Wikipedia

Orendain

Gipuzkoako udalerria
Artikulu hau Gipuzkoako udalerriari buruzkoa da; Nafarroa Garaiko herri hustua gaitzat duena beste hau da: «Orendain (Girgillao)»

Orendain Gipuzkoako ekialdeko landa-udalerri euskaldun bat da, Tolosaldeakoa. UEMA mankomunitateko kide da. 196 biztanle zituen 2016. urtean.

Orendain
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Orendain udalerriko herrigunearen bideoa.
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaTolosaldea
Izen ofizialaOrendain
AlkateaGorka Egia Arregi
Posta kodea20269
INE kodea20905
Herritarraorendaindar
Ezizenaeltxok
Kokapena
Koordenatuak43°04′46″N 2°06′51″W / 43.0795°N 2.1141°W / 43.0795; -2.1141
Map
Azalera6 km²
Garaiera110-433 (329 udaletxean)
Distantzia36 km Donostiara
Demografia
Biztanleria240 (2023)
−6 (2022)
alt_left 106 (%44,2) (%46,7) 112 alt_right
Dentsitatea40 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 19,25
Zahartze tasa[1]% 18,34
Ugalkortasun tasa[1]‰ 29,41
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 85 (2011)
Genero desoreka[1]% -8,18 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 3,98 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 87,88 (2010)
Kaleko erabilera [2]% 78,6 (2016)
Etxeko erabilera[3]% 80.43 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera1988 urtarrilaren 1
Webguneahttp://www.orendain.eus
Orendain udalerriko herrigunearen ikuspegi orokorra.
Orendain udalerriko herrigunearen ikuspegi orokorra.

Geografia aldatu

Mugak aldatu

Auzoak aldatu

Herrigunea eta Astizaldea auzo nagusiak dira, Baldanalde eta Egileor auzuneak ere aipagarriak dira.[4]

Ingurune naturala aldatu

Ekialdean Amezketa eta mendebaldean Ibiur errekak muga naturalak dira.

Historia aldatu

1374an Tolosarekin lotuta egon zen, inguruko beste herri batzuen moduan, eta lotura hori 1615 arte mantendu zuten. Gutxi geroago "Aizpuruako Batasuna" osatu zuen Alegia eta Ikaztegietarekin batera hasieran, eta Altzorekin ere azkenean. Batasunak XIX. mendea arte iraun zen.

Azkenik, 1967an Baliarrain eta Ikaztegietarekin Iruerrieta udalerria sortu zuen, baina 1988an gaur egungo egitura hartu zuen.[5]

Azpiegiturak aldatu

Demografia aldatu

1967tik 1988ra ez zen udalerri independente izan. XX. mendeko lehen erdian populazioa mantendu bazuen ere, bigarren erdian etengabe galdu zituen biztanleak, garai haietan landa eremutik industriaguneetara gertatu zen migrazioen ondorioz. XXI. mendeko lehen hamarkadan buelta eman zitzaion egoerari eta biztanleak irabazten hasi zen. 2019an 202 biztanle zituen. Horietatik %17,33k 65 urte edo gehiago zituen, eta atzerrian jaiotakoak %9,41 ziren.[9]

Orendaingo biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Euskara aldatu

Orendaingo Juanita Garmendiaren[10] testigantza, gerraurrean herriko eskola euskaraz zenekoa. Euskal Herriko Ahotsak[11][12] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Orendainen[13] hitz egiten den euskara gipuzkeraren[14] aldaera bat da, erdiguneko gipuzkeran[15] kokatzen den Tolosaldeko euskara[16] hain zuzen. Datuen arabera, herrian euskalduna da biztanleriaren %87.88, eta euskararen erabilera %71.5 da.

Eustaten arabera, 2016an herritarren %88,66 euskalduna zen.[9]

Ekonomia aldatu

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak: Lehen sektorea, BEGaren %18. Bigarren sektorea, BEGaren %12,6. Hirugarren sektorea %61,3. Eta eraikuntza %8,1.[9]

Politika aldatu

2011ko udal hauteskundeak aldatu

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Orendaingo alkatea Bilduko Gorka Egia Arregi izan zen.

Orendaingo udalbatza

Alderdia

2011ko maiatzaren 22

Zinegotziak Boto kopurua
Bildu
4 / 5
65 (% 53,28)
Batzarleku
1 / 5
55 (% 45,08)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2015eko udal hauteskundeak aldatu

2015eko udal hauteskundeetan EH Bilduk 82 boto lortu zituen.[17] Gorka Egia (EH Bildu) izendatu zuten berriro alkate.[18]

2019ko udal hauteskundeak aldatu

2019ko udal hauteskundeetan EH Bilduk 83 boto lortu zituen.[17] Migel Angel Arsuaga (EH Bildu) izendatu zuten alkate.[19]

2023ko udal hauteskundeak aldatu

2023ko udal hauteskundeetan EH Bilduk 105 boto lortu zituen. Beste alderdirik ez zuen botorik lortu.[20]

 
1940ko argazkia. Andra Mariaren eliza ikusten da.

Alkateak aldatu

Hauek izan dira Orendaingo azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[21]
1988 a 1991
1991 1995 Herri Batasuna
1995 1999 Independenteak
1999 2003 Euskal Herritarrok
2003 2007 Kudeaketa batzordea
2007 2011 Independenteak
Gorka Egia Arregi 2011 2015 Bildu
Gorka Egia Arregi[18] 2015 2019 Euskal Herria Bildu
Migel Angel Arsuaga Azurmendi[19] 2019 Jardunean Euskal Herria Bildu

a 1988. urtean Orendain, Baliarrain eta Ikaztegieta udalerri bihurtu ziren, aurreko Iruerrieta udalerriaren desegitearen ondorioz.

Ondasun nabarmenak aldatu

  • Andra Mariren parrokia-eliza.
  • San Sebastianen baseliza.
  • Udaletxea (neoklasikoa).
 
Udaletxea

Ikus, gainera aldatu

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ «Auzoak» Orendain (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  5. ↑ «Historia» Orendain (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  6. ↑ «Haurreskola» Orendain (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  7. ↑ «Haurreskolak - Haurreskolako datuak» www.haurreskolak.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  8. ↑ «Liburutegi (sarea)» Orendain (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  9. ↑ a b c «Web Eustat. Orendainko datu estatistikoak» eu.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  10. ↑ «Garmendia Elosegi, Juanita - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  11. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  12. ↑ «Orendaingo eskolan euskaraz ikasten zuten - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  13. ↑ «Orendain - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  14. ↑ «Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  15. ↑ «Erdigunekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  16. ↑ «Tolosaldekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-09-17).
  17. ↑ a b www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  18. ↑ a b ««Denon artean erabakiko dugu herrian egingo dena» - Orendain» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  19. ↑ a b «Orendainen Migel Angel Arsuaga alkate - Orendain» Tolosaldeko ataria (Noiz kontsultatua: 2020-07-01).
  20. ↑ «Udal hauteskundeak 2023 - Orendain - Tolosaldeko ataria» ataria.eus (Noiz kontsultatua: 2024-03-24).
  21. ↑ (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2021-05-13).

Kanpo estekak aldatu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Orendain&oldid=9638352"(e)tik eskuratuta