Aalborg edo Ålborg, baina udalerriak Aalborg izena hobestea erabaki zuen. Danimarkako laugarren hiria da eta Iparraldeko Jutlandiako eskualdearen hiriburua. Limfjorden ekialdean hegoaldeko ertzean kokaturik dago, irla eta aintzira ugarik inguratzen dutelarik. Fiordoaren beste aldean Nørresundby auzoa dauka. Hiri industriala eta unibertsitarioa da. 126.556 biztanle ditu (2012) eta metropoli eremuak 201.142, herrialdeko hirugarrena Kopenhage eta Aarhuseko metropoli eremuen atzetik.

Aalborg
Aalborg
hiri handia
Administrazioa
Herrialdea Danimarka
EskualdeaIparraldeko Jutlandiako eskualdea
AlkateaHenning G. Jensen
Izen ofizialaAalborg
Jatorrizko izenaAalborg
Posta kodea9000, 9200, 9210, 9220, 9008, 9020, 9100 eta 9400
Geografia
Koordenatuak57°03′N 9°55′E / 57.05°N 9.92°E / 57.05; 9.92
Map
Azalera139 km²
Altuera5 m
Demografia
Biztanleria113.417 (2017ko urtarrilaren 1a)
−15.227 (2012)
Metropolia201.142
Dentsitatea815,95 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1040
Telefono aurrizkia9
Ordu eremuaUTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuakEdinburgo, Riga, Rapperswil-Jona, Nuuk, Vilnius, Juan-les-Pins, Wismar, Tulcea, Innsbruck, Kaliningrad, Varna, Almere, Antibes, Büdelsdorf, Fredrikstad, Fuglafjørður, Gdynia, Haifa, Hefei, Rendsburg, Riihimäki, Solvang (Kalifornia), Racine, Galway, Lancaster, Húsavík, Ittoqqortoormiit, Karlskoga udalerria, Lerum udalerria, Liperi (en) Itzuli, Norðurþing, Sermersooq, Orsa udalerria, Orust, Ośno Lubuskie (en) Itzuli, Pushkin (en) Itzuli eta Rendalen
http://www.aalborg.dk/

"Iparraldeko Paris" edo "A bikoitza" ezizenak hartzen ditu halaber.

Historia aldatu

 
1830eko margolana ur-errota zaharra eta katedrala erakusten dituena.

Jakina da bikingoek Ålborg inguruan bi asentamentu izan zituztela, gaur egun oraindik ikusgai dagoen Lindholm Høje hilerri bikingoak erakusten duenez, baina herriaren lehenengo aipamena 1040. urtekoa da, orduko txanpon batean Alabu izena agertzen baita.

Limfjordean egoterakoan Eskandinavia eta Jutlandiaren arteko bidegurutzea izan da beti. Horrela ertaroan garapen handia izan zuen, hiri izendapena jaso zuen 1342. urtean eta bereziki aberastu zen 1516an sardinzarren gatzatzearen monopolioa eman zitzaionean. 1554. urtean apezpikutza ere lortu zuen, eta ordurako Jutlandiako hiri nagusia bihurtu zen.

Aalborgeko Skipper Clement merkatariak Kondearen guda izeneko matxinana abiarazi zuen nekazariak eta kristofer, Oldenburgeko kondea lagun hartuta 1534ean. Kristian III.a erregearen aurka egin eta gerra zibila sortu zen Danimarkan. Jutlandiaren zati handia eskuratzea lortu zuten baina erregearen Johan Rantzau generalak Aalborg erasotu, hiria harpilatu eta 2.000 hiritarretik gora hil zituen. Honekin bukatu zen Kondearen Guda.

Bigarren Mundu Gerran nazi paratxutistek lehenengo hartu zuten hirietako bat izan zen bere aerodromo estrategikoa zela eta.

Klima aldatu

      Datu klimatikoak (Aalborg)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 2 2 5 10 15 19 20 20 16 12 7 3 10.9
Batez besteko tenperatura (ºC) 0 0 2 6 11 14 16 16 12 9 4 1 7.5
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) −3 −3 −1 2 6 10 12 11 9 6 2 −1 4.0
Pilatutako prezipitazioa (mm) 54 35 44 38 49 54 64 67 72 76 75 62 689
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 11 8 10 8 9 8 9 10 12 13 14 12 124
Eguzki orduak 39 72 117 167 209 218 209 186 130 87 57 42 1534
Iturria: DMI (Danmarks Meteorologiske Institut)[1]

Ondasun nabarmenak aldatu

  • Aalborghus gaztelua (Aalborghus Slot): 1550. urtean Kristian III-ak eraiki zuen, gaur egun administrazioaren egoitza da. Inguruan XVII mendeko etxeak daude.
  • Budolfi katedrala: Aalborgeko katedrala, XIV mendekoa.
  • Lindholm Høje: XI mende hasierako bikingoen hilerria dago. Leinu germaniarren aztarnak ere agertu dira bertan.
  • KUNSTEN Arte Museoa: 1972an eraikitako arte modernoaren museoa.
  • Utzon Center: Jørn Utzonek eraikitako azken eraikina. Arkitektura eta diseinu eskola eta museoa da.
  • Vor Frue Kirke katedrala: XII mendekoa bada ere 1894. urtean berreraikia.

Unibertsitatea aldatu

 
Hiriko unibertsitatea.

Hiriko zentro nagusia Aalborgeko Unibertsitatea da (Aalborg Universitet edo AAU), 1974an sortua, 17.000 ikasle baino gehiago dituena eta 3.000 langiletik gora. 1995ean Esbjerg Ingeniaritza College-rekin bat egin zuen, eta gaur egun 4 fakultate hauetan banatuta dago:

  • Humanitateak:
    • Komunikazioa eta Psikologia.
    • Kultura eta Ikasketa globalak.
    • Ikasketa eta Filosofia.
  • Gizarte Zientziak:
    • Enpresa eta Zuzendaritza.
    • Kultura eta Ikasketa globalak.
    • Ikasketa eta Filosofia.
    • Zuzenbidea.
    • Politika Zientziak.
    • Soziologia eta Gizarte Lanak.
  • Ingeniaritza eta Zientziak:
    • Eraikitze Daniar Ikerkuntza Institutua.
    • Arkitektura, Diseinua eta Hedabideen Teknologia.
    • Bioteknologia, Kimika eta Ingurumenaren Ingeniaritza.
    • Enpresa eta Zuzendaritza.
    • Ingeniaritza Zibila.
    • Informatika Zientziak.
    • Garapena eta Plangintza.
    • Sistema elektronikoak.
    • Energia Teknologia.
    • Ikasketa eta Filosofia.
    • Matematika Zientziak.
    • Mekanika eta Fabrika Ingeniaritza.
    • Fisika eta Nanoteknologia.
  • Medikuntza:
    • Ikasketa eta Filosofia.
    • Osasun Zientziak eta Teknologia.
    • Ikerkuntza klinikoa.

Kale giroa aldatu

 
Aalborgeko inauteriak.

Aalborgeko kale peatonal nagusia Jomfru Ane Gade da ("Ana birjiñaren kalea"). Egunean zehar turista eta langileentzako kafetegi eta jatetxez josita dago eta gauean diskoteka eta tabernak zabaltzen dira eta gazte jendez betetzen da.

Aalborgeko inauteriak Eskandinaviako festa ospetsuenetako bat dira. Maiatzaren azken astean ospatzen dira eta egun horietan 100.000 bisitari hartzen ditu hiriak. Ostiralean "Inauteritako taldeen bataila" izeneko desfilea egiten da hiriko kaleetan.

Ekonomia aldatu

Jutlandia iparraldeko industriagune nagusia da, eta bere kaia herrialdeko inportatzaile/esportatzaile handiena. Aleak, porlana eta arrainak esportatzen ditu bereziki. Jarduera tradizional asko ixten joan diren heinean 1990 hamarkadatik aurrera teknologia berriei loturiko produktuak ekoiztu dira Aalborgen, telefono mugikorrak eta kable gabeko komunikazio tresnak bereziki.

Kirola aldatu

Daniar superligan ari den Aalborg BK (AaB) da kirol talderik garrantzitsuena. 3 Liga eta 2 Kopa irabazi ditu.

Aalborg munduko 29 hirirekin senideturik dago. Harremanak sendotzeko urtero hiri hauetako gazteen arteko kirol jokoak antolatzen ditu, Ungdomslegene ("Gazteen jokoak") izenarekin.

Hiri senidetuak aldatu

Aalborg ondorengo hiriekin senidetuta dago:

Hiritar ezagunak aldatu


Iruditegia aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. Weather Information for Aalborg. Danmarks Meteorologiske Institut (Noiz kontsultatua: May 12, 2009).

Kanpo estekak aldatu