Gemini (konstelazioa)

Gemini edo Bikiak[1][oh 1] (latinez: Gemini; , Unicode ♊) zodiakoko hirugarren konstelazioa da eta Orion konstelaziotik hogeitamar gradu inguru iparekialdera dago. William Herschelek Urano η Geminorumdik gertu aurkitu zuen 1781ean eta gauza bera egin zuen Clyde Tombaughek Plutonekin δ Geminorumdik gertu 1930ean[2].

Gemini 
Datuak
LaburduraGem
GenitiboaGeminorum
SinbologiaBikiak
Eremua513,8 gradu karratu (30. maila)
Izar kantitatea
(magnitudea < 3)
119
Izarrik distiratsuenaPolux (itxurazko magnitudea )
Meteoro euriaEpsilon Geminidak
Geminidak
Konstelazio mugakideakLynx (konstelazioa), Auriga, Taurus, Orion, Monoceros, Canis Minor eta Cancer
Behaketa
Igoera zuzena6 o 0,50' eta 8 o 7,97' artean h
Deklinazioa9,81 eta 35,39 artean°
Ikuspen onena 21:00etan (9 PM): Otsaila
+90° eta −-55° latitude bitartean ikusgai.

Kokapena

aldatu

Geminis Taurusen mendebaldean eta Cancerren ekialdean daude, Auriga eta Lynx iparraldean, Monoceros eta Canis Minor hegoaldean eta Orion hego-mendebaldean.

Antzinate klasikoan, Cancer zen eguzkiaren kokalekua udako lehen egunean (ekainaren 21ean). K.a. I. mendean prezesio axialak Geminisera eraman zuen. 1990ean, Eguzkiaren kokapena udako lehen egunean Geminisetik Taurora aldatu zen, non XXVII. mendera arte egongo zen. Eta gero Ariesera joango da. Eguzkia Geminisetik igaroko da ekainaren 21etik uztailaren 20ra mugituko da 2062an[3].

Geminis gailurra da ipar hemisferioko neguko zeruetan, eta gau osoan ikus daiteke abendutik urtarrilera. Konstelazioa aurkitzeko modurik errazena bere bi izar distiratsuenak aurkitzea da, Castor eta Pollux, ekialderantz, Taurusen V formako asterismo ezagunetik (Hiadesen kumulu irekia) eta Orionen Gerrikoko hiru izarretatik (Alnitak, Alnilam eta Mintaka). Beste modu bat da buruz lerro bat marraztea Pleiadeen izar-kumulutik, Tauron dagoena, eta Leoren izarrik distiratsuena, Regulus. Hori egitean, ekliptikatik hurbil samar dagoen irudizko lerro bat marrazten da, Geminis konstelazioaren erdiko puntuan gurutzatzen duen lerro bat, Kastor eta Poluxen azpian.

Ilargiak Geminis zeharkatzen duenean, bere mugimendua erraz ikus daiteke gau bakar batean, lehenik Castor eta Poluxetik mendebaldera agertzen baita, gero lerrokatu egiten da eta azkenik haien ekialdean agertzen da.

Ezaugarri nabarmenak

aldatu

Gemini konstelazioaren barnean bere bi izarrik dizdiratsuenak nabarmendu behar dira: Polux (β Geminorum) eta Castor (α Geminorum)[4]. Lehena erraldoi laranja bat da, bere motakoetatik gure eguzki sistematik gertuen dagoena, eta bere inguruan exoplaneta batek orbitatzen du. Castor, berriz, izar anizkoitz bat da, sei izarrek osatutakoa. Horietatik dizdiratsuenak sekuentzia nagusiko izar zuriak dira. Beste izar interesgarri bat 37 Geminorum da, gure eguzkiaren antzeko nano hori bat, gugandik 56 argi urteko distantziara dagoena. Azkenik, konstelazio honetan Geminga dago, duela 300.000 urte gertatutako supernoba baten hondarra izan daitekeen pultsar batek jasotzen duen izena dena.

Zeru sakoneko objektuei dagokienez, konstelazio honetan dago M35 kumulua, baita NGC 2392 edo Eskimal Nebulosa izena jasotzen duen nebulosa planetarioa ere.

Izar nagusiak

aldatu

Oharrak

aldatu
  1. Euskaltzaindiaren 173. arauak honako hau gomendatzen du: "Euskaraz, konstelazioen izenak adierazteko, komeni da nazioarteko formak —latinezko grafia— erabiltzea, hainbat komeniago testuak zenbat eta teknikoago edo jasoago izan. Nolanahi ere, latinezko izenen itzulpenak edo egokitzapenak ere —azalpen-izenak— erabil daitezke, bigarren mailan, testu didaktikoetan edo azalpen gisa".

Erreferentziak

aldatu
  1. «Zodiakoko konstelazioak eta astrologiako zeinuak» 173. Astroen izenak. Euskaltzaindia, 17 or..
  2. (Ingelesez) De Wire, Elinor. (2002). The Florida Night Sky: A Guide to Observing from Dusk Till Dawn. Pineapple Press, 163 or. ISBN 9781561642380..
  3. (Ingelesez) published, Pedro Braganca. (2017-09-21). «Astrology: Why Your Zodiac Sign and Horoscope Are Wrong» livescience.com (Noiz kontsultatua: 2022-10-22).
  4. (Ingelesez) Dinwiddie, Robert; Hughes, David Wolstenholme; Jones, Geraint H.; Ridpath, Ian; Stott, Carole; Sparrow, Giles. (2016). The Stars: The Definitive Visual Guide to the Cosmos. DK Publishing, 166 or. ISBN 9781465459039..

Kanpo estekak

aldatu