Patxi Ezkiaga

Patxi Ezkiaga
Bizitza
Jaiotza	Legorreta, 1943ko irailaren 12a
Herrialdea	Gipuzkoa, Euskal Herria
Heriotza	2018ko ekainaren 28a (74 urte)
Hezkuntza
Heziketa	Cambridgeko Unibertsitatea ; Oxfordeko Unibertsitatea
Hizkuntzak	euskara; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	idazlea
Sinesmenak eta ideologia
Erlijio-ordena	Kristau Eskoletako Anaiak

Patxi Ezkiaga Lasa (Legorreta, Gipuzkoa, 1943ko irailaren 12a - 2018ko ekainaren 28a) euskal idazlea eta elizgizona (Kristau Eskoletako Anaia edo salletarra) izan zen.^[1] Hainbat lan idatzi eta itzuli zituen askotariko generoetan, baita sariak jaso ere bai horregatik.

Hil ondoren, sexu abusatzaile izan zelako salaketak azaleratu ziren^[2] eta, horren ondorioz zenbait meritu eta oroitarri kendu zitzaizkion.^[3]

Bizitza eta obra

Literatura ikasketak egin zituen Cambridgeko eta Oxfordeko unibertsitateetan. Geroago, Historiako lizentzia eskuratu zuen Deustuko Unibertsitatean. Irakasle izan zen urteetan Donostiako La Salle ikastetxean, eta lan handia egin zuen glotodidaktikaren arloan.

Literatura sari asko irabazi zuen: Felipe Arrese Beitia (1984), Irun Hiria (1985, 1986 eta 1999), Lizardi (1985 eta 1987), Azkue (1987), Kritikaren Saria (1988 eta 1997), Julene Azpeitia (1990), Jon Mirande (1991 eta 1995), Agustin Zubikarai (1998 eta 1999), besteak beste. Poesia landu zuen batez ere: Beldur naiz (1985); Aiodi herriko kantak (1986); Armaggedon (1986); Gernika (1987); Keiko eta beste udazkenak (1988); Komediaren Jainkoa (1993); Zauriaren salmoak (1997); Udazkenerako hamar kanta (1999).

Euskal Herriko Unibertsitateak Ezkiagaren obraren antologia bat argitaratu zuen 1994an, Haize hurbila izenburupean. Bestalde, hiru eleberri ere idatzi zituen: Charles Moulay (1990), Bi zisneen hegada (1992) eta Zure haragi bereko (1996). 2005ean, Pedro Berrondok 1976an egindako On Kixote Mantxakoaren euskarazko itzulpenetik antologia bat prestatu eta euskara batura ekarri zuen Ezkiagak.

2000. urtean Hatsaren Poesia olerki-liburuan lau olerki daude. Era berean, poesiaz definizio bat eskatuta, hauxe idatzi zuen: Poesia sinboloa da, itzala, tximista, ahots isila, paradoxaren erritmoa, ezerezaren taupadaren bipolaritatea; erbesteratze kanta eta itzulerarako oihua.^[4] 2018an Patxi Ezkiaga hil ondoren, Hatsaren Poesia olerki-bilduman parte hartzen duen Imanol Irigoienek "Patxi Ezkiagari, in memoriam" testua argitaratu zuen Auxtin Zamoraren blogean^[5], oroitzapen gisa: "Frai Francis Linden, Peregrinus".

Sexu abusuen auzia

Sakontzeko, irakurri: «Patxi Ezkiagaren sexu abusuen auzia»

Patxi Ezkiaga hil eta sei urtera, 2024ko maiatzaren 31n, Marisol Zamorak salatu zuen bera umea zela Ezkiagak sexu abusuak egin zizkiola. Eliza katolikoaren pederastia kasuez Espainiako El País egunkariak landutako bosgarren txostenaren barruan jaso zen salaketa.^[6] Egun batzuk geroago, Berria egunkarian berretsi ziren salaketak.^[7] Lehen salaketak argitara atera eta aste batzuetara, 24 emakume gehiagok berretsi zituzten Patxi Ezkiagaren aurkako pederastia salaketak, 1990eko hamarkadan zehar ustez gertatutakoak.^[8] Gainera, ikastetxeak ba omen zuen Ezkiagaren abusu sistematikoen berri.^[9]

Ondorioz, Legorretako Udalak erabaki zuen 2024ko ekainaren 7an, aho batez, Ezkiagari emandako ohorezko izendapena baliogabetzea, herrian duen eskultura oroigarria erretiratzea eta herriko kultura etxeari haren izena kentzea.^[10] Euskal Idazleen Elkarteak 2024ko ekainaren 26an ohar baten bidez jakinarazi zuen Patxi Ezkiaga elkartearen webguneko Gugan beude ataletik.^[11] Elkarteak adierazi zuen «modu sistematikoan eta inpunitate osoz sexu abusuak egindako pertsona batek» ez zuela merezi «ohorezko lekurik» euskal idazleen artean.^[12] La Salle anaidiak gertaerok gaitzetsi eta barkamena eskatu zuen, ikerketa bat hasiko zuela ere adieraziz, askotariko ñabardurekin.^[13]

Idazlanak

Narrazioa

Uso bat gehiago (2002, Ibaizabal)
Charles Moulay (1990, Sendoa)

Nobela

Bigarren haurra (2002, Euskaltzaindia - BBK)
Zure haragi bereko (1996, Erein)
Charles Moulay (1990, Sendoa)
Bi zisneen hegada (1992, Sendoa)
Munduaren amaierako kalea (2003, Kutxa Fundazioa)

Poesia

Beldur naiz (1985, BAK)
Aiodi herriko kantak (1986, Kutxa)
Armaggedon (1986, Eusko Jaurlaritza)
Gernika (1986, Erein)
Fadura (1987, Kutxa)
Terrala (1990, Sendoa)
Baladak (1990, Sendoa)
Haize hurbila (1994, Euskal Herriko Unibertsitatea)
Komediaren jainkoa (1993, Euskaltzaindia - BBK)
Udazkeneko hamar kanta (1999, Kutxa)
Zauriaren salmoak (1997, Bermingham)
Deabruaren eztarria (1990, Sendoa)
Ispiluaren isladaketak - Keiko eta beste... (1988, Elkar)
Jaunarekin supazterrean (2003, Arantzazu)
Mahats-garaian (2004, egilea editore)

Haur eta gazte literatura

Izeba Maripi (1996, Elkar)
Ibaiak itsasoari... (2003, Ibaizabal)

Biografia

Iñaki Olabeaga (1901-1983) (2001, Eusko Jaurlaritza)

Itzulpenak

Juan Ramón Jiménez: Platero eta biok (2008, Beta III Milenio)

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Lizarralde, Mikel. (). «Patxi Ezkiaga idazle irakasle eta itzultzailea hil da 74 urte zituela» Berria (Noiz kontsultatua: 2018-08-13).
↑ Bastida Alzuru, Jone. (2024-05-31). «Patxi Ezkiagak sexu abusuak egin zizkiola salatu du emakume batek» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-01).
↑ Etxaleku, Iñaki. (2024-06-07). «Legorretako udalak Patxi Ezkiagari egin goraipamen guztiak kentzea erabaki du» Berria (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).
↑ «Olerkarien Eguna 2018: Patxi Ezkiaga-ri-..Hatsa eta Imanol Irigoien...» Olerkarien Eguna 2018 (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
↑ «Olerkarien Eguna 2018: Patxi Ezkiaga-ri-..Hatsa eta Imanol Irigoien...» Olerkarien Eguna 2018 (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).
↑ (Gaztelaniaz) Domínguez, Iñigo; Núñez, Julio; Castro, Sara; Alemany, Pau. (2024-05-31). «Un quinto informe con nuevos testimonios eleva ya a más de 1.500 los acusados de pederastia en la Iglesia española» El Pais (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-01).
↑ Bastida Alzuru, Jone. (2024-06-07). «Marisol Zamora: "Zama bihurtu zait gertatutakoa barruan gorde izana eta hitzez adierazi ezina"» Berria (web.archive.org).
↑ (Gaztelaniaz) Domínguez, Íñigo. (2024-06-21). «La Salle conocía las agresiones sexuales del director de su colegio de Donostia, pero no hizo nada» El País (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-22).
↑ Iztueta Olano, Maddi. (2024-06-21). «Lau emakumek salatu dute La Sallek bazuela Ezkiagaren sexu abusuen berri» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-22).
↑ Legorretako Udalaren adierazpena Patxi Ezkiaga Lasaren aurkako salaketa publikoaren harira. web.archive.org.
↑ «Gugan beude - Euskal idazleen elkartea» web.archive.org 2023-03-25 (Noiz kontsultatua: 2024-06-27).
↑ Iraola, Arantxa. (2024-06-26). «Patxi Ezkiaga «ohorezko lekutik» kendu du Euskal Idazleen Elkarteak» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-27).
↑ Bastida Alzuru, Jone. (2024-06-05). «La Sallek sexu abusuak jasan zituztenei eskatu die jo dezatela haiengana, gertatutakoa ikertzeko» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).

Bibliografia

Ertzibengoa Otaegi, Joxe (1998): Patxi Ezkiagaren "Zaurien Salmoak". Egan, 51 (3/4), 137-144. orr.

Kanpo estekak

«Patxi Ezkiaga», Literaturaren Zubitegia.

Datuak: Q12265606

[1] Lizarralde, Mikel. (). «Patxi Ezkiaga idazle irakasle eta itzultzailea hil da 74 urte zituela» Berria (Noiz kontsultatua: 2018-08-13).

[:0-2] Bastida Alzuru, Jone. (2024-05-31). «Patxi Ezkiagak sexu abusuak egin zizkiola salatu du emakume batek» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-01).

[:1-3] Etxaleku, Iñaki. (2024-06-07). «Legorretako udalak Patxi Ezkiagari egin goraipamen guztiak kentzea erabaki du» Berria (Noiz kontsultatua: 2024-06-07).

[4] «Olerkarien Eguna 2018: Patxi Ezkiaga-ri-..Hatsa eta Imanol Irigoien...» Olerkarien Eguna 2018 (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).

[5] «Olerkarien Eguna 2018: Patxi Ezkiaga-ri-..Hatsa eta Imanol Irigoien...» Olerkarien Eguna 2018 (Noiz kontsultatua: 2024-07-10).

[6] (Gaztelaniaz) Domínguez, Iñigo; Núñez, Julio; Castro, Sara; Alemany, Pau. (2024-05-31). «Un quinto informe con nuevos testimonios eleva ya a más de 1.500 los acusados de pederastia en la Iglesia española» El Pais (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-01).

[:13-7] Bastida Alzuru, Jone. (2024-06-07). «Marisol Zamora: "Zama bihurtu zait gertatutakoa barruan gorde izana eta hitzez adierazi ezina"» Berria (web.archive.org).

[8] (Gaztelaniaz) Domínguez, Íñigo. (2024-06-21). «La Salle conocía las agresiones sexuales del director de su colegio de Donostia, pero no hizo nada» El País (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-22).

[:2-9] Iztueta Olano, Maddi. (2024-06-21). «Lau emakumek salatu dute La Sallek bazuela Ezkiagaren sexu abusuen berri» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-22).

[10] Legorretako Udalaren adierazpena Patxi Ezkiaga Lasaren aurkako salaketa publikoaren harira. web.archive.org.

[11] «Gugan beude - Euskal idazleen elkartea» web.archive.org 2023-03-25 (Noiz kontsultatua: 2024-06-27).

[12] Iraola, Arantxa. (2024-06-26). «Patxi Ezkiaga «ohorezko lekutik» kendu du Euskal Idazleen Elkarteak» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-27).

[13] Bastida Alzuru, Jone. (2024-06-05). «La Sallek sexu abusuak jasan zituztenei eskatu die jo dezatela haiengana, gertatutakoa ikertzeko» Berria (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-06-06).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]