Telugu

Indian jatorria duen hizkuntza bat

Telugua[4][5] (తెలుగు) Indian jatorria duen hizkuntza bat da, hego-erdialdeko dravidar hizkuntzen artean, zabalduenetariko bat.

Telugu
తెలుగు
Datu orokorrak
Lurralde eremuaIndia
Hiztunak74 milioi ama hizkuntza,[1]
Guztira 80 milioi[2]
Rankinga14 [3]
OfizialtasunaIndia
EskualdeaAndhra Pradesh, Karnataka, Tamil Nadu, Orissa, Chattisgarh, Puducherry, Andaman eta Nicobar uharteak
AraugileaEz dago arauturik
Hizkuntza sailkapena
Hizkuntza dravidak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologiaSOV hizkuntza, hizkuntza eranskaria eta hizkuntza fusionatzailea
Kasu gramatikalakkausatiboa
AlfabetoaTelugu (en) Itzuli
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1te
ISO 639-2tel
ISO 639-3tel
Ethnologuetel
Glottologtelu1262
Wikipediate
Linguasphere49-DBA-aa
ASCL5104
IETFte

Estatusa

aldatu

Hindiaren eta bengaleraren ondoren, Indiako hirugarren hizkuntza erabiliena da[1], eta gobernuak hizkuntza klasikotzat aitortu du[6].

Indiako 22 hizkuntza ofizialetako bat da[7] Andhra Pradeshen zabalduta dago oso eta Tamil Nadun, Karnatakan, Orissan, eta Puducherryn erabilia da. Haren hiztunen hiri nagusiak Bengaluru eta Chennai dira. AEB, Malasia, Maurizio, Hegoafrika, Irlanda, Fiji, Reunion, Trinidad eta Erresuma Batuko indiar diasporan ere erabilia da.

Dialektoak

aldatu

Teluguak dialekto asko ditu, hona hemen[8]:

  • berad,
  • dasari,
  • dommara,
  • golari,
  • kamathi,
  • komtao,
  • konda-Reddi,
  • salewari,
  • telangana,
  • telugu,
  • vijayawada,
  • vadaga,
  • srikakula,
  • visakhapatnam,
  • toorpu (ekialdeko) godavari,
  • paschima (mendebaldeko) godavari,
  • kandula,
  • rayalaseema,
  • nellooru,
  • prakasam,
  • guntooru,
  • tirupati,
  • vadari
  • yanadi (yenadi)

Idazkera

aldatu

Bokalak

aldatu

Beste hizkuntza drabidiko nagusiak bezala, /e/ eta /o/ laburrak ditu, Indo-ariar hizkuntzetako /eː/ eta /oː/ luzeez gain.

అం అః
/a/ /ɑː/ /ɪ/ /iː/ /u/ /uː/ /ru/ /ruː/ /lu/ /luː/ /e/ /eː/ /ai/ /o/ /oː/ /au/ /um/ /aha/

Kontsonanteak

aldatu

Letrak sanskritoarenak bezalakoak badira ere, ahoskera ezberdina da. Bi salbuespen baino ez daude: /r/ ఱ. eta ళ /ɭ/.

క ఖ గ ఘ ఙ
చ ఛ జ ఝ ఞ
ట ఠ డ ఢ ణ
త థ ద ధ న
ప ఫ బ భ మ
య ర ల వ శ ష స హ ళ క్ష ఱ

Zenbakiak

aldatu
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
౧౦

Literatura

aldatu

Teluguzko literatura sei arotan banatuta dago:

-1020 Nannayya aurreko aroa
10201400 Puranas aroa
14001510 Srinatha aroa
15101600 Prabandhas aroa
16001820 Hegoaldeko aroa
1820–egun Aro modernoa

Erreferentziak

aldatu

Kanpo estekak

aldatu
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.