Aalborg
Aalborg edo Ålborg, baina udalerriak Aalborg izena hobestea erabaki zuen. Danimarkako laugarren hiria da eta Iparraldeko Jutlandiako eskualdearen hiriburua. Limfjorden ekialdean hegoaldeko ertzean kokaturik dago, irla eta aintzira ugarik inguratzen dutelarik. Fiordoaren beste aldean Nørresundby auzoa dauka. Hiri industriala eta unibertsitarioa da. 126.556 biztanle ditu (2012) eta metropoli eremuak 201.142, herrialdeko hirugarrena Kopenhage eta Aarhuseko metropoli eremuen atzetik.
Aalborg Aalborg | |||
---|---|---|---|
hiri handia | |||
Aalborg Irudi gehiago | |||
Administrazioa | |||
Herrialdea | Danimarka | ||
Eskualdea | Iparraldeko Jutlandiako eskualdea | ||
Alkatea | Henning G. Jensen | ||
Izen ofiziala | Aalborg | ||
Jatorrizko izena | Aalborg | ||
Posta kodea | 9000, 9200, 9210, 9220, 9008, 9020, 9100 eta 9400 | ||
Geografia | |||
Koordenatuak | 57°03′N 9°55′E / 57.05°N 9.92°E | ||
Azalera | 139 km² | ||
Altuera | 5 m | ||
Demografia | |||
Biztanleria | 113.417 (2017ko urtarrilaren 1a) −15.227 (2012) | ||
Metropolia | 201.142 | ||
Dentsitatea | 816 bizt/km² | ||
Informazio gehigarria | |||
Sorrera | 1040 | ||
Telefono aurrizkia | 9 | ||
Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||
Hiri senidetuak | Edinburgo, Gdynia, Riga, Rapperswil-Jona, Nuuk, Vilnius, Juan-les-Pins, Wismar, Tulcea, Innsbruck, Kaliningrad, Varna, Almere, Antibes, Büdelsdorf, Fredrikstad, Fuglafjørður, Haifa, Hefei, Rendsburg, Riihimäki, Solvang, Racine, Galway, Lancaster, Húsavík, Ittoqqortoormiit, Karlskoga udalerria, Lerum udalerria, Liperi (mul) , Norðurþing, Sermersooq, Orsa udalerria, Orust, Ośno Lubuskie (en) , Pushkin (en) eta Rendalen | ||
http://www.aalborg.dk/ |
"Iparraldeko Paris" edo "A bikoitza" ezizenak hartzen ditu halaber.
Historia
aldatuJakina da bikingoek Ålborg inguruan bi asentamentu izan zituztela, gaur egun oraindik ikusgai dagoen Lindholm Høje hilerri bikingoak erakusten duenez, baina herriaren lehenengo aipamena 1040. urtekoa da, orduko txanpon batean Alabu izena agertzen baita.
Limfjordean egoterakoan Eskandinavia eta Jutlandiaren arteko bidegurutzea izan da beti. Horrela ertaroan garapen handia izan zuen, hiri izendapena jaso zuen 1342. urtean eta bereziki aberastu zen 1516an sardinzarren gatzatzearen monopolioa eman zitzaionean. 1554. urtean apezpikutza ere lortu zuen, eta ordurako Jutlandiako hiri nagusia bihurtu zen.
Aalborgeko Skipper Clement merkatariak Kondearen guda izeneko matxinana abiarazi zuen nekazariak eta kristofer, Oldenburgeko kondea lagun hartuta 1534ean. Kristian III.a erregearen aurka egin eta gerra zibila sortu zen Danimarkan. Jutlandiaren zati handia eskuratzea lortu zuten baina erregearen Johan Rantzau generalak Aalborg erasotu, hiria harpilatu eta 2.000 hiritarretik gora hil zituen. Honekin bukatu zen Kondearen Guda.
Bigarren Mundu Gerran nazi paratxutistek lehenengo hartu zuten hirietako bat izan zen bere aerodromo estrategikoa zela eta.
Klima
aldatuDatu klimatikoak (Aalborg) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 2 | 2 | 5 | 10 | 15 | 19 | 20 | 20 | 16 | 12 | 7 | 3 | 10.9 |
Batez besteko tenperatura (ºC) | 0 | 0 | 2 | 6 | 11 | 14 | 16 | 16 | 12 | 9 | 4 | 1 | 7.5 |
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | −3 | −3 | −1 | 2 | 6 | 10 | 12 | 11 | 9 | 6 | 2 | −1 | 4.0 |
Pilatutako prezipitazioa (mm) | 54 | 35 | 44 | 38 | 49 | 54 | 64 | 67 | 72 | 76 | 75 | 62 | 689 |
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) | 11 | 8 | 10 | 8 | 9 | 8 | 9 | 10 | 12 | 13 | 14 | 12 | 124 |
Eguzki orduak | 39 | 72 | 117 | 167 | 209 | 218 | 209 | 186 | 130 | 87 | 57 | 42 | 1534 |
Iturria: DMI (Danmarks Meteorologiske Institut)[1] |
Ondasun nabarmenak
aldatu- Aalborghus gaztelua (Aalborghus Slot): 1550. urtean Kristian III-ak eraiki zuen, gaur egun administrazioaren egoitza da. Inguruan XVII mendeko etxeak daude.
- Budolfi katedrala: Aalborgeko katedrala, XIV mendekoa.
- Lindholm Høje: XI mende hasierako bikingoen hilerria dago. Leinu germaniarren aztarnak ere agertu dira bertan.
- KUNSTEN Arte Museoa: 1972an eraikitako arte modernoaren museoa.
- Utzon Center: Jørn Utzonek eraikitako azken eraikina. Arkitektura eta diseinu eskola eta museoa da.
- Vor Frue Kirke katedrala: XII mendekoa bada ere 1894. urtean berreraikia.
Unibertsitatea
aldatuHiriko zentro nagusia Aalborgeko Unibertsitatea da (Aalborg Universitet edo AAU), 1974an sortua, 17.000 ikasle baino gehiago dituena eta 3.000 langiletik gora. 1995ean Esbjerg Ingeniaritza College-rekin bat egin zuen, eta gaur egun 4 fakultate hauetan banatuta dago:
- Humanitateak:
- Komunikazioa eta Psikologia.
- Kultura eta Ikasketa globalak.
- Ikasketa eta Filosofia.
- Gizarte Zientziak:
- Enpresa eta Zuzendaritza.
- Kultura eta Ikasketa globalak.
- Ikasketa eta Filosofia.
- Zuzenbidea.
- Politika Zientziak.
- Soziologia eta Gizarte Lanak.
- Ingeniaritza eta Zientziak:
- Eraikitze Daniar Ikerkuntza Institutua.
- Arkitektura, Diseinua eta Hedabideen Teknologia.
- Bioteknologia, Kimika eta Ingurumenaren Ingeniaritza.
- Enpresa eta Zuzendaritza.
- Ingeniaritza Zibila.
- Informatika Zientziak.
- Garapena eta Plangintza.
- Sistema elektronikoak.
- Energia Teknologia.
- Ikasketa eta Filosofia.
- Matematika Zientziak.
- Mekanika eta Fabrika Ingeniaritza.
- Fisika eta Nanoteknologia.
- Medikuntza:
- Ikasketa eta Filosofia.
- Osasun Zientziak eta Teknologia.
- Ikerkuntza klinikoa.
Kale giroa
aldatuAalborgeko kale peatonal nagusia Jomfru Ane Gade da ("Ana birjiñaren kalea"). Egunean zehar turista eta langileentzako kafetegi eta jatetxez josita dago eta gauean diskoteka eta tabernak zabaltzen dira eta gazte jendez betetzen da.
Aalborgeko inauteriak Eskandinaviako festa ospetsuenetako bat dira. Maiatzaren azken astean ospatzen dira eta egun horietan 100.000 bisitari hartzen ditu hiriak. Ostiralean "Inauteritako taldeen bataila" izeneko desfilea egiten da hiriko kaleetan.
Ekonomia
aldatuJutlandia iparraldeko industriagune nagusia da, eta bere kaia herrialdeko inportatzaile/esportatzaile handiena. Aleak, porlana eta arrainak esportatzen ditu bereziki. Jarduera tradizional asko ixten joan diren heinean 1990 hamarkadatik aurrera teknologia berriei loturiko produktuak ekoiztu dira Aalborgen, telefono mugikorrak eta kable gabeko komunikazio tresnak bereziki.
Kirola
aldatuDaniar superligan ari den Aalborg BK (AaB) da kirol talderik garrantzitsuena. 3 Liga eta 2 Kopa irabazi ditu.
Aalborg munduko 29 hirirekin senideturik dago. Harremanak sendotzeko urtero hiri hauetako gazteen arteko kirol jokoak antolatzen ditu, Ungdomslegene ("Gazteen jokoak") izenarekin.
Hiri senidetuak
aldatuAalborg ondorengo hiriekin senidetuta dago:
Hiritar ezagunak
aldatu- Joan I.a Danimarkakoa (1455-1513), Danimarka, Norvegia eta Suediako erregea.
- Jørn Utzon (1918-2008), Kopenhagen jaio arren Aalborgen hazi zen.
- Henning Jensen (1949- ), futbolaria.
- Lone Drøscher Nielsen (1964- ), kontserbazionista, Boreon orangutanekin lan egindakoa.
- Ebbe Sand (1972- ), futbolaria.
Iruditegia
aldatu-
Utzon Center.
-
Jomfru Ane Gade kalea.
-
Aalborgeko etxe tradizionalak.
-
Lindholm Høje bikingoen hilerria.
-
Hiriko Antzokia.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Weather Information for Aalborg. Danmarks Meteorologiske Institut (Noiz kontsultatua: May 12, 2009).
Kanpo estekak
aldatu- (Ingelesez)(Danieraz) Web orri ofiziala
- (Ingelesez)(Danieraz) Visit Aalborg
- (Ingelesez)(Danieraz) Unibertsitateko webgune ofiziala