María Austriakoa

María Austriakoa
	; Irudi gehiago
Holy Roman Empress (en)	;
Holy Roman Empress (en)
Bizitza
Jaiotza	Madril, 1528ko ekainaren 21a
Herrialdea	Espainia
Heriotza	Oinuts Errealen monasterioa, 1603ko otsailaren 26a (74 urte)
Familia
Aita	Karlos V.a Habsburgokoa
Ama	Elisabet Portugalgoa
Ezkontidea(k)	Maximiliano II.a Habsburgokoa (1548ko irailaren 13a (egutegi gregorianoa) -
Seme-alabak	ikusi Ana Austriakoa; Rodolfo II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa; Archduke Ernest of Austria (en) ; Elisabeth of Austria (en) ; Matias Germaniako Erromatar Inperio Santukoa; Maximilian III, Archduke of Austria (en) ; Alberto VII.a Austriakoa; Archduke Wenceslaus of Austria (en) ; Archduchess Margaretha of Austria (en) ; Ferdinand von Habsburg (en) ; Friedrich von Habsburg (en) ; Marie von Habsburg (en) ; Karl von Habsburg (en) ; Eleonore Erzherzogin von Österreich (en) ; Marie von Habsburg (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Joana Austriakoa; Isabel of Castile (en) ; Margarita Parmakoa; Filipe II.a Espainiakoa; Joan Austriakoa; Infante Fernando of Austria (en) ;
Familia	ikusi Maximiliano II.a Habsburgokoa (male pure masculine first cousin (en) );
Leinua	Habsburgo
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	erregina

María Austriakoa edo Habsburgokoa, alemanez Maria von Österreich (Madril, 1528ko ekainaren 21a- ib., 1603ko otsailaren 26a) Espainiako infanta eta Austriako artxidukesa izan zen, baita Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperatriza eta Hungaria eta Bohemiako erregina ezkontidea ere (1563-1572). Espainiako Karlos I.a eta V.a Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea eta Isabel Portugalgo emaztearen (Manuel I.a Portugalgo erregearen alaba) alaba nagusia izan zen.^[1]^[2]^[3]^[4]

Biografia aldatu

Lehen urteak aldatu

María de Aragón amonaren izena zuen, Errege Katolikoen alaba eta Portugalgo erregina ezkontidea, Manuel I.a Portugalgo erregearekin ezkonduta baitzegoen. Toledo eta Valladoliden artean hazi zen, batez ere, beste neba-ahizpekin batera. Aita eta ama etengabe etxetik kanpo izan arren, familia-oinarri sendoa izan zuten, ondo ulertzeko moduan, eta antzeko ikuspuntuak izan zituzten beren domeinuak gobernatzeko. Izan ere, María berak eta Felipe nebak, bizitza osoan mantendu zuten, distantziak eta denbora gorabehera.

Ibilbidea aldatu

Ezkontza aldatu

1548ko irailaren 15ean,lehengusu propio zuen Maximiliano II.a Germaniako Erromarat Inperio Santuko artxidukearekin (gero enperadore) ezkondu zen Valladoliden. Ordurako Bohemiako erregea zen, baina 1562 arte ez zuten koroatu. Senar-emazte berriak Espainiako erresumen erregeorde izan ziren urte hartatik 1551ra arte, enperadorea eta Felipe printzea ez zeudelako.^[5]

Inperioko ibilaldia aldatu

Felipe II.ak erregealdia bere gain hartu ondoren, artxidukeek Vienara joan ziren 1552an, Fernando I.a Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea zen aitaginarrebaren eta osabaren gortea zegoen lekura. Garai hartan ez zegoen espainiar enbaxadorerik Inperioan, eta harreman diplomatikoak Habsburgoko bi adarren arteko familia-loturen bidez bideratzen ziren. Maríak paper garrantzitsua izan zuen handik aurrera, 1582an Espainiara itzuli zen arte, Espainiak Inperioan zituen interesen ordezkari gisa, baita azkenean enbaxadore ofizialak ezarri ondoren ere, 1558. urtetik aurrera, María Vienara iritsi eta sei urtera. Enbaxadako baliabideak, hamar ofizial baino gehiago inoiz izan ez zituenak, ezin ziren konparatu Maríak eskaintzen zuenarekin, ehun pertsona inguruko zerbitzua baitzuen.^[6] Felipe II.ak nahita erabili zuen arrebaren zerbitzua espioitza-plataforma eta iritzi-talde gisa Inperioan. Maximiliano horretaz jabetzen zen, eta hainbat aldiz saiatu zen emaztearen zerbitzua berritzen.^[7]

Pixkanaka, Maximiliano aitaren tituluak eskuratzen hasi zen, eta Bohemiako errege eta Erromatarren errege izendatu zuten 1562an, Hungariako errege 1563an, eta, azkenik, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadore, 1564an aita hil zenetik 1576an hil arte. Maria katoliko debotoa zen, senarraren anbiguotasunagatik ezkontza-arazoak zituena. Eragin handia izan zuen seme-alabengan, besteak beste, Rodolfo II.a Germaniako Erromatar Inperio Santuko eta Matias Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadoreengan.

Espainiara itzultzea aldatu

1576an senarra hil ondoren, 1582an Espainiara itzuli zen, eta poztu egin zen «herejerik gabeko herrialde batean» bizitzeaz. Margarita alabarekin erretiratu zen Madrilgo Errege Oinutsen Komentura. 1559an Juana Austriako ahizpa txikiak fundatu zuen, alargun geratu zenean, eta hura ere 1573an hil zen arte bertan bizi izan zen. Felipe II.ak Tomás Luis de Victoria musikagilea bidali zuen komentura, ahizparen kapilau gisa, 1587an. Enperatriza hil arte egon zen haren zerbitzuan. Bere lanik ezagunenetako bat Officium Defunctorum da, Austriako María beraren hiletarako konposatutako réquiema.^[8]

Bere ilobaren erregealdian, Felipe III.a Espainiako erregeak, urte gutxian, nolabaiteko eragina izan zuen gortean, bere iloba Margarita Austriakoarekin (Espainiako erregina) batera fakzio katolikoa eta austriarraren aldekoa defendituz. Erregearen gaineko boterea izan zuen Lermako dukeak, erregearen 'balidoa' eta enperatrizaren arerioak, 1601ean gortea Valladolidera eramateko arrazoietako bat, denbora-tarte labur baterako.

Ondorengoak aldatu

1548ko irailaren 13an, lehengusuarekin ezkondu zen, Austriako Maximiliano II.a enperadorearekin, eta seme-alaba hauexek izan zituzten:

Ana Austriakoa (1549-1580), Espainiako erregina ezkontidea, Felipe II.a Espainiakoaren emaztea eta Espainiako Felipe III.a Espainiakoa erregearen ama.
Fernando (1551-1552)
Rodolfo II.a Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (1552-1612)
Ernesto Austriakoa (1553-1595), Austriako artxidukea.
Isabel Austriakoa (Frantziako erregina) (1554-1592), Frantziako erregina ezkontidea, Karlos IX.a Frantziakoaren emaztea
Maria (1555-1556)
Matias Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (1557-1619)
Maximiliano III.a Austriako artxidukea (1558-1618)
AlbertoVII.a Austriakoa (1559-1621), Herbehereetako gobernadorea
Wenceslao Austriakoa (1561-1578), Maltako Ordenako prior handi.
Federiko (1562-1563)
María (1564)
Karlos (1565-1566)
Margarita Austriakoa (1567-1633), Errege Oinutsetan izan zen.
Leonor Austriakoa (1568-1580)

Genealogia aldatu

Erreferentziak aldatu

↑ «María de Austria | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
↑ (Gaztelaniaz) «ulloa cisneros luis camps cazorla - Iberlibro» www.iberlibro.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
↑ (Ingelesez) Stephens, Henry Morse. (1903). The Story of Portugal. G.P. Putnam's sons ISBN 978-0-7222-2473-1. (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
↑ «D. Maria, Rainha de Portugal - Portugal, Dicionário Histórico» www.arqnet.pt (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
↑ (Ingelesez) «Maximilian II | Holy Roman emperor | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
↑ González 2015.
↑ (Ingelesez) Akkerman, Nadine, ed. (2013-10-24). The Politics of Female Households: Ladies-in-waiting across Early Modern Europe. Brill ISBN 978-90-04-25839-6. (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).
↑ (Frantsesez) Cárdenas, Fabricio. (2017-10-30). 66 petites histoires du pays catalan: Anecdotes des Pyrénées-Orientales. Ultima Necat Éditions ISBN 978-2-36771-094-5. (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

Bibliografia aldatu

Txantiloi:V, Rubén. (2015). «From the empress to the ambassador: The "Spanish Faction" and the labyrinths of the Imperial Court of Prague, 1575-1585» Libros de la Corte.es (2): 11-25. ISSN 1989-6425..

Kanpo estekak aldatu

Datuak: Q159660
Multimedia: Maria of Spain / Q159660

Aurrekoa: Isabel Portugalgoa	Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperatriz ezkontidea 1564ko uztailaren -1576ko urriaren 12a	Hurrengoa Ana Habsburgo-Gonzagakoa
Aurrekoa: Ana Jagellón Hungaria eta Bohemiakoa	Hungaria eta Bohemiako erregina ezkontidea 1563ko uzatilaren 25a - 1572ko urriaren 12a	Hurrengoa: Ana de Habsburgo-Gonzagakoa

[1] «María de Austria | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[2] (Gaztelaniaz) «ulloa cisneros luis camps cazorla - Iberlibro» www.iberlibro.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[3] (Ingelesez) Stephens, Henry Morse. (1903). The Story of Portugal. G.P. Putnam's sons ISBN 978-0-7222-2473-1. (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[4] «D. Maria, Rainha de Portugal - Portugal, Dicionário Histórico» www.arqnet.pt (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[5] (Ingelesez) «Maximilian II | Holy Roman emperor | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[FOOTNOTEGonzález2015-6] González 2015.

[7] (Ingelesez) Akkerman, Nadine, ed. (2013-10-24). The Politics of Female Households: Ladies-in-waiting across Early Modern Europe. Brill ISBN 978-90-04-25839-6. (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[8] (Frantsesez) Cárdenas, Fabricio. (2017-10-30). 66 petites histoires du pays catalan: Anecdotes des Pyrénées-Orientales. Ultima Necat Éditions ISBN 978-2-36771-094-5. (Noiz kontsultatua: 2023-04-03).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]