éditions Serpentine Gallery, 2000 ISBN 3-85247-025-0
- Paulette Gagnon et Atom Egoyan, Shirin Neshat, Montréal, musée d'art contemporain de Montréal, 2001 (lire en ligne) (texte : Atom Egoyan, Marcel Brisebois, Paulette Gagnon, Shoja Azari ; traduction : Stephen Wright, Susan Le Pan)
- Shirin Neshat - Castello di Rivoli, éditions Charta, 2002 ISBN 88-8158-360-7
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q262413
Multimedia: Shirin Neshat / Q262413
