Max Planck

Max Planck
	; Irudi gehiago
Geheimrat (en)	;
Geheimrat (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Max Karl Ernst Ludwig Planck
Jaiotza	Kiel, 1858ko apirilaren 23a
Herrialdea	Alemaniar Inperioa ; Hirugarren Reicha ; Weimarko Errepublika ; Bizone
Bizilekua	Kiel; Munich
Heriotza	Göttingen, 1947ko urriaren 4a (89 urte)
Hobiratze lekua	Stadtfriedhof Göttingen (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Wilhelm von Planck
Ezkontidea(k)	Marie Merck (en)
Seme-alabak	ikusi Erwin Planck (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Hugo Planck (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Berlingo Humboldt Unibertsitatea ; Maximiliansgymnasium München (en) ; Frederiko Gilen Unibertsitatea ; Municheko Unibertsitatea ; (1874 -
Tesia	Über den zweiten Hauptsatz der mechanischen Wärmetheorie (en)
Tesi zuzendaria	Alexander von Brill (en)
Doktorego ikaslea(k)	Richard Becker (en) ; Max von Laue; Moritz Schlick; Max Abraham (en) ; Walther Bothe; Walter Gordon (en) ; Hilde Heinicke (en) ; Gustav Hertz; Heinrich Karstens (en) ; Karl Körner (en) ; Erich Kretschmann (en) ; Isidor Israel Malkin (en) ; Walther Meissner (en) ; Walter Schottky; Erich Schumann (en) ; Wilhelm Wenzel (en) ; Karl Erich Hupka (en)
Hizkuntzak	gaztelania; alemana
Irakaslea(k)	Philipp Ludwig von Seidel; Gustav Bauer (en)
Ikaslea(k)	ikusi Max Abraham (en) ; Walther Bothe; Gustav Hertz; Max von Laue; Walther Meissner (en) ; Moritz Schlick; Walter Schottky;
Jarduerak
Jarduerak	fisikari teorikoa, unibertsitateko irakaslea, fisikaria eta filosofoa
	Parte-hartzailea 1st Solvay Conference on Physics (en) ; 5th Solvay Conference on Physics (en) ;
Lantokia(k)	Munich
Enplegatzailea(k)	Berlingo Humboldt Unibertsitatea ; Municheko Unibertsitatea (1880 - 1885); Kielgo Unibertsitatea (1885 - 1889); Frederiko Gilen Unibertsitatea (1889 - 1927)
Lan nabarmenak	ikusi Plancken legea; Planck-en konstante;
Jasotako sariak	ikusi Fisikako Nobel Saria (1918) ; Adlerschild des Deutschen Reiches (1928ko apirilaren 23a) ; Max Planck domina (1929) ; Goethe Saria (1945) ; Copley Domina (1929) ; Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Lorentz Medal (1927) ; Harnack medal (1933) ; Helmholtz Domina (1914) ; Bavarian Maximilian Order for Science and Art (1925) ; Liebig Medal (1921) ; Franklin domina (1927) ; honorary doctor of the University of Athens ; honorary doctorate from the University of Cambridge ; honorary doctorate of the University of Glasgow ; Honorary doctor of the Technical University of Berlin ; Guthrie Lecture (1932) ; Goethe-Medaille für Kunst und Wissenschaft ; Foreign Member of the Royal Society (1926ko apirilaren 29a) ;
Kidetza	AGV München (en) ; Deutsche Physikalische Gesellschaft (en) ; Prusiako Zientzien Akademia; Kaiser Wilhelm Society (en) ; Notgemeinschaft der Deutschen Wissenschaft (en) ; Linzeen Akademia; Royal Society; Zientzien Bavariar Akademia; Saxon Academy of Sciences (en) ; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Hungariako Zientzien Akademia; Zientzien Pontifize-Akademia; Sondershäuser Verband (en) ; San Petersburgoko Zientzien Akademia; Sobietar Batasuneko Zientzien Akademia; Suediako Zientzien Errege Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Zientzien Errusiar Akademia; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Amerikako Sozietate Filosofikoa; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Accademia delle Scienze di Torino
Musika instrumentua	pianoa; txeloa; organoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa
Alderdi politikoa	German People's Party (en)

Max Karl Ernst Ludwig Planck (Kiel, Alemania, 1858ko apirilaren 23a - Göttingen, Alemania, 1947ko urriaren 4a ) fisikari alemaniarra izan zen. Teoria kuantikoaren sortzaile eta pasa den mendeko fisikari onenetarikotzat jotzen da.

Bizitza eta obraAldatu

Planck familia intelektual eta tradizional baten barruan jaio zen. Bere aitaren aldeko birraitona eta aitona teologia katedradun izan ziren Göttingenen, bere aita Kiel eta Munichen zuzenbide katedraduna izan zelarik.

Munichen eta Berlinen egin zituen ikasketak. Municheko eta Kielgo unibertsitateetan irakasle izan ondoren Kirchhoffen lekua hartu zuen Berlingo unibertsitatean fisika teorikoko irakasle gisa. Zientzien Akademiako kide eta idazkari nagusi izan zen.

Hasieran termodinamikari buruzko ikerketak egin zituen batez ere, Boltzmannen ikerketak jarraituz. Gorputz beltzen neurketa termikoan energiaren banaketa espektrala teorikoki argitzeko egin zituen esperimentuen ondorioz, energiaren jarraitutasun ezaren hipotesia azaldu eta quantumak definitu zituen (1900). Teoria hori da fisika modernoaren oinarrizko hipotesietako bat.

Fisikako Nobel saria eman zioten zuen 1918an.

Piano-jotzaile bikaina zen eta musikaren teoriaz ere idatzi zituen zenbait lan. Aurkikuntza berrien ezagutza teorikoaren ondorioez eta izadiaren zientzien eta erlijioaren arteko erlazioez ere arduratu zen. Positibismoaren eta pragmatismoaren etsaia zen, eta uste osoa zuen izadiaren zientzietan egia objektibo bat badela, alegia, kausalitate printzipioak guztizko balioa duela zioen.

Plancken konstanteaAldatu

Plancken konstantea Quantumen teoriaren konstante unibertsala da. Sinboloa h da, eta balioa 6,625 x 10⁻³⁴ joule^.segundo. Quantum bateko irradaren energia (E) eta irradaren maiztasuna (h) erlazionatzen ditu formula honen bidez: E = h. Azken honi Plancken legea deitzen zaio; quantumen mekanikako oinarrizko legea da. Irrada elektromagnetikoa banakako sortatan edo fotoietan bilduta dagoela dio, eta bakoitzaren energia aipatu den formulak adierazten du.

ErreferentziakAldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Datuak: Q9021
Multimedia: Max Planck