Alexandre Dumas (Villers-Cotterêts, Aisne, Frantzia, 1802ko uztailaren 24a - Dieppe, Itsas Sena, Frantzia, 1870eko abenduaren 5a) frantsesezko idazle famatu eta emankorra izan zen.

Alexandre Dumas

president of the Société des gens de lettres (en) Itzuli

1840 - 1840
Honoré de Balzac - François Arago
Bizitza
JaiotzaVillers-Cotterêts1802ko uztailaren 24a
Herrialdea Frantzia
Bizilekuaformer 2nd arrondissement of Paris (en) Itzuli
Lehen hizkuntzafrantsesa
HeriotzaPuys (en) Itzuli eta Dieppe1870eko abenduaren 5a (68 urte)
Hobiratze lekuaParisko Panteoia
Communal Cemetery of Villers-Cotterêts (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
AitaThomas-Alexandre Dumas
AmaMarie-Louise-Élisabeth Labouret Dumas
Ezkontidea(k)Ida Ferrier (en) Itzuli  (1840ko otsailaren 5a -  1859)
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakeleberrigilea, antzerkigilea eta idazlea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakSimon Ganneau
KidetzaElisabet Katolikoaren Ordena
MugimenduaFrench Romanticism (en) Itzuli

IMDB: nm0241416 Allocine: 37153 IBDB: 13463
Last fm: Alexandre+Dumas Musicbrainz: abdfcc03-a0bd-4212-99d5-e7e0d0f1a107 Discogs: 437484 IMSLP: Category:Dumas,_Alexandre Allmusic: mn0002021769 Find a Grave: 6753 Edit the value on Wikidata

Eleberri historikoak landu zituen batez ere, eta mundu osoan da ezaguna Hiru mosketariak (1844) eta Monte Cristoko kondea (1845) lanen egilea delako. Antzezlan ugari ere idatzi zituen. Azken eleberria Le Chevalier de Sainte-Hermine izan zuen (1869).

Marie-Louise Labouret (1769–1838) eta Thomas Alexandre Davy de La Pailleterie (1762–1806) jeneralaren semea zen, eta Henry Bauër eta bere izen bereko Alexandre Dumasen (1824–1895) aita. Azken honek, besteak beste, La Dame aux camélias idatzi zuen.

Alexandre Dumasen lana unibertsala da. Index Translationumen arabera, hamahirugarren postuan dago atzerriko hizkuntza batera gehien itzuli diren egileen artean[1].

Egiletza auzitan

aldatu

Dumasen lan batzuen egiletza auzitan dago. Bere garaiko hainbat kritikarik beste idazleengana jo zuela salatu zuten bere obrak idazteko. Horien arteko laguntzaile ezagunena Auguste Maquet da. Hala ere, ikerketa garaikideek frogatu dute Dumasek lankidetza akordio bat egin zuela azken honekin: Dumas gai orokorra aukeratzeaz arduratzen zen eta Maqueten zirriborroak moldatzen edo hobetzen zituen, dinamikoagoak izan zitezen. Bere lanaren egiletza ukatzea gehiegizkoa litzateke, beraz, nahiz eta beharbada 1844-1850 urteetako maisulan guztiak ekoiztea ezinekoa izango zitzaion, alboko lankide eraginkor eta diskreturik gabe[2].

Dumasen lan literarioaren ezaugarriak

aldatu

Dumasen eleberrien ezaugarri bat fikziozko protagonista eta protagonista sasi-historikoen edota historikoen nahasketa da, d'Artagnan mosketariarena edo Richelieu ministro kardinalarena, kasu. Horrez gain, Dumasen abenturak gertaera historikoen testuinguruan kokatzen dira (1627 eta 1628 bitarteko Arroxelako setioa, adibidez, edota Napoleonen garaia). Nobela historikoaren ezaugarriak biltzen dituzte, beraz, bere lanetako askok, horien artean: Hiru mosketariak (1844), Hogei urte beranduago (1845), Bragelonneko bizkondea (1847-1850), Monte Cristoko kondea (1844-1846), Margot erregina (1845) eta Monsoreau dama (1846).

Horrez gain, irakurlearen arreta erakartzearren nobela poliziakoa eta misteriozko elementuak sartu ohi zituen Dumasek[3]. Bide horretatik, abenturazko eleberrigile gisa katalogatu izan da Dumas, eta bere lanak irakurle gazteen artean arrakasta handia izan dute.

Dumasen narratiban oso nabaria da eszenatokien eragina; nobeletako pasarte batzuk antzezteko idatzi zirela ematen du. Bere lehen obrak, izan ere, antzerkiaren bueltan dabiltzan vaudevilleak dira, hala nola: Henri III eta bere gortea (1829), Nesleko dorrea (1832) edota Kean (1836).

Bere lanetako pasarte eta pertsonaia esanguratsu asko bere aitaren bizitzan eta karrera militarrean inspiratu ziren.[4]

Alexandre Dumas eta arrazakeria

aldatu

Alexandre Dumasek Charles Darwinen eboluzioaren teoria defendatzen zuen, eta horren harira hainbat eraso arrazisten jomuga izan zen. Kritikari batek halaxe esan zion Dumasi:

«Bide batez, Maisu maitea, aski ongi ezagutzen dituzu beltzak, ezta? Zalantzarik izpirik gabe gainera. Nire aita mulatoa zen, nire aitona beltza zen eta nire birraitona tximinoa zen. Ikusten duzu, Jauna: zurea bukatzen den lekuan hasten da nire familia[5].»

Gerora, 1850eko hamarkadan, idazlearen argazki bateko ile nahasiak zirela medio[6], karikaturista batzuk beltz itxurako ile-kizkurrez irudikatu zuten Dumas[7].

Gorpuzkiak Parisko panteoian

aldatu

Dumasen gorpuzkiak Parisko Panteoira eraman zituzten 2002ko azaroaren 30ean, bere jaiotzaren berrehungarren urteurrena zela-eta[8].

Jacques Chirac Errepublikako presidenteak eta Alain Decaux idazleak hitz egin zuten ekitaldian[9].

Pantaila txiki eta handian

aldatu

Bibliografia

aldatu

Antzerkia

aldatu
  • La chasse et l’amour, 1825
  • La noce et l’enterrement, 1826
  • Henri III et sa cour, 1829
  • Christine, ou Stockholm, Fontainebleau et Rome, 1830
  • Napoléon Bonaparte, ou trente ans de l’histoire de France, 1831
  • Antony, 1831
  • Charles VII chez ses grands vassaux, 1831
  • Teresa, 1831
  • La Tour de Nesle, 1832
  • Souvenirs d’Anthony, 1835
  • Chroniques de France Isabel de Bavière, 1835
  • Kean, 1836
  • Caligula, 1837
  • Mademoiselle de Belle-Isle, 1837
  • Des Demoiselles de Saint-Cyr, 1843

Beste batzuk

aldatu
  • Acté, 1837
  • La salle d’armes, 1838
  • Le capitaine Paul, 1838
  • Le capitaine Pamphile, 1839
  • Crimes célèbres, 1839-1841
  • Napoléon, 1840
  • Othon L’archer, 1840
  • Les Stuarts, 1840
  • Maître Adam Le calabrais, 1840
  • Les aventures de John Davys, 1840
  • Le maître d’armes, 1840-1841
  • Praxède, 1841
  • Nouvelles Impressions de Voyage (Midi de la France), 1841
  • Excursions sur les bords du Rhin, 1841
  • Souvenirs de voyage - Une année à Florence , 1841
  • Jeanne la pucelle 1429-1431, 1842
  • Le speronare, 1842
  • Le capitaine arena, 1842
  • Le Chevalier d'Harmental, 1842.
  • Le Corricolo, 1843
  • Filles, lorettes et courtisanes, 1843
  • Georges , 1843
  • Sylvandire, 1844
  • Fernande, 1844
  • Hiru mosketariak (Les trois mousquetaires), 1844
  • Le château d’Eppstein, 1844
  • Cécile, 1844
  • Gabriel Lambert, 1844
  • Louis XIV et son siècle, 1844
  • Vingt Ans après, 1845
  • Monte Cristoko kondea (Le Comte de Monte-Cristo), 18451846
  • Une fille du régent, 1845
  • La Reine Margot, 1845 (zinemaratuta)
  • Les Médicis, 1845
  • Les frères corses, 1845
  • Le chevalier de Maison-Rouge, 1845-1846
  • La Dame de Monsoreau, 1846
  • Le bâtard de Mauléon, 1846
  • Joseph Balsamo, 1846
  • Les deux Diane, 1846
  • Impressions de voyage, De Paris à Cadix, 1847
  • Les Quarante-cinq, 1847
  • Le Vicomte de Bragelonne, 1848 (edo L'homme au masque de fer)
  • Les mille et un fantômes, 1849
  • Le Collier de la reine, 1849
  • La femme au collier de velours, 1850
  • La Tulipe noire, 1850
  • Le trou de l’enfer, 1850
  • La colombe, 1850
  • Le Drame de Quatre Vingt Treize, 1851
  • Impression de voyage (en Suisse), 1851
  • Ange Pitou, 1851
  • Olympe de Clèves, 1851
  • La comtesse de Charny, 1853
  • Le pasteur d’Ashbourne, 1853
  • Isaac Laquedem, 1853
  • Les drames de la mer, 1853
  • Ingénue, 1853
  • La jeunesse de Pierrot, 1854
  • El salteador, 1855
  • Une vie d’artiste, 1854
  • Catherine Blum, 1854
  • Saphir, 1854
  • Vie et Aventures de la princesse de Monaco, 1854
  • Les Mohicans de Paris, 1854-1855
  • Souvenirs de 1830 à 1842, 1854
  • La jeunesse de louis XIV (théâtre), 1854
  • La dernière année de Marie Dorval, 1855
  • Marie Giovanni, journal d’une parisienne, 1855
  • Le page du duc de Savoir, 1855
  • Les grands hommes en robe de chambre, César, Henri IV, Richelieu, 18551856
  • Madame du Deffand, 1856
  • Les compagnons de Jéhu, 1856
  • L’homme aux contes, 1857
  • Charles le Téméraire, 1857
  • Le meneur de loups, 1857
  • La dame de volupté, 1857
  • Les louves de Machecoul, 1858
  • De Paris à Astrakan, 1859
  • Jane, 1859
  • Histoire d’un cabanon et d’un chalet, 1859
  • La maison de glace, 1860
  • La route de Varennes, 1860
  • Mémoires de Garibaldi, 1860
  • Une aventure d’amour, 1860
  • Le père Gigogne, contes pour les enfants, 1860
  • La marquise d’Escoman, 1860
  • Une nuit à Florence sous Alexandre de Médicis, 1861
  • Les morts vont vite, 1861
  • Bric à Brac, 1861
  • La princesse Flora, 1863
  • La San-Felice, 1863
  • La boule de neige, 1863
  • Les Blancs et les Bleus1867
  • Les hommes de fer, 1867
  • La terreur prussienne, souvenirs dramatiques, 1868

Hilondokoak

aldatu
  • Le grand dictionnaire de cuisine, 1871
  • Création et rédemption, 1863
  • La fille du marquis, 1863
  • Le prince des Voleurs, 1863
  • Robin Hood le proscrit, 1863
  • L’île de feu, 1863
  • Le Chevalier de Sainte-Hermine, 1869.

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alexandre Dumas  
  1. (Ingelesez) Top 50 Authors of All Time. .
  2. (Frantsesez) Bertière, Simone. (2009). Dumas et les Mousquetaires. Le Livre de poche - Editions de Fallois, 129-144 or. ISBN 978-2253156895..
  3. Etxaniz, Xabier. (1996). Euskal haur eta gazte literaturaren historia. UPV-EHU, 116 or. ISBN 978-84-8428-283-6..
  4. (Ingelesez) Reiss, Tom. (2012). The Black Count: Glory, Revolution, Betrayal, and the Real Count of Monte Cristo. Londres: Crown, 432 or. ISBN 978-0307382474..
  5. (Frantsesez) Zimmermann, Daniel. (2002). Alexandre Dumas le Grand. Phebus ISBN 978-2859407766..
  6. (Frantsesez) Portraits d'Alexandre Dumas. .
  7. (Frantsesez) Caricatures of Alexandre Dumas (père). .
  8. (Frantsesez) La panthéonisation en textes et en images. .
  9. (Frantsesez) Alexandre Dumas inhumé au Panthéon. .