Wikipedia

Mendiorotz

Lizoainibarko lekua, Nafarroa Garaian

Mendiorotz[1][a] (historiki Orozmendi deitua)[b] Lizoainibar-Arriasgoiti udalerriko Lizoainibar ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

Mendiorotz
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko enparantzako ikuspegia
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaLizoainibar-Arriasgoiti
Administrazioa
Motaleku
Izen ofizialaMendióroz/Mendiorotz
Posta kodea31485
Herritarramendioroztar
Geografia
Koordenatuak42°49′04″N 1°29′28″W / 42.81778°N 1.49111°W / 42.81778; -1.49111
Garaiera607 metro
Distantzia18,0 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria39 (2022:  4)

2022 urtean 39 biztanle zituen.

Bertako biztanleak mendioroztarrak dira.

Izena aldatu

Mendiorotz edo Orozmendi toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Orotz (1268)
  • Mendia (1268)
  • Oroz (1366)
  • Oroz (1532)
  • Orozmendi (1534)
  • Mendiuhoroz (1587)
  • Oroz (1591)
  • Orozmendi (1593)
  • Oroz mendi (1595)
  • Mendioroz (1767)
  • Mendioroz (1802)
  • Mendiorotz (1996)

Geografia aldatu

Mendiorotz Lizoainibar ibarran dago.

Ingurune naturala eta klima aldatu

Lizoainibar Pirinioaurreko ibarra da, Eguesibar eta Longida lotzen dituen lautada da. Ibaia zeharkatzen du Erro ibaiak, Irati-Aragoi ibaiaren adarrak.

Ibarreko klima azpi-mediterraneoa da, urteko batez besteko tenperatura 12 eta 13 gradu ingurukoa, eta batez besteko prezipitazioak 800 mm eta 1 000 mm bitartekoak. Urteko egun euritsuak 90 izaten dira, batez ere udaberri eta udazkenean. Uda garaian, bi hilabete lehor izaten dira, uztaila, eta, batez ere, abuztua.

Herrigunearen inguruko basoetan, birlandatutako pinuak dira nagusi. Birlandaketa hauek XIX. mendetik aurrera egin ziren, inguruko zerrategiek zuten hazkunde azkarreko zuhaitzen beharra zela eta. Oraindik ere, 100-120 hektarea gordetzen da.

Estazio meteorologikoak aldatu

Lizoainibarren dagoen Beortegi herrian, itsasoaren mailatik 580 metrora, Nafarroako Gobernuak 1998n jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]


      Datu klimatikoak (Beortegi, 1998-2020)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 17.6 21.9 24.7 29.0 35.0 39.4 38.1 39.9 36.5 29.6 21.8 17.2 39.9
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.6 10.0 13.4 15.9 19.9 25.4 28.2 28.3 24.2 18.9 12.0 9.0 17.8
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.3 4.9 7.9 10.2 13.6 17.9 20.2 20.4 17.1 13.1 7.7 4.7 11.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.8 0.6 2.8 4.7 7.4 10.9 13.0 13.4 11.0 8.3 4.0 1.1 6.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -7.9 -10.0 -9.8 -3.8 -1.1 2.3 5.2 6.2 2.1 -1.9 -7.3 -12.4 -12.4
Batez besteko prezipitazioa (mm) 96.6 85.4 96.7 85.2 69.5 54.2 38.1 33.2 57.2 77.0 105.0 80.8 878.9
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 67.5 42.9 42.9 46.9 66.6 55.2 51.3 36.2 72.0 96.8 58.3 53.2 96.8
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia aldatu

1835-1845eko udal-erreformetara arte, Lizoainibarko diputatuak eta herriko erregidoreak gobernatzen zuten lekua, herrikoen artean aukeratzen zena. Hamabost etxe erabilgarri eta hiru hondatu zituen, beharbada Konbentzioaren gerraren (1793-1795) aztarna, Euskal Herriko beste herri askotan ikus daitekeen bezala. 1847an, parrokiako abadea auzotarrek aurkezten zuten; inguruko herrietara joateko bideak baino ez zituen, eta horiek egoera txarrean zeuden. XX. mendearen hasieran landa kutxa bat sortu zen eta eskola bat zuen.

Demografia aldatu

2022 urteko erroldaren arabera 39 biztanle zituen Mendiorotzek.[5]

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
26 23 30 33 36 36 35 35 35 37 40 45 45 46 42 41 40 39 38 36 35
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Kultura aldatu

Euskara aldatu

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Lizoainibarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinioaurre ibarretik Eguesibar eta Longida ibarrekin eta Pirinioaurreko Eguesibar eta Longida ibarrekin hitz egiten zena.[6]

Koldo Zuazok, 2010ean, Lizoainibar atzerakada-eremuan sailkatu zituen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[7]

Mendiorozko azpieuskalkia pirinioaurrera da.[8]

Euskararen Foru Legea aldatu

Sakontzeko, irakurri: «Euskararen Foru Legea»

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Lizoainibar-Arriasgoiti eremu mistoko udalerria da. 2010eko erroldan, herritarren % 10,62ek zekien euskaraz.

Ondasun nabarmenak aldatu

Oharrak aldatu

  1. ↑ /menð̞ióɾot͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban
  2. ↑ /oɾos̻ménð̞i/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza hirugarren silaban

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. ↑ «Mendiorotz - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. ↑ Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Beortegi» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  4. ↑ Beortegiko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
  5. ↑ «Mendiorotz» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
  6. ↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
  7. ↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.
  8. ↑ Euskaltzaindia. Hegoaldeko goi-nafarrera. pirinioaurrera.

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Mendiorotz&oldid=9182157"(e)tik eskuratuta