Wikipedia

Marga Gil Roësset

madrildar eskultorea, ilustratzailea eta poeta

Marga Gil Roësset (Las Rozas de Madrid, Madril, 1908ko martxoaren 3a - ib., 1932ko uztailaren 28a) 27ko Belaunaldiko eskultorea, ilustratzailea eta poeta izan zen. Bere garaian intelektualek neska miresgarritzat hartu zuten. Oso gazte hil zen eta bere lan polifazetikoa urria da. Haren ilustrazioek, Espainiara egin ohi zituen bisitengatik ezagutzen baitzituen, Antoine de Saint-Exupéry idazle eta ilustratzailearen El principito lana inspiratu zuten.[1]

Marga Gil Roësset

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMargarita Gil Roësset
JaiotzaLas Rozas de Madrid, 1908ko martxoaren 3a
Herrialdea Espainia
HeriotzaLas Rozas de Madrid, 1932ko uztailaren 28a (24 urte)
Familia
Anai-arrebak
Familia
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakeskultorea, ilustratzailea, poeta eta idazlea
MugimenduaLas Sinsombreroa
Find a Grave: 14530342 Edit the value on Wikidata

Emakume artisten familia-sagan parte hartzen du: ahizpa Consuelo Gil Roësset idazlea izan zen (1905-1995), izeba María Roësset Mosquera margolaria izan zen (1882-1921), lehengusua Marisa Roesset Velasco margolaria eta iloba Marga Clark poeta eta argazkilaria.[2][3][4]

Bizitza aldatu

Gil Roësset Madrilgo Las Rozasen jaio zen, Madrilgo metropoli-barrutian, 1908an. Erditzea zaila izan zen eta medikuek garaiz aurreko heriotza iragarri zioten, baina amak aurrera ateratzea lortu zuen.[3] Geroago Pedro (1910) eta Julian (1915) nebak jaio ziren.[5]

Bera eta , bera baino hiru urte zaharragoa zen ahizpa Consuelo, giro ilustratuan hazi ziren, eta etxean hezi zituzten Margot Roësset amaren babespean. Amak artearekiko zaletasuna irakatsi zien, ipuinak sortzera bultzatu zituen eta hezi egin zituen kultuak izateko lau hizkuntza hitz egiteko, bidaiatzeko, museoak bisitatzeko eta musika klasikoko kontzertuetara joateko.[6]

Artista ibilbidea aldatu

Gil Roësset haur prodijioa izan zen. Zazpi urte zituela, marrazketarako gaitasun izugarria zuen. Adin horretakoa da bere lanik goiztiarrena, amarentzat idatzi eta ilustratu zuen ipuina. Baina talentu hori nabarmen geratu zen 1920an El niño de oro izeneko ahizparen ipuin bat argitaratu zuenean.[5]

1923an, Parisen, bi ahizpek beste ipuin bat argitaratu zuten: Rose des Bois. Margak 15 urte zituen une hartan eta maisutza lortuta zuen. Orduan eman zuen erabateko aldaketa eta eskulturan hasi zen lanean. Amak beti nahi izan zuen alabak artista onenez inguratu, eta, ildo horri jarraituz, Victorio Macho eskultorearengana jo zuen. Eskultore espainiarrak, eskultura garaikide espainiarraren aitzindariak, ez zion Marga Gili klaserik eman nahi izan, bere talentua hondatzeko beldurragatik. Beraz, erabat autodidakta izan zen. José Francesek dioenez, eskultore gisa “Marga DA”.[5]

1929an, José Francés arte-kritikariak bere eskulturei buruzko artikulu bat idatzi zuen La Esferan, non bere lana defendatzen baitzuen.[7] 1930ean, 22 urte zituela, Adan y Eva aurkeztu zuen, Ivan Meνtrovimodera bideratuta, eta Europako espresionismoa Arte Ederren Erakusketa Nazionalean. Arrakasta handia lortu zuen, eta horrexegatik elkarrizketatu zuen Rosa Arciniega idazleak Crónica aldizkarian.[8] 1931n, Arte Ederren Zirkuluaren urteroko erakusketan, Eskulturako Lehiaketa Nazionalean eta haren liburu eta marrazkiekin parte hartu zuen Arte Liburuaren Nazioarteko Erakusketan, Arte Liburuaren Nazioarteko Elkarteak antolatuta, Parisko Petit Palais-en.

Juan Ramón Jiménezekiko harremana eta heriotza aldatu

Margak eta bere ahizpa Consuelok Zenobia Camprubí idazlea miresten zuten. Rabindranath Tagore poeta bengaliarraren itzultzailea izateagatik ezagutzen zuten Canprubí, baita Juan Ramón Jiménezekin ezkondua egoteagatik ere. 1932an, opera-emanaldi batean, Olga Bauer-Pileck austriarrak Margari bikotea aurkeztu zionean, poetaz maitemindu zen. Gainera, Camprubiren busto bat egitea erabaki zuen berehala.

Hainbat faktore elkartu ziren (konfiantzarik eza, gaztetasuna eta Juan Ramón Jiménezekiko ezinezko maitasun lotsagabea), desleial bihurtu eta bere buruaz beste egitea erabaki zuen. Uztailaren 28an, osteguna, arratsaldeko seietan, tiro bat eman zion bere buruari, 24 urte zituela. Lehenago, Juan Ramón Jiménezi karpeta hori bat eman zion, eta une horretan ez irakurtzeko eskatu zion. Karpetaren barruan, Juan Ramónek irudigile eta eskultore goiztiar horren egunkaria aurkitu zuen, eta harekiko maitasuna adierazita.[9]

Egunkariaren azken oharrak honelaxe zioen:

«.. Izan ere,.. Dagoeneko ez dut zu gabe bizi nahi... ez... ezin naiz bizi zu gabe... zu, ni gabe bizi zaitezkeenez... ni gabe bizi behar duzu...», «Nire maitasuna infinitua da...... Heriotza... infinitua da... itsasoa.. infinitua da... bakardade infinitua... .... ni haiekin.... zurekin!... Bihar zuk badakizu... nik.. infinituarekin... astelehena, gaua», «Baina heriotzan, ezerk ez nau bereizten zugandik... heriotza baino ez...... bakarrik... eta, dagoeneko... bizitza.. zenbat eta zugandik hurbilago.... heriotza.... nola maite zaitudan».[10]

Ahizpari, gurasoei eta Zenobia Camprubiri ere gutunak utzi zizkien. Haren heriotzak familiaren hiru belaunaldi suntsitu zituen (gurasoak, neba-ahizpak eta ilobak). 1933an, hil ondoko abesti-liburu bat argitaratu zen, Consuelo ahizparen testua frantsesez eta gaztelaniaz, José María Franco koinatuaren musika, eta Margaritaren hiru ilustrazio. Horietako bat, ustez, Antoine de Saint-Exupéryren Le petit prince-n imitatu zuten. Juan Ramón Jiménez txundituta geratu zen egitatearekin, hainbat poema eskaini baitzizkion, eta autoreari Españoles de tres mundos lanean jasotako literatura aitortu zion.[2]

Lana aldatu

Nuria Capdevila-Argüellesen arabera, «haren ibilbideak harritu egiten du genero artistikoa (paperetik, akuarelatik eta tintatik zurera, eskaiolara eta granitora) edo estiloa (modernismotik abangoardiara) oso denbora laburrean aldatzean baitu. Hamar urte eskasean, bizitza laburraren erdia baino gutxiagoan, ilustratzaile gisa trebea zen, tinta txinatarra eta paper gainean akuarela erabiliz. Gero, eskaiolaz eta brontzez husteko teknika menderatzen zuen, eta, ondoren, zura zizelkatzeko maisutza harrigarria lortu zuen, bere bizitzaren amaieran mailua eta zizela harriari eta granitoari aplikatuz».[4]

 
Marga Gil Roësset-en lana: Zenobia Camprubí-ren bustoa (1932). Bilduma pribatua, Madril.

Bere eskulturari esker, Marga Gil, bere kabuz trebatu zena, 1930eko eta 1932ko Arte Ederren Erakusketa Nazionaletan onartu zuten. Bere eskulturarik onena Zenobia Camprubí bustoa izan zen. Ilustrazioaren esparruan, modernismoa eta sinbolismoa konbinatu zituen, eta Francoren Consuelo Gil Roësset de Franco ahizpak idatzitako ipuinak ilustratzen zituen. Espainiako espresionismoaren adibiderik gogor eta berezienetako bat da, seguruenik.[8] 1930eko ekainean Adan eta Eva eskulturak Arte Ederren Erakusketa Nazionalean zuen protagonismoari esker elkarrizketatua izan zen. Marga Gil Roësset-ek bere lan egiteko moduari buruz argudiatzen zuen:

“Ni beti saiatzen naiz nire eskulturetan barrutik kanpora eragiketak egiten. Hau da, ideiak pertsonek baino gehiago zizelkatzen saiatzen naiz. Nire lanak, formari dagokionez, ez dira oso klasikoak izango; baina, beren barrualdea adierazteko ahalegina egiten dute behintzat”.[11]

Bere buruaz beste egin baino lehen, Marga Gil bere lan guztia suntsitzen saiatu zen, baina 2001. urtean, Madrilgo Arte Ederren Zirkuluak, erakusketa baten eta hainbat prentsa-artikuluren bidez (ABC Cultural 1997), bere eskulturetatik geratzen zena berreskuratzea lortu zuen (bere asmo suntsitzailean kaltetuena), akuarelak eta tinta txinatarrez egindako marrazkiak.

Aintzatespenak aldatu

Juan Ramón Jiménez Fundazioak ere lagundu du lanak babesten, Margaren eskulturari buruzko erakusketa bat inauguratuz Moguerreko Museo Etxean.[12]

  • El niño de oro filmerako irudiak. 1920.
  • Rose des Bois-erako irudiak. 1923.
  • Maternidad. 1929.[13]
  • La niña que sonríe.
  • Para toda la vida.
  • Adan eta Eva. 1930.[14][15]
  • Grupo. 1932.[13]
  • Zenobia Camprubí. 1932.[13]
  • Consuelo Gil Roësset-entzako ilustrazioak, Canciones de niños. José María Francoren musika, Madril, Signo, 1932.
  • Juan Ramón Jiménezi utzi zion egunkaria 2015. urtean argitaratu zen.[16]
  • 2019an bere lana Dibujantas, pioneras de la Ilustración erakusketan parte hartu zuen, ABC Museoan.[17]2022an, Madrilgo Fernán Gómez antzokian antolatutako Las Sinsombrero erakusketak Gil Roësset-en zenbait eskultura erakutsi zituen.[18]

Ondorengo eraginak aldatu

1933an, bere ahizpa Consueloren abesti-liburua argitaratu zen, frantsesez eta gaztelaniaz, José Mª Franco koinatuaren musika, eta Marga Gilen hiru irudi. Ilustrazio horietako bat Antoine de Saint-Exupèryren Printzerriaren lanaren oso antzekoa da, eta litekeena da haietan inspiratzea, batez ere kontuan hartuta idazle horrek maiz bisitatu zuela Espainia.[1]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b «Suicidio de la escultora Margarita Gil enamorada de J.R. Jiménez» La Vanguardia.
  2. ↑ a b Cf. su biografía en Marga Clark, Amarga luz Barcelona: Circe, 2002.
  3. ↑ a b Marcos, Ana. (2015). Quién fue Marga Gil y por qué debería interesarte (más allá de su suicidio por Juan Ramón Jiménez). .
  4. ↑ a b Capdevila-Argüelles, Nuria. (2010). «Marga Gil Roësset (1908–1932): soledad agónica, desamor y arte en granito y papel.» Journal of Iberian and Latin American Studies, 16(1), pp.7-22..
  5. ↑ a b c «Marga Gil Roësset» perso.wanadoo.es.
  6. ↑ Soitu.es, (2008). Cien años de Marga Gil, la escultora que se suicidó enamorada de Juan Ramón [Accedido 14 feb. 2016].
  7. ↑ La Esfera. Reportaje sobre Marga Gil Roësset. .
  8. ↑ a b Ara Fernández, Ana y Bazán de Huerta, Moisés. (2010). [https://dialnet.unirioja.es/descarga/articulo/3341917.pdf «Fortuna crítica e influencias del escultor Iván Mestrovic en España»] De Arte 9: 195..
  9. ↑ Copia archivada. .
  10. ↑ «Marga Gil Roësset: Diario de su amor imposible hacia Juan Ramón Jiménez» abc.
  11. ↑ Marga Gil Roësset (1908-1932), Círculo de Bellas Artes, Madrid, mayo-junio 2000, pág. 43
  12. ↑ Cirlot, V. (n.d.). “De dentro afuera”: la vivencia interior de Marga Clark. 1st ed. [ebook] Available at: [Accessed 6 Mar. 2016].
  13. ↑ a b c http://www.epdlp.com/cuadro.php?id=2136
  14. ↑ «Juan Ramón Jiménez» www.cervantesvirtual.com.
  15. ↑ «Maternidad (1929) Marga Gil Roësset» www.epdlp.com.
  16. ↑ Ya no puedo vivir sin ti, Juan Ramón
  17. ↑ «Dibujantas» Museo ABC.
  18. ↑ «Las artistas de la generación del 27 que no aparecen en los libros de historia» El Confidencial 2022-12-20.

Kanpo estekak aldatu

Artistari buruzko artikuluak aldatu

Bideoak aldatu

Lana aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Marga_Gil_Roësset&oldid=9243383"(e)tik eskuratuta